Φεβρουάριος 2021
Ενημέρωση : 18/7/2021
Ενημέρωση : 18/7/2021
ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
4. ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
5. ΕΛΑΙΑ ΒΑΣΗΣ
6. ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
7. ΟΦΕΛΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
8. ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
9. ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
10.α. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
10.β. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ
10.γ. ΤΙ ΚΑΝΩ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
11. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
4. ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
5. ΕΛΑΙΑ ΒΑΣΗΣ
6. ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
7. ΟΦΕΛΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
8. ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
9. ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
10.α. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
10.β. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ
10.γ. ΤΙ ΚΑΝΩ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
11. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τα αιθέρια έλαια έχουν χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 5.000 χρόνια για πολλούς διαφορετικούς σκοπούς (1), όπως να προσελκύσουν την προσοχή άλλων ανθρώπων (2), στην προσωπική φροντίδα (π.χ. αρώματα και καλλυντικά), στα τρόφιμα, στην φροντίδα του σπιτιού, ως εντομοαπωθητικά, και ως παράγοντες που προασπίζουν την υγεία για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών (1).
Επίσης, τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται συχνά σε υγειονομικά προϊόντα (3), ενώ από την αρχαιότητα έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση διαφόρων ιατρικών και οδοντιατρικών προβλημάτων (4).
Σύμφωνα με την επιτροπή European Chemicals Agency "τα αιθέρια έλαια προέρχονται από διάφορα τμήματα των φυτών, και λαμβάνονται με απόσταξη, με απόσταξη ατμού ή - στην περίπτωση των εσπεριδοειδών - με έκθλιψη" (5).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν επίσης να απομονωθούν μέσω υδραπόσταξης, ζύμωσης, σύνθλιψης, εκχύλισης ή υδρόλυσης (2). Δείτε και τον σύνδεσμο αιθέρια έλαια πως φτιάχνονται.
Επιλέξτε φυσικά αιθέρια έλαια, και όχι συνθετικά ή ημισυνθετικά (ή αιθέρια έλαια που παράγονται με άλλες χημικές διαδικασίες ή προσμίξεις) διότι όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το National Institute of Environmental Health Sciences "τα συνθετικά αιθέρια έλαια δεν θεωρούνται αληθινά αιθέρια έλαια" (6).
Κάθε αιθέριο έλαιο έχει μια μοναδική σύνθεση και αυτή η παραλλαγή επηρεάζει το άρωμα, την απορρόφηση και τις επιδράσεις του στο σώμα (6).
2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα έλαια είναι συμπυκνωμένα εκχυλίσματα φυτών που διατηρούν το φυσικό άρωμα, την γεύση και τις ιδιότητες του εκάστοτε φυτού, ή αλλιώς τον «αιθέρα» του.
Ο ορισμός που δίνει η Britannica για τα αιθέρια έλαια είναι ο εξής :
"εξαιρετικά πτητικές ουσίες που απομονώνονται με μια φυσική διεργασία από ευώδη φυτά ενός μοναδικού βοτανικού είδους" (7).
Σε μία ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2019, δίδεται ο εξής ορισμός για τα αιθέρια έλαια :
"πτητικοί δευτερογενείς μεταβολίτες φυτών που δίνουν στο φυτό μια ξεχωριστή μυρωδιά, γεύση ή και τα δύο" (2).
Τα αιθέρια έλαια προέρχονται από σπόρους, μίσχους, φύλλα, βελόνες (π.χ. πεύκου), πέταλα, άνθη, φλοιοί και φρούτα, ξύλα και ρητίνες, ρίζες και ριζώματα και χλόη (8).
Το συνολικό φορτίο των φυτών σε αιθέριο έλαιο είναι γενικά πολύ μικρό (μικρότερο του 1%). Συνεπώς, απαιτείται ιδιαίτερα μεγάλη πρώτη ύλη για να παραχθεί το εκάστοτε αιθέριο έλαιο.
Επίσης, η απόδοση ενός φυτού σε αιθέριο έλαιο μπορεί να διαφέρει φυτό, όταν το ίδιο το φυτό αναπτύσσεται σε διαφορετικά μέρη.
Οι διαφορές μεταξύ στελεχών του ίδιου φυτού δημιουργούν τους λεγόμενους "χημειοτύπους", οι οποίοι είναι το αποτέλεσμα των ποικιλομορφιών που προκαλούνται από διαφορετικά εδάφη, καιρικές συνθήκες, θερμοκρασίες και φως.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για την ανάλυση ενός αιθερίου ελαίου και για την ταυτοποίηση των συστατικών που περιέχει είναι η "αέρια χρωματογραφία συζευγμένη με φασματογράφο μάζας" (GC-MS).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα αιθέρια έλαια, υπάρχει και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Αιθέριων Ελαίων. Όπως βλέπω (2/6/2021) η Ελλάδα δεν εκπροσωπείται ακόμα από κάποιο μέλος (εταιρεία ή φορέα).
3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Με λίγα λόγια, αρωματοθεραπεία είναι η ιαματική χρήση των αιθέρων ελαίων (9).
Το Υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει ότι "η αρωματοθεραπεία είναι η πρακτική ανάμειξης διαφορετικών ιαματικών αιθέριων ελαίων για την επίτευξη της επιθυμητής απόκρισης" (10).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να εφαρμοστούν στο δέρμα τοπικά ή ως μασάζ (10).
Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο Johns Hopkins University "όταν εισπνέονται, τα μόρια του αρώματος από τα αιθέρια έλαια ταξιδεύουν από τα οσφρητικά νεύρα απευθείας στον εγκέφαλο, και επηρεάζουν ιδιαίτερα την αμυγδαλή, το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου" (11).
Η αρωματοθεραπεία έχει ασκηθεί ιστορικά και παγκοσμίως από νοσηλευτές και, στην περίπτωση της Βραζιλίας υποστηρίζεται από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο Νοσηλευτικής.
Συνολικά, η αρωματοθεραπεία έχει καθιερωθεί ως επιστήμη στην Αγγλία και στην Γαλλία, ενώ για τους Γάλλους, θεωρείται ιατρική ειδικότητα (12).
Μία σημαντική παρατήρηση γίνεται σε μία ανασκόπηση του 2020 με τίτλο "Κλινική Αρωματοθεραπεία", η οποία αναφέρει ότι η αρωματοθεραπεία ονομάζεται επίσης και "ολοκληρωμένη ιατρική" (8).
Η συγκεκριμένη ανασκόπηση συνεχίζει αναφέροντας ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ιδίως για τους νοσηλευτές πρώτης γραμμής που εφαρμόζουν την κλινική αρωματοθεραπεία, να κατανοήσουν την διαφορά μεταξύ "εναλλακτικής θεραπείας" και "ολοκληρωμένης θεραπείας" (8).
Στην εναλλακτική ιατρική, η θεραπεία λειτουργεί συμπληρωματικά στη συμβατική ιατρική θεραπεία, ενώ η ολοκληρωμένη θεραπεία είναι αυτόνομη και αντικαθιστά οποιαδήποτε συμβατική ιατρική περίθαλψη (8).
Δείτε και τον σύνδεσμο "αρωματοθεραπεία είδη".
Παρατηρείται μία αύξηση του αριθμού των δημοσιεύσεων σχετικά με την αρωματοθεραπεία και τα αιθέρια έλαια. Από το 2004 έως και το 2017, ο ετήσιος αριθμός των σχετικών άρθρων έχει διπλασιαστεί (13).
4. ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό με 3 τρόπους (14):
1. τοπική εφαρμογή στο δέρμα,
2. όσφρηση,
3. κατάποση.
Για κάθε έναν από τις τρεις προαναφερόμενους τρόπους, το πανεπιστήμιο της Μινεσότα παραθέτει αρκετές ιδέες εφαρμογής (15).
Πιο συγκεκριμένα:
1. για την τοπική εφαρμογή (15), μπορείτε να εφαρμόσετε τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιώντας:
α. κομπρέσες (ζεστές ή κρύες): τα αιθέρια έλαια αραιώνονται σε νερό ή έλαιο βάσης, και εφαρμόζονται στην περιοχή.
β. σπρέι,
γ. λουτρά: ρίξτε ορισμένες σταγόνες αιθέρια έλαια στην μπανιέρα σας. Με αυτόν τον τρόπο θα εισπνέετε το αιθέριο έλαιο της επιλογής σας καθώς αυτό θα εξατμίζεται. Μπορεί να συνδυαστεί και με άλατα μπάνιου.
δ. τρίβοντας τα στο δέρμα (εδώ να συμπληρώσω ότι για την τοπική εφαρμογή πρέπει πάντα να γίνεται συνδυαστική χρήση με έλαια βάσης, για τα οποία υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες στην συνέχεια).
Στους παραπάνω 4 τρόπους που αναφέρει το πανεπιστήμιο της Μινεσότα, θα προσθέσω 2 ακόμα τρόπους:
- στοματικό διάλυμα: στην βιβλιογραφία υπάρχει πλήθος επιστημονικών δημοσιεύσεων (ορισμένες εξ'αυτών θα αναφερθούν στην σχετική ενότητα) που δείχνουν ότι το στοματικό διάλυμα με αιθέρια έλαια προσφέρει προστασία από τερηδόνα, ουλίτιδα, και περιοδοντίτιδα.
Το στοματικό διάλυμα με αιθέρια έλαια είναι καλύτερο να το φτιάξετε εσείς διότι αφενός είναι ιδιαίτερα απλό (απλά προσθέτετε νερό σε ορισμένες σταγόνες από αιθέριο έλαιο), και αφετέρου τα έτοιμα στοματικά διαλύματα του εμπορίου περιέχουν από αμφίβολα έως επιβλαβή συστατικά.
- γαργάρες: βοηθούν σημαντικά στην προστασία αλλά και αντιμετώπιση των αναπνευστικών παθήσεων, ενώ τα αιθέρια έλαια έχουν ισχυρές αντιιικές δράσεις. Επίσης, οι γαργάρες βοηθούν στην κακοσμία.
Σημείωση : μετά την στοματική πλύση ή τις γαργάρες, ΠΟΤΕ μην καταπίνετε, αλλά να φτύνετε στον νιπτήρα.
2. Όσον αφορά την όσφρηση και την εισπνοή των αιθέριων ελαίων, το πανεπιστήμιο της Μινεσότα αναφέρει τέσσερις διαφορετικούς τρόπους (15):
Α. ΔΙΑΧΥΤΗΣ (DIFFUSER)
Στα ελληνικά θα τον δείτε να αναφέρετε και ως "συσκευή διάχυσης" ή "ατμοποιητής".
Τα αιθέρια έλαια τοποθετούνται σε αυτήν τη συσκευή, μερικές φορές με νερό (φροντίστε να διαβάσετε τις οδηγίες χρήσης της εκάστοτε συσκευής) και μερικές φορές με θερμότητα, ώστε να εξατμιστούν και να αρωματίσουν ένα χώρο με το αιθέριο έλαιο της επιλογής σας.
Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει ποτέ να καίγονται απευθείας διότι η χημική δομή αλλάζει δραματικά με την καύση (π.χ. έχω δει συσκευές - συνήθως κεραμικές - στις οποίες προσθέτεις νερό μαζί με αιθέρια έλαια, και από κάτω τους υπάρχει χώρος για ένα ρεσώ, το οποίο μέσω της καύσης αρωματίζει τον χώρο. Αυτός ο τρόπος δεν είναι σωστός διότι αλλάζει η χημική δομή των αιθέρων ελαίων).
Εδώ αξίζει να επισημάνω ότι το πανεπιστήμιο Johns Hopkins δεν συνιστά τους διαχύτες αιθέριων ελαίων, και η αιτιολογία είναι ότι η διάχυση σε δημόσιο χώρο ή νοικοκυριό με πολλά μέλη μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά το κάθε άτομο, και ως ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρει την μέντα, η οποία συχνά συνιστάται για πονοκεφάλους (11).
Ωστόσο, εάν η μέντα χρησιμοποιείται κοντά σε ένα παιδί ηλικίας κάτω των 30 μηνών, το παιδί μπορεί να αναστατωθεί ή να ταραχθεί. Θα μπορούσε να του ασκήσει αρνητική επίδραση. Επιπλέον, ένας άνθρωπος με γρήγορο καρδιακό παλμό μπορεί να αντιδράσει δυσμενώς στη μέντα (11).
Συνεπώς, συνεκτιμήστε τα υπέρ και τα κατά, και πράξτε αναλόγως.
Επίσης, παρόλο που αυτές οι συσκευές δεν είναι ακριβές, υπάρχει η δυνατότητα για ακόμα πιο οικονομικές συσκευές που ο κάθε άνθρωπος μπορεί να φτιάξει μόνος του στο σπίτι του. Παρουσιάζονται αναλυτικά σε μία ανασκόπηση του 2010, και συγκεκριμένα στις σελίδες 10, 11, 12 (48).
Β. ΞΗΡΗ ΕΞΑΤΜΙΣΗ (15)
Αρκετές σταγόνες αιθέριου ελαίου τοποθετούνται σε βαμβάκι ή χαρτομάντιλο και αφήνονται να εξατμιστούν στον αέρα.
- Εάν θέλετε μια έντονη δόση, μυρίστε το βαμβάκι.
- Εάν επιθυμείτε μία πιο ήπια και πιο σταθερή έκθεση, απλώς αφήστε την βαμβακερή μπαλίτσα κοντά σας (π.χ. στο γραφείο σας ή δίπλα από τον υπολογιστή σας).
Γ. ΑΤΜΟΙ (15)
Σταγόνες αιθέριου ελαίου προστίθενται σε ένα μπολ με νερό που ατμίζει, το οποίο εξατμίζει γρήγορα το έλαιο.
Τοποθετήστε μια πετσέτα πάνω από το κεφάλι σας και πάνω από το μπολ. Στην συνέχεια ξεκινήστε να αναπνέετε βαθιά (για την καλύτερη κατανόηση, υπάρχει σχετική εικόνα στον σχετικό σύνδεσμο (15) που φαίνεται στην ενότητα "παραπομπές").
Αυτή η μέθοδος είναι πολύ άμεση και ισχυρή: η χρήση περισσότερων από 1-2 σταγόνων μπορεί να είναι μη-ανεκτή.
Είναι σημαντικό να διατηρείτε τα μάτια κλειστά κατά την χρήση αυτής της μεθόδου. Σημείωση: Δεν συνιστάται για παιδιά κάτω των 7 ετών.
Δ. ΣΠΡΕΪ (15)
Σταγόνες αιθέριων ελαίων τοποθετούνται σε ένα διάλυμα με βάση το νερό.
Στην συνέχεια, ανακινείτε και ψεκάζετε στον αέρα :
- είτε για να απομακρυνθούν οι δυσάρεστες οσμές που υπάρχουν σε έναν χώρο,
- είτε για να δημιουργηθεί μία συγκεκριμένη επιθυμητή διάθεση.
Είναι σημαντικό να ανακινείτε το μπουκάλι πριν από κάθε ψεκασμό.
Περισσότερες πληροφορίες για τους τρόπους χρήσης υπάρχουν στην ενότητα "αιθέρια έλαια πως χρησιμοποιούνται".
3. Σχετικά με τον τρίτο τρόπο, "την κατάποση", θα ήθελα να παραθέσω ορισμένες δικές μου σκέψεις.
Αρχικά, αναζητήστε βρωσιμα αιθέρια έλαια. Ένας τρόπος είναι να γράψετε στις μηχανές αναζήτησης "βρωσιμα αιθέρια έλαια" ή "ποσιμα αιθερια ελαια".
Δεύτερον, όταν καταλήξετε σε κάποιες εταιρείες, επιβεβαιώστε μαζί τους ότι τα αιθέρια έλαια που σας ενδιαφέρουν είναι όντως βρώσιμα.
Τρίτον, προαιρετικό, αλλά προσωπικά το τηρώ πάντα, είναι τα βρώσιμα αιθέρια έλαια που θα προμηθευτείτε να είναι βιολογικής καλλιέργειας.
Μία τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική σκέψη είναι η εξής:
χρειάζεται ιδιαίτερη μεγάλη προσοχή με την δοσολογία διότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι οδηγήθηκαν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας μετά από κατανάλωση υψηλής δοσολογίας αιθέριων ελαίων, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί ακόμα και θάνατοι (16).
Συνεπώς, εάν έχετε αμφιβολίες για την σωστή δοσολογία, αναζητήστε πιστοποιημένο αρωματοθεραπευτή, και σε καμμία περίπτωση μην ακολουθείτε οδηγίες από πωλητές.
Στον αντίποδα, το πανεπιστήμιο John Hopkins συνιστά να μην καταναλώνονται τα αιθέρια έλαια (11).
Η αιτιολογία είναι ότι στην αγορά υπάρχουν αιθέρια έλαια που αραιώνονται με λιγότερο ακριβά συστατικά, και δεδομένου ότι δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο η ετικέτα ίσως να μην αναφέρει όλα τα συστατικά που υπάρχουν μέσα στο μπουκάλι που αγοράζετε (11).
5. ΕΛΑΙΑ ΒΑΣΗΣ
Λόγω του ότι τα αιθέρια έλαια μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό όταν εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα, χρησιμοποιούνται έλαια βάσης για την αραίωση των αιθέριων ελαίων.
Κάποια έλαια βάσης είναι άοσμα, ενώ κάποια άλλα έχουν ένα ήπιο, απαλό άρωμα.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα έλαια βάσης για να θρέψουν το δέρμα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως εστιάζουν μόνο στα αιθέρια έλαια, και δεν δίνουν μεγάλη προσοχή στα έλαια βάσης.
Με το να μάθουμε τις ιδιότητες για το κάθε έλαιο βάσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε μείγματα για διαφορετικούς τύπους δέρματος αλλά και διαφορετικές εφαρμογές και θέματα υγείας.
Πριν επιλέξετε έλαια βάσης, σκεφτείτε τα εξής :
- άρωμα: ορισμένα έλαια βάσης έχουν ένα ξεχωριστό άρωμα, το οποίο όταν συνδυαστεί με το εκάστοτε αιθέριο έλαιο, ίσως αλλάξει το άρωμα του.
- απορρόφηση: το δέρμα μπορεί να απορροφήσει μερικά έλαια βάσης καλύτερα από κάποια άλλα.
- τύπος δέρματος: ανάλογα με τον τύπο του δέρματος, ορισμένα έλαια ίσως ερεθίσουν το δέρμα ή επιδεινώσουν μια υφιστάμενη δερματική κατάσταση π.χ. ακμή.
- διάρκεια ζωής: ορισμένα έλαια βάσης μπορούν να αποθηκευτούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα
- λόγος χρήσης: διαφορετικά έλαια βάσης, έχουν διαφορετικές ιδιότητες.
Προμηθευτείτε έλαια βάσης μόνο από προμηθευτές που να μπορείτε να εμπιστευτείτε.
Αναζητήστε έλαια ψυχρής έκθλιψης, χωρίς πρόσθετα και συντηρητικά.
Ιδανικά, να επιλέξετε βιολογικής καλλιέργειας.
Η παρακάτω λίστα περιλαμβάνει δημοφιλή έλαια μεταφοράς για αρωματοθεραπεία, μασάζ και περιποίηση δέρματος. Η λίστα δεν είναι πλήρης, αλλά είναι ένα αρχικό σημείο αναφοράς.
Υπάρχουν περισσότερα από 25 διαφορετικά έλαια βάσης που χρησιμοποιούνται για την αραίωση αιθέριων ελαίων. Σε εξειδικευμένα καταστήματα, υπάρχουν ακόμα περισσότερες επιλογές.
Παρακάτω, φαίνονται με αλφαβητική σειρά ορισμένα παραδείγματα:
- αβοκάντο
- αμυγδαλέλαιο (sweet almond)
- αργκάν
- βερίκοκο πυρήνες
- ελαιόλαδο, έξτρα παρθένο
- ηλιέλαιο
- καρύδας
- μαύρο κύμινο
- σταφύλι κουκούτσια (γιγαρτέλαιο)
- τζοτζόμπα
- Rosehip, το οποίο είναι οι καρποί του τριαντάφυλλου (52) (Στην Ελλάδα το Rosehip συχνά αποκαλείται ως "αγριοτριαντάφυλλο").
Όσον αφορά το γιγαρτέλαιο, ψάχνοντας πληροφορίες για την βιταμίνη C, υπέπεσε στην αντίληψη μου μία δημοσίευση, η οποία θεωρώ ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι αναφέρει τα εξής:
Οι σπόροι του σταφυλιού περιέχουν κυρίως φαινόλες όπως προανθοκυανιδίνες.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αντιοξειδωτική δύναμη των προανθοκυανιδινών είναι 20 φορές μεγαλύτερη από τη βιταμίνη Ε και 50 φορές μεγαλύτερη από τη βιταμίνη C (53).
Ρώτησα την κυρία Σωτηροπούλου, από την οποία έχω προμηθευτεί αρκετές φορές σαπούνια με γιγαρτέλαιο, εάν υπάρχει διαθέσιμο γιγαρτέλαιο στην Ελλάδα τόσο για καλλυντική χρήση όσο και βρώσιμο, και μού απάντησε καταφατικά.
Και, σίγουρα το βέλτιστο θα ήταν να προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια.
Επίσης, υπάρχει και η οικοτεχνία Πρεβύζη που παράγει σαπούνια με γιγαρτέλαιο.
Δείτε τα έξι πιο συχνά αναφερόμενα έλαια βάσης για δερματολογική χρήση.
Αποθηκεύστε τα έλαια βάσης σε δροσερό, σκοτεινό μέρος.
Κάποιοι άλλοι άνθρωποι συστήνουν το ψυγείο ως ιδανική φύλαξη. Φροντίστε το βάζο να έχει καπάκι που κλείνει αεροστεγώς.
Επίσης, τα αιθέρια έλαια να τα φυλάσσετε σε σκουρόχρωμο μπουκάλι ή βάζο. Το υλικό μπορεί να είναι γυάλινο, αλλά σίγουρα όχι πλαστικό διότι το πλαστικό εμφανίζει μεταναστευτικότητα.
Κλείνοντας, μην χρησιμοποιείτε ως έλαια βάσης την μαργαρίνη ή άλλα ζωικά προϊόντα, όπως το βούτυρο. Επίσης, μην χρησιμοποιείτε παράγωγα πετρελαίου όπως η βαζελίνη.
6. ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια παράγονται από περισσότερα από 17.500 είδη φυτών. Ωστόσο, μόνο περίπου 300 από αυτά διατίθενται στο εμποριο (2).
Περίπου 30 από αυτά τα φυτά, που συχνά καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα, παράγουν αιθέρια έλαια των οποίων η χρήση τους χρονολογείται επί αιώνες σε διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο και περιγράφονται σε διεθνείς και εθνικές φαρμακοποιίες (1).
Στην συνέχεια, αναφέρονται τα αιθέρια έλαια που συμπεριλαμβάνονται σε Ευρωπαϊκές ή/και σε Αμερικάνικες Φαρμακοποιίες (1).
Εντός της παρενθέσεως αναφέρεται η αγγλική ονομασία / βοτανική ονομασία.
1. Άρκευθος (Juniper / Juniperus communis L.)
2. Γαρύφαλλο (Clove / Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M.Perry)
3. Γλυκάνισος (Anise / Pimpinella anisum L)
4. Γλυκάνισος αστεροειδής (Star anise / Illicium verum Hook)
5. Δενδρολίβανο (Rosemary / Rosmarinus officinalis L.)
6. Ευκάλυπτος (Eucalyptus / γένος Eucalyptus)
7. Θυμάρι (Thyme / Thymus vulgaris L. ή Thymus zygis L.)
8. Ιεροβότανο ή Αγιάννης (Clary sage / Salvia sclarea L.). Να μην συγχέεται με το φασκόμηλο (Salvia officinalis)
9. Κανέλα φλοιός (Cinnamon bark, Ceylon / Cinnamomum zeylanicum Nees)
10. Κανέλα φύλλο (Cinnamon leaf, Ceylon / Cinnamomum zeylanicum Nees)
11. Κάρβι (Caraway / Carum carvi L.)
12. Κάρδαμο (Cardamom / Elettaria cardamomum L.)
13. Κάσια (Cassia / Cinnamomum aromaticum Nees)
14. Κορίανδρος (Coriander / Coriandrum sativum L.)
15. Λεβάντα (Lavender / Lavandula angustifolia Mill.)
16. Λεβάντα η πλατύφυλλος (Spike lavender / Lavandula latifolia Medik)
17. Λεμόνι (Lemon / Citrus limon L.)
18. Μανταρίνι (Mandarin / Citrus reticulata Blanco)
19. Μάραθος καρπός (Bitter-fennel fruit / Foeniculum vulgare Mill., spp. vulgare var. vulgare)
20. Μάραθος βότανο (Bitter-fennel herb / Foeniculum vulgare Mill., spp. vulgare var. vulgare)
21. Μέντα κανάντενσις (Mint oil (partly dementholised by cristallization) / Mentha canadensis L.)
22. Μέντα πιπερίτα (Peppermint / Mentha piperita L.)
23. Μοσχοκάρυδο (Nutmeg / Myristica fragrans Houtt.)
24. Νερολί (Neroli / Citrus aurantium L.)
25. Πεύκη η δασική (Pine sylvestris / Pinus sylvestris L.)
26. Πεύκο νάνος (Dwarf pine / Pinus mugo Turra)
27. Πορτοκάλι (Sweet orange / Citrus sinensis (L.) Osbeck)
28. Σιτρονέλα (Citronella / Cymbopogon winterianus Jowitt ex Bor)
29. Τεϊόδεντρο (Tea tree / γένος Melaleuca)
30. Τερεβινθέλαιο (Turpentine oil, Pinus pinaster type / Pinus pinaster Aiton)
31. Τριαντάφυλλο (Rose / Rosa gallica L., Rosa damascene Miller, Rosa alba L., Rosa centifolia L.)
32. Φασκόμηλο ισπανικό (Spanish sage / Salvia lavandulifolia Vahl)
33. Χαμομήλι (Matricaria / Matricaria recutita L.)
Για περισσότερα αιθέρια έλαια που είναι διαθέσιμα στην Ελλαδα, δείτε και τον σύνδεσμο αιθέρια έλαια Ελλάδα.
Η τιμή οποιουδήποτε συγκεκριμένου εμπορικού αιθέριου ελαίου εξαρτάται από (17) :
- την ποσοστιαία απόδοση του αιθέριου ελαίου από το κάθε είδος φυτού,
- την διαθεσιμότητά του (ρυθμός παραγωγής), και,
- τέλος, τον πιο σημαντικό παράγοντα, τη ζήτηση του.
Ποια αιθέρια έλαια είναι τα καλύτερα ;
Όπως εύλογα επισημαίνει το πανεπιστήμιο Johns Hopkins, εξαρτάται από τα συμπτώματα που θέλετε να ανακουφίσετε ή τα αρώματα που προτιμάτε (11).
Προσωπικά, θεωρώ ότι αξίζει να τα μελετήσουμε όλα, ένα προς ένα (είτε ξεκινώντας από τα 33 προαναφερόμενα είτε εάν υπάρχουν άλλα που έχουν προσελκύσει την προσοχή μας), ώστε να μάθουμε ακριβώς τι ιδιότητες έχει να προσφέρει το καθένα, και στην συνέχεια να τα εντάξουμε στην ζωή μας, τακτικά ή περιοδικά ή σε συγκεκριμένες περιστάσεις.
Τουλάχιστον, έτσι το αντιλαμβάνομαι εγώ. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, και ο κάθε άνθρωπος θα ξεκινήσει από το σημείο που κρίνει ότι χρειάζεται ή ότι του ταιριάζει καλύτερα.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να ξεκινήσετε:
1. κάντε έρευνα σε αξιόπιστες και ενημερωμένες ιστοσελίδες, και ζητήστε αποδείξεις, ιδίως για τους σημαντικούς ισχυρισμούς
2. μιλήστε με επαγγελματίες αρωματοθεραπευτές διότι έχουν λάβει κατάλληλη εκπαίδευση
3. διαβάστε ποιοτικά βιβλία
4. παρακολουθήστε σεμινάρια
5. γραφτείτε σε μία σχολή
6. όλα ή κάποια από τα παραπάνω
7. ΟΦΕΛΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι - εάν χρησιμοποιούνται σωστά - τα αιθέρια έλαια έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν θετικά την υγεία και την ευεξία των ασθενών στην κλινική πράξη (18).
Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ασθενειών καθώς και για την βελτίωση της σωματικής και της ψυχικής ευεξίας (16).
Η οσφρητική και η απτική διέγερση της αίσθησης που παράγεται από τα αιθέρια έλαια μπορεί να ενισχύσει τις συνήθεις ανθρώπινες δραστηριότητες όπως το φαγητό, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ερωτική επαφή (16).
Πολλοί ασθενείς και πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης στρέφονται στην αρωματοθεραπεία λόγω του χαμηλού κόστους και των ελάχιστων παρενεργειών (16).
Εάν αποφασίσατε ότι επιθυμείτε να εντάξετε τα αιθέρια έλαια στην ζωή σας, παραθέτω ορισμένες καταστάσεις (ενδεικτικά), στις οποίες - σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία - μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά (τελευταία προσπέλαση της βιβλιογραφίας έγινε τον Απρίλιο του 2021).
ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
- τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια βοηθούν σημαντικά στην ουλίτιδα και στην πλάκα (19). Επίσης, τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια έχουν καλύτερη επίδραση στην υγεία των ούλων σε σύγκριση με τα συνθετικά διαλύματα (20).
Η αποτελεσματικότητα των αιθέριων ελαίων στην στοματική υγειονομική περίθαλψη είναι καλά τεκμηριωμένη (1).
- τα αιθέρια έλαια βελτίωσαν σημαντικά την σοβαρότητα και την συχνότητα των συμπτωμάτων βήχα σε ασθενείς. Επιπλέον, βελτιώθηκε η ποσότητα των ρινικών εκκρίσεων, η συνοχή των πτυέλων, τα ευρήματα της ακρόασης, και η δύσπνοια (21).
- η αρωματοθεραπεία μείωσε σημαντικά τον πόνο και το άγχος στο πρώτο στάδιο του τοκετού (22).
- όταν συνδυάζεται με συμβατικές θεραπείες, η αρωματοθεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον πόνο από διάφορες αιτίες (χρόνιο πόνο στην πλάτη, χρόνιο πόνο στο γόνατο, εμμηνορροϊκό πόνο, πόνο μετά από καισαρική τομή, μετεγχειρητικό πόνο, πόνος από καρκίνο, πόνος αιμοκάθαρσης, νεφρική κολικό πόνο), και ίσως μπορεί να βοηθήσει με άλλα είδη πόνου όπως είναι ο πόνος που σχετίζεται με τον τοκετό και τις ωδίνες, στον πόνο της επισιοτομής, και στην σκλήρυνση κατά πλάκας) (9).
Επιπλέον, το κόστος που σχετίζεται με την αρωματοθεραπεία είναι πολύ μικρότερο από το κόστος που σχετίζεται με την τυπική θεραπεία διαχείρισης πόνου (16).
- πρωτοπαθής δυσμηνόρροια (14).
- μειώνει τα φυσικά συμπτώματα και την σοβαρότητα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου καθώς και το σχετιζόμενο αίσθημα κόπωσης (23)
- είναι αποτελεσματικά στη βελτίωση προβλημάτων ύπνου όπως η αϋπνία (24).
- η αρωματοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, ενώ η μέθοδος μασάζ είναι πιο αποτελεσματική στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου από τη μέθοδο εισπνοής (25).
- θα μπορούσαν να ανακουφίσουν σημαντικά από το άγχος και την ανησυχία, ανεξάρτητα από τον λόγο που δημιούργησε το άγχος και την ανησυχία (26).
Μάλιστα, αποτελέσματα προηγούμενων μελετών έδειξαν ότι ο συνδυασμός δύο έως τριών τύπων αιθέριων ελαίων είναι πιο αποτελεσματικός για χαλάρωση και την ανακούφιση από το στρες σε σύγκριση με έναν τύπο αιθέριου ελαίου (50).
- απολύμανση και αποστείρωση:
Οι οδοντόβουρτσες μολύνονται σε μεγάλο βαθμό από βακτήρια, ιούς, μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς που ίσως προέρχονται από την στοματική κοιλότητα μετά από κάθε χρήση καθώς και από το περιβάλλον όπου αποθηκεύονται (27).
Τα αιθέρια έλαια έδειξαν ότι αποστειρώνουν αποτελεσματικά τις οδοντόβουρτσες (27).
Επίσης, τα αιθέρια έλαια έχουν δείξει ότι είναι σταθερά αποτελεσματικά στην μείωση του μικροβιακού πληθυσμού στα φρέσκα φυλλώδη λαχανικά, ενώ οι υψηλότερες μειώσεις εντοπίστηκαν όταν ο χρόνος απολύμανσης ήταν μεγαλύτερος από 3 λεπτά (28).
- τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια πριν από τις οδοντιατρικές πράξεις, μειώνουν σημαντικά τον αριθμό των μικροοργανισμών που εμπεριέχονται στα αερολύματα που προκύπτουν (29).
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
- βοηθάει στην μείωση του άγχους για τις οδοντιατρικές πράξεις (30)
- ο ιός του απλού έρπητα (HSV) βρέθηκε ότι είναι ευπαθής σε πολλά αιθέρια έλαια (31).
- η κλινική αρωματοθεραπεία έχει βρεθεί ότι δρα ευεργετικά στους εσωτερικούς και στους εξωτερικούς ασθενείς, ιδίως σε όσους λαμβάνουν εντατική φροντίδα, στην ογκολογία, στην παρηγορητική φροντίδα, στο νοσοκομείο και στο χειρουργικό τμήμα (8).
- Τα αιθέρια έλαια μπορούν να είναι μία εξαιρετική συμπληρωματική πρακτική στην φροντίδα των ανθρώπων με καρκίνο, βοηθώντας στη διαχείριση των παρενεργειών, όπως η αϋπνία και η ναυτία (32).
- διαθέτουν αντιμικροβιακές ιδιότητες (33): σύμφωνα με το Interagency Coordinating Group (IACG) για την αντιμικροβιακή αντίσταση, οι ανθεκτικές στα φάρμακα ασθένειες θα μπορούσαν να προκαλούν 10 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, έως το 2050. Σήμερα, τουλάχιστον 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω ανθεκτικών στα φάρμακα βακτηριακών λοιμώξεων. Ο σημαντικός αριθμός μελετών σχετικά με τη χρήση αιθέριων ελαίων και των συστατικών τους έναντι βακτηρίων ανθεκτικών σε πολλά φάρμακα δείχνουν το εξαιρετικό δυναμικό αυτών των φυσικών προϊόντων να περιορίσουν την ανάπτυξη της αντιβακτηριακής αντοχής (51).
- είναι από καιρό γνωστό ότι έχουν αντιφλεγμονώδεις, ανοσορυθμιστικές, βρογχοδιασταλτικές και αντιιικές ιδιότητες, και έχουν προταθεί για χρήση κατά του κορωναϊού (34)
- υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τα οφέλη που έχουν τα φυτικά αιθέρια έλαια στην αντιμετώπιση του άσθματος. Τα αιθέρια έλαια αποτελούν μια καλή επιλογή αντιμετώπισης που μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους που πάσχουν από άσθμα (51).
Συνολικά, έχει διεξαχθεί σημαντικά μεγάλη έρευνα για τα αιθέρια έλαια.
Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ'όψιν το πλήθος των συστατικών τους και το φάσμα των πιθανών δράσεων τους, υπάρχει ακόμη ένα άγνωστο τεράστιο δυναμικό σχετικά με όλες τις επιδράσεις τους στην ανθρώπινη υγεία (35).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να καθαρίσουν τις θέσεις των κυτταρικών υποδοχέων από φάρμακα, πετροχημικά και άλλους διαταράκτες της ενδοκυτταρικής επικοινωνίας, και μπορούν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων και άλλων τοξινών.
Στην πραγματικότητα, αυξάνουν την ικανότητα του σώματος να απορροφά θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες (49).
Προκαταρκτικά δεδομένα και ορισμένες μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι βότανα, τα μπαχαρικά, τα αιθέρια έλαια τους και η αρωματοθεραπεία δρουν ευεργετικά στα επίπεδα BDNF (brain-derived neurotrophic factor, όπου στα ελληνικά αποδίδεται ως “εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας”).
Ο BDNF είναι μία νευροτροφίνη, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση του εγκεφάλου, στην υγεία και σε διάφορες παθήσεις.
8. ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Εκτός της αρωματοθεραπείας, τα αιθέρια έλαια έχουν πολλές χρήσεις.
Ο Ιπποκράτης μάλιστα έγραψε ότι «ένα αρωματισμένο λουτρό και ένα αρωματικό μασάζ καθημερινά είναι η οδός για την καλή υγεία».
Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα αιθέρια έλαια για να αρωματίσουν τα σπίτια τους ή τα ρούχα τους ή στο πλυντήριο ρούχων.
Χρησιμοποιούνται, επίσης, ως φυσικό άρωμα σε σπιτικά καλλυντικά και υψηλής ποιότητας φυσικά προϊόντα (π.χ. οδοντόπαστες), ενώ αρκετοί άνθρωποι φτιάχνουν και κολώνιες με φυσικά αιθέρια έλαια.
Επιπλέον, υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι τα αιθέρια έλαια θα μπορούσαν να παρέχουν μια ασφαλή και φιλική προς το περιβάλλον εναλλακτική λύση για τα συνθετικά εντομοαπωθητικά (35).
Επιπλέον, ορισμένα δεδομένα δείχνουν ότι οι ιδιότητες που εμφανίζουν τα αιθέρια έλαια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην βιομηχανία τροφίμων για την παράταση της διάρκειας ζωής των τροφίμων (36).
Τα αιθέρια έλαια βελτιώνουν την διάρκεια ζωής των συσκευασμένων προϊόντων, ελέγχουν τη μικροβιακή ανάπτυξη και δίνουν λύση στις ανησυχίες των καταναλωτών σχετικά με τη χρήση χημικών συντηρητικών (37).
Κλείνοντας, το πανεπιστήμιο John Hopkins αναφέρει ορισμένα αξεσουάρ για την αρωματοθεραπεία, όπως κολιέ, βραχιόλια και μπρελόκ κατασκευασμένα με απορροφητικά υλικά στα οποία μπορείτε να εφαρμόζετε τα αιθέρια έλαια και να τα μυρίζετε κατά την διάρκεια όλης της ημέρας (11), ανεξάρτητα από το που βρίσκεστε π.χ. στην εργασία, στις καθημερινές υποχρεώσεις, στις διακοπές.
Κάνοντας μία γρήγορη αναζήτηση (Απρίλιος 2021), είδα ότι στην Ελλάδα τα αξεσουάρ για την αρωματοθεραπεία δεν έχουν ακόμα μεγάλη ποικιλία, και προς το παρόν υπάρχουν μόνο 2 επιλογές:
- μπρελόκ, το οποίο επιτρέπει την ταυτόχρονη μεταφορά για έως και 8 αιθέρια έλαια σε μίνι συσκευασίες (38)
- εισπνευστήρας για 1 αιθέριο έλαιο (39). Μία ανασκόπηση του 2010, στην σελίδα 12, παρουσιάζει έναν τρόπο για να φτιάξετε οικιακό εισπνευστήρα με οικονομικά υλικά (48).
9. ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Το πιο σημαντικό πράγμα που χρειάζεται να λάβετε υπ'όψιν σας είναι η ποιότητα.
Δεν έχουν όλα τα αιθέρια έλαια υψηλή ποιότητα.
Όπως όλα τα προϊόντα και οι υπηρεσίες, έτσι και στα αιθέρια έλαια υπάρχουν διαβαθμίσεις.
Η συνολική ποιότητα των αιθέριων ελαίων μπορεί να είναι: μέτρια ή καλή ή εξαιρετική.
Εδώ, να υπενθυμίσω ότι αναφέρομαι σε φυσικά αιθέρια έλαια, όχι σε συνθετικά ή ημισυνθετικά (ή αιθέρια έλαια που παράγονται με άλλες χημικές διαδικασίες ή προσμίξεις), και θα υπενθυμίσω το National Institute of Environmental Health Sciences, το οποίο στην ιστοσελίδα του αναφέρει ότι "τα συνθετικά αιθέρια έλαια δεν θεωρούνται αληθινά αιθέρια έλαια" (6).
Ξεκινώντας, ορισμένες σκέψεις που χρειάζεται να έχετε υπ'όψιν σας:
Πολλές εταιρείες ισχυρίζονται ότι τα έλαια τους είναι "καθαρά" ή "αγνά" ή "φυσικά". Ωστόσο, αυτοί οι όροι δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την υψηλή ποιότητα.
Επιλέξτε μόνο αιθέρια έλαια υψηλής ποιότητας:
Τα παραπάνω είναι τα κριτήρια που είναι γνωστά σε εμένα στην παρούσα φάση (20/4/2021).
Κάποιος άλλος άνθρωπος, περισσότερο ενημερωμένος, πιθανότατα να έχει να προσθέσει και άλλους παράγοντες που χρειάζεται να λαμβάνονται υπ'όψιν.
10.α. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Αρχικά, να τονιστεί ότι (32) :
- η χρήση αιθέριων ελαίων που είναι χαμηλότερης ποιότητας, και
- η μη κατανόηση των οδηγιών ασφαλείας,
μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα κλινικά αποτελέσματα, ενώ μπορεί να οδηγήσει και στην εμφάνιση παρενεργειών.
Τα αιθέρια έλαια γενικά θεωρούνται ασφαλή (16), με ελάχιστες δυσμενείς επιδράσεις (40).
Αρκετά από αυτά έχουν εγκριθεί ως πρόσθετα τροφίμων και εμπίπτουν στην κατηγορία "Γενικά Αναγνωρισμένα ως Ασφαλή" (Generally Recognized As Safe - GRAS) από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (40).
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες αφορούν τα μάτια, τον βλεννογόνο και τον δερματικό ερεθισμό ή ευαισθητοποίηση, ιδίως από τα αιθέρια έλαια που περιέχουν αλδεΰδες και φαινόλες (40).
Ωστόσο, ίσως προκαλέσουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες σε ορισμένα άτομα, ιδίως σε παιδιά.
Ενίοτε, αυτές οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να είναι μη-αναστρέψιμες, ενώ στην βιβλιογραφία έχουν καταγραφεί περιπτώσεις όπου λανθασμένη δοσολογία οδήγησε ακόμα και σε θάνατο.
Αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες, αλλά αποδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι να ενημερωθούμε σωστά πριν από την χρήση τους.
Αρχικά, συνεκτιμήστε, εάν το άρωμα που εισπνέετε είναι ασφαλές για έγκυες, παιδιά, και κατοικίδια.
Αναφέρθηκε νωρίτερα ένα παράδειγμα με την μέντα και τα παιδιά κάτω των 30 μηνών.
Η δερματική αλλεργική αντίδραση στα αιθέρια έλαια είναι γνωστή, και έχει αναφερθεί για 80 αιθέρια έλαια (41).
Συνεπώς, πάντα να χρησιμοποιείται έλαιο βάσης (διαβάστε την σχετική ενότητα που αναφέρθηκε νωρίτερα).
Επίσης, αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί επίσης να συμβούν λόγω της οξείδωσης του αιθέριου ελαίου που οφείλεται από την έκθεση του στο φως ή/και στον αέρα (42).
Συνεπώς, φροντίστε για την σωστή αποθήκευση των αιθέριων ελαίων (ενδεικτικά: να μην αφήνετε την συσκευασία εκτεθειμένη σε απευθειάς ηλιακό φώς + να μην ξεχνάτε ανοιχτό το φιαλίδιο).
Μία ανασκόπηση του 2012 ανέφερε ότι 71 ασθενείς παρουσίασαν ανεπιθύμητες ενέργειες από την αρωματοθεραπεία, οι οποίες κυμαίνονταν από ήπια έως σοβαρή, ενώ καταγράφηκε και ένας θάνατος (43).
Η πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια ήταν η δερματίτιδα (43).
Τα αιθέρια έλαια από εσπεριδοειδή αυξάνουν την αντίδραση του δέρματος στο φως του ήλιου και μπορεί να προκληθούν εγκαύματα, τα οποία - ανάλογα με την διάρκεια της έκθεσης στον ήλιο, την ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε, και την έκταση της εφαρμογής στο δέρμα - μπορεί να είναι και μη-αναστρέψιμα.
Συνεπώς, αφήστε να μεσολαβήσουν τουλάχιστον 12 ώρες μεταξύ της χρήσης του αιθέριου ελαίου και της έκθεσης στον ήλιο.
Μία σχεδόν θανατηφόρα περίπτωση αναφέρθηκε από κατάποση υψηλής δοσολογίας αιθέριου ελαίου μέντας (η ασθενής βρισκόταν σε κωματώδη και επανήλθε μετά από 24 ώρες) (44).
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ενότητα "αιθέρια έλαια παρενέργειες".
Όσον αφορά τα παιδιά, χρειάζεται ειδική προσοχή διότι τα αιθέρια έλαια, εάν καταναλωθούν από το στόμα, μπορεί να είναι επιβλαβή για τα παιδιά, ενώ υπό προϋποθέσεις μπορούν ακόμη και να είναι απειλητικά για τη ζωή τους (45).
Τα πιο κοινά συμπτώματα που αναφέρθηκαν σε μία δημοσίευση του 2001 ήταν βήχας, έμετος, λήθαργος, κώμα και επιληπτικές κρίσεις, ενώ ένα παιδί πέθανε (45).
Το Κέντρο Δηλητηριάσεων της Δυτικής Αυστραλίας (WAPIC) κατέγραψε αύξηση των δηλητηριάσεων ως αποτέλεσμα της κατάποσης αιθέριου ελαίου από παιδιά, και αναφέρει ότι είναι σημαντικό τα αιθέρια έλαια να φυλάσσονται μακριά από παιδιά (10).
Παρόλο που μέχρι σήμερα δεν το έχω διερευνήσει διεξοδικά (20/4/2021), καλό είναι η κατανάλωση αιθέριων ελαίων να αποφεύγεται κατά την εγκυμοσύνη και την γαλουχία διότι δεν έχω υπ'όψιν μου μελέτες που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια τους κατά την διάρκεια τους.
Ενδεικτικά, μία μελέτη που υπέπεσε στην αντίληψη μου αναφέρει "η κατάποση λεβάντας πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (λόγω των εμμηναγωγών επιδράσεων) και του θηλασμού" (46).
Όλα τα παραπάνω δεδομένα δεν τα παρέθεσα για να αποθαρρύνω την χρήση αιθέριων ελαίων, αλλά για να είμαστε σωστά ενημερωμένοι ώστε να λάβουμε όλα τα θετικά τους, χωρίς καμμία από τις δυνητικές παρενέργειες τους λόγω της εσφαλμένης χρήσης.
Προσωπικά, το 2016 προκάλεσα δύο βλάβες στην εαυτό μου διότι τα υποτίμησα και θεώρησα ότι επειδή είναι "φυσικά", άρα δεν συντρέχει και λόγος ανησυχίας.
Δεν πρόκειται για σοβαρές βλάβες, αλλά σίγουρα θα ήθελα να μην είχαν συμβεί.
10.β. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ
Το υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει ότι τα αιθέρια έλαια απορροφώνται γρήγορα από το στόμα και τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και 30 λεπτά μετά την κατάποση (ορισμένα άτομα εμφανίζουν καθυστερημένα συμπτώματα έως και 4 ώρες μετά την έκθεση). Η σοβαρότητα της τοξικότητας εξαρτάται από τον τύπο του αιθέριου ελαίου αλλά και την ποσότητα που καταναλώθηκε (10).
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Μόλις 2 ml (λιγότερο από μισό κουταλάκι του γλυκού) αιθέριο έλαιο ευκαλύπτου μπορεί να προκαλέσει σημαντική δηλητηρίαση σε ένα βρέφος (10).
Τα συμπτώματα τοξικότητας περιλαμβάνουν (10):
10.γ. ΤΙ ΚΑΝΩ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
Το υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει τα εξής βήματα (10):
Σε περίπτωση κατάποσης (10):
Σε περίπτωση έκθεσης στα μάτια (10):
Σε περίπτωση έκθεσης στο δέρμα (10):
Σε περίπτωση εισπνοής (10):
Που μπορώ να καλέσω για βοήθεια (10);
Σε μία άλλη δημοσίευση, ανάλογα την περίπτωση, αναφέρονται τα εξής βήματα αντιμετώπισης (47):
1. Αιθέριο έλαιο στο μάτι (47):
• βάλτε στο μάτι γάλα ή έλαιο βάσης, και μετά νερό
• Κρατήστε τη φιάλη για να δείξετε ποιο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιήθηκε
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
2. αδιάλυτο αιθέριο έλαιο στο δέρμα, έγκαυμα (47):
• Αραιώστε με έλαιο βάσης
• Πλύνετε με νερό και μη-αρωματικό σαπούνι
• Στεγνώστε την περιοχή
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
3. κατάποση 5 ml (ή περισσότερα) (47) :
• πιείτε γάλα
• Κρατήστε τη φιάλη για να δείξετε ποιο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιήθηκε
• Τα αιθέρια έλαια όταν ληφθούν σε ποσότητες μεγαλύτερες από 5 ml από το στόμα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως δηλητήρια
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
4. Σπασμένο γυάλινο μπουκάλι με αιθέριο έλαιο στο πάτωμα (47):
• Χρησιμοποιήστε χαρτοπετσέτες για να απορροφήσετε λάδι και να συλλέξετε το γυαλί
• Βάλτε το μείγμα σε χαρτί και πετάξτε τα σε διπλά σφραγισμένη πλαστική σακούλα
11. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Από όλα τα φυσικά φυτικά προϊόντα, τα αιθέρια έλαια αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής (1).
Όπως αναφέρει μία ανασκόπηση του 2015 (40):
"Η αρωματοθεραπεία είναι ένα φυσικό και μη-επεμβατικό δώρο της φύσης για τον άνθρωπο.
Δεν είναι μόνο τα συμπτώματα της νόσου που εξαλείφονται, αλλά ολόκληρο το σώμα αναζωογονείται με τη χρήση του αρώματος.
Η αρωματοθεραπεία ρυθμίζει τη φυσιολογική, πνευματική και ψυχολογική ανάταση. Αυτή η θεραπεία δεν είναι μόνο προληπτική, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στα οξεία και στα χρόνια στάδια μίας νόσου."
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Review Molecules. 2019 Jun 5;24(11):2130. doi: 10.3390/molecules24112130. Essential Oils as Antimicrobial Agents-Myth or Real Alternative? Katarzyna Wińska, Wanda Mączka, Jacek Łyczko, Małgorzata Grabarczyk, Anna Czubaszek, Antoni Szumny.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31195752/
3. Foods. 2021 Jan 20;10(2):207. doi: 10.3390/foods10020207. Use of New Glycerol-Based Dendrimers for Essential Oils Encapsulation: Optimization of Stirring Time and Rate Using a Plackett-Burman Design and a Surface Response Methodology Chloë Maes, Yves Brostaux, Sandrine Bouquillon, Marie-Laure Fauconnier.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33498387/
4. Review J Int Soc Prev Community Dent. Sep-Oct 2015;5(5):335-40. doi: 10.4103/2231-0762.165933. Essential oils, their therapeutic properties, and implication in dentistry: A review Namrata Dagli, Rushabh Dagli, Rasha Said Mahmoud, Kusai Baroudi.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26539382/
5. European Chemicals Agency, Essential oils, προσπέλαση: Απρίλιος 2021.
https://echa.europa.eu/support/substance-identification/sector-specific-support-for-substance-identification/essential-oils
6. National Institute of Environmental Health Sciences, Essential Oils, Last Reviewed: November 03, 2020.
https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/essential-oils/index.cfm
7. Encyclopædia Britannica, Inc., Essential oil, προσπέλαση: Απρίλιος 2021.
https://www.britannica.com/topic/essential-oil
8. Review Nurs Clin North Am. 2020 Dec;55(4):489-504. doi: 10.1016/j.cnur.2020.06.015. Epub 2020 Sep 28. Clinical Aromatherapy Ashley J Farrar, Francisca C Farrar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33131627/
9. Meta-Analysis Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2019 Dec;13(5):295-305. doi: 10.1016/j.anr.2019.11.003. Epub 2019 Nov 16. How Strong is the Evidence for the Anxiolytic Efficacy of Lavender?: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials Hyun-Ju Kang, Eun Sook Nam, Yongmi Lee, Myoungsuk Kim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31743795
10. Government of Western Australia, Department of Health, Essential oils – Health warning, προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.healthywa.wa.gov.au/Articles/A_E/Essential-oils
11. The Johns Hopkins University, The Johns Hopkins Hospital, and Johns Hopkins Health System, Aromatherapy: Do Essential Oils Really Work?, Προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/aromatherapy-do-essential-oils-really-work
12. Rev Esc Enferm USP. 2016 Feb;50(1):130-6. doi: 10.1590/S0080-623420160000100017. [Aromatherapy and nursing: historical and theoretical conception] [Article in Portuguese] Juliana Rizzo Gnatta, Leonice Fumiko Sato Kurebayashi, Ruth Natalia Teresa Turrini, Maria Júlia Paes da Silva
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27007430/
13. Am J Health Syst Pharm. 2017 May 1;74(9):e153-e162. doi: 10.2146/ajhp151043. Essentials of essential oils Chelsea R Manion, Rebecca M Widder
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28438819/
14. Review J Clin Med. 2018 Nov 10;7(11):434. doi: 10.3390/jcm7110434. Aromatherapy for Managing Pain in Primary Dysmenorrhea: A Systematic Review of Randomized Placebo-Controlled Trials Myeong Soo Lee, Hye Won Lee, Mohamed Khalil, Hyun Suk Lim, Hyun-Ja Lim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30423839/
15. Regents of the University of Minnesota, How Do I Choose and Use Essential Oils?, προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.takingcharge.csh.umn.edu/how-do-i-choose-and-use-essential-oils
16. Pain Res Treat. 2016;2016:8158693. doi: 10.1155/2016/8158693. Epub 2016 Dec 14. The Effectiveness of Aromatherapy in Reducing Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis Shaheen E Lakhan, Heather Sheafer, Deborah Tepper
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28070420
17. ESSENTIAL OILS | Isolation and Production B. Sankarikutty, C.S. Narayanan, in Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition (Second Edition), 2003
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/essential-oil
18. J Am Assoc Nurse Pract. 2019 Oct;31(10):558-561. doi: 10.1097/JXX.0000000000000227. Using therapeutic essential oils to support the management of anxiety Lauren Mosshart Lowring
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31169787/
19. Review J Am Dent Assoc. 2015 Aug;146(8):610-622. doi: 10.1016/j.adaj.2015.02.011. Meta-analysis of the effect of an essential oil-containing mouthrinse on gingivitis and plaque Marcelo W B Araujo, Christine A Charles, Rachel B Weinstein, James A McGuire, Amisha M Parikh-Das, Qiong Du, Jane Zhang, Jesse A Berlin, John C Gunsolley
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26227646/
20. Meta-Analysis J Clin Periodontol. 2019 Jul;46(7):723-739. doi: 10.1111/jcpe.13127. Epub 2019 May 31. Efficacy of adjunctive anti-plaque chemical agents in managing gingivitis: A systematic review and network meta-analyses Elena Figuero, David Herrera, Aurelio Tobías, Jorge Serrano, Silvia Roldán, Marta Escribano, Conchita Martín
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31058336/
21. Review Forsch Komplementmed. 2015;22(6):359-68. doi: 10.1159/000442111. Epub 2015 Dec 14. Herbal Medicine for Cough: a Systematic Review and Meta-Analysis Luise Wagner, Holger Cramer, Petra Klose, Romy Lauche, Florian Gass, Gustav Dobos, Jost Langhorst
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26840418/
22. J Obstet Gynaecol. 2021 Jan;41(1):21-31. doi: 10.1080/01443615.2019.1673707. Epub 2020 Jul 15. Aromatherapy intervention on anxiety and pain during first stage labour in nulliparous women: a systematic review and meta-analysis Ching-Chu Liao, Shao-Huan Lan, Yea-Yin Yen, Yen-Ping Hsieh, Shou-Jen Lan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32666866/
23. Review Evid Based Complement Alternat Med. 2020 Dec 21;2020:6667078. doi: 10.1155/2020/6667078. eCollection 2020. The Effects of Aromatherapy on Premenstrual Syndrome Symptoms: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials Somayeh Es-Haghee, Fatemeh Shabani, Jessie Hawkins, Mohammad Ali Zareian, Fatemeh Nejatbakhsh, Marzieh Qaraaty, Malihe Tabarrai
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33414837/
24. Meta-Analysis Medicine (Baltimore). 2021 Mar 5;100(9):e24652. doi: 10.1097/MD.0000000000024652. A systematic literature review and meta-analysis of the clinical effects of aroma inhalation therapy on sleep problems Moon Joo Cheong, Sungchul Kim, Jee Su Kim, Hyeryun Lee, Yeoung-Su Lyu, Yu Ra Lee, Byeonghyeon Jeon, Hyung Won Kang
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33655928/
25. Meta-Analysis J Korean Acad Nurs. 2019 Dec;49(6):655-676. doi: 10.4040/jkan.2019.49.6.655. [Effects of Aromatherapy on Sleep Quality: A Systematic Review and Meta-Analysis] [Article in Ko] Mi Eun Kim, Ji Hee Jun, Muyng Haeng Hur
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31932562/
26. Review J Affect Disord. 2020 Sep 1;274:1028-1040. doi: 10.1016/j.jad.2020.05.118. Epub 2020 May 26. Effects of aromatherapy on anxiety: A meta-analysis of randomized controlled trials Minmin Gong, Hui Dong, Yueheng Tang, Wenya Huang, Fuer Lu
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32663929/
27. Meta-Analysis J Nepal Health Res Counc. 2019 Jan 27;16(41):364-371. Evaluating Sanitization of Toothbrushes Using Various Decontamination Methods: A Meta-Analysis Santosh Kumari Agrawal, Sirjana Dahal, T V Bhumika, N Sreekumaran Nair
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30739916/
28. Crit Rev Food Sci Nutr. 2020 Jun 10;1-14. doi: 10.1080/10408398.2020.1776676. Online ahead of print. A systematic quantitative analysis of the published literature on the efficacy of essential oils as sanitizers in fresh leafy vegetables Maiara da Costa Lima, Evandro Leite de Souza
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32519881/
29. Meta-Analysis J Am Dent Assoc. 2019 Dec;150(12):1015-1026.e1. doi: 10.1016/j.adaj.2019.06.024. Efficacy of preprocedural mouthrinses in the reduction of microorganisms in aerosol: A systematic review Vanessa Costa Marui, Maria Luisa Silveira Souto, Emanuel Silva Rovai, Giuseppe Alexandre Romito, Leandro Chambrone, Claudio Mendes Pannuti
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31761015/
30. Review Oral Dis. 2021 May;27(4):829-847. doi: 10.1111/odi.13346. Epub 2020 May 26. Efficacy of aromatherapy on dental anxiety: A systematic review of randomised and quasi-randomised controlled trials He Cai, Pengjun Xi, Linna Zhong, Junyu Chen, Xing Liang
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32267044/
31. Review Chemotherapy. 2019;64(1):1-7. doi: 10.1159/000501062. Epub 2019 Jun 24. Essential Oils for the Treatment of Herpes Simplex Virus Infections Paul Schnitzler
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31234166/
32. Review Clin J Oncol Nurs. 2017 Feb 1;21(1):16-19. doi: 10.1188/17.CJON.16-19. Aromatherapy: Using Essential Oils as a Supportive Therapy Debra Reis, Tisha Jones
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28107335/
33. Review Curr Med Chem. 2003 May;10(10):813-29. doi: 10.2174/0929867033457719. Antibacterial and antifungal properties of essential oils D Kalemba, A Kunicka
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12678685/
34. Review Inflammopharmacology. 2020 Oct;28(5):1153-1161. doi: 10.1007/s10787-020-00744-0. Epub 2020 Aug 14. COVID-19 and therapy with essential oils having antiviral, anti-inflammatory, and immunomodulatory properties Muhammad Asif, Mohammad Saleem, Malik Saadullah, Hafiza Sidra Yaseen, Raghdaa Al Zarzour
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32803479/
35. Review Yale J Biol Med. 2020 Jun 29;93(2):291-305. eCollection 2020 Jun. Essential Oils and Health J Tyler Ramsey, B Carrie Shropshire, Tibor R Nagy, Kevin D Chambers, Yin Li, Kenneth S Korach
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32607090
36. Review J Food Sci. 2014 Jul;79(7):R1231-49. doi: 10.1111/1750-3841.12492. Epub 2014 Jun 2. Essential oils: extraction, bioactivities, and their uses for food preservation Phakawat Tongnuanchan, Soottawat Benjakul
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24888440/
37. Review Crit Rev Food Sci Nutr. 2015;55(10):1320-3. doi: 10.1080/10408398.2012.692127. Essential oils as natural food antimicrobial agents: a review Jess Vergis, P Gokulakrishnan, R K Agarwal, Ashok Kumar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24915323/
38.Black 8-Vial Keychain #50110000 1 Key Chain + 8 Vials
http://www.aitheriaelaia.com/shop-aksesouar-diaxytes.html
39.Inalia Εισπνευστήρας Αιθέριου Ελαίου Μαύρος - Essential oil Inhaler Innobiz
https://www.sensities.com/aromatotherapeia/axesouar-aromatotherapeias/7112/inalia-eispneustiras-aitheriou-elaiou-mavros-essential-oil-inhaler-innobiz
40.Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine Volume 5, Issue 8, August 2015, Pages 601-611 Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine Review article Essential oils used in aromatherapy: A systemic review, Babar Ali, Naser Ali Al-Wabel, Saiba Shams, Aftab Ahamad, Shah Alam Khan, Firoz Anwar
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2221169115001033
41. Dermatitis. Mar-Apr 2016;27(2):39-42. doi: 10.1097/DER.0000000000000175. Essential Oils, Part I: Introduction Anton C de Groot, Erich Schmidt
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26983089/
42. Review Food Chem Toxicol. 2006 May;44(5):616-25. doi: 10.1016/j.fct.2005.09.001. Epub 2005 Oct 21. A review of the toxicity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil K A Hammer, C F Carson, T V Riley, J B Nielsen
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16243420/
43. Review Int J Risk Saf Med. 2012 Jan 1;24(3):147-61. doi: 10.3233/JRS-2012-0568. Adverse effects of aromatherapy: a systematic review of case reports and case series Paul Posadzki, Amani Alotaibi, Edzard Ernst
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22936057/
44. Indian J Anaesth. 2012 Nov;56(6):582-4. doi: 10.4103/0019-5049.104585. A near fatal case of high dose peppermint oil ingestion- Lessons learnt Soumya S Nath, Chandrakant Pandey, Debashis Roy
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23325948/
45. Paediatr Child Health. 2001 Feb;6(2):80-3. doi: 10.1093/pch/6.2.80. Unintentional exposure of young children to camphor and eucalyptus oils Z Flaman, S Pellechia-Clarke, B Bailey, M McGuigan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20084213/
46. Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:681304. doi: 10.1155/2013/681304. Epub 2013 Mar 14. Lavender and the nervous system Peir Hossein Koulivand, Maryam Khaleghi Ghadiri, Ali Gorji
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23573142/
47.Aromatherapy and Integrative Healthcare Jane Buckle PhD, RN, in Clinical Aromatherapy (Third Edition), 2015
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/carrier-oil
48.Review Altern Med Rev. 2010 Apr;15(1):33-47. Immune-modifying and antimicrobial effects of Eucalyptus oil and simple inhalation devices Angela E Sadlon, Davis W Lamson
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20359267/
49. J Int Soc Sports Nutr. 2016 Sep 22;13:36. doi: 10.1186/s12970-016-0146-7. eCollection 2016. The effect of inhalation of Citrus sinensis flowers and Mentha spicata leave essential oils on lung function and exercise performance: a quasi-experimental uncontrolled before-and-after study Nidal Amin Jaradat, Hamzeh Al Zabadi, Belal Rahhal, Azmi Mahmoud Ali Hussein, Jamal Shaker Mahmoud, Basel Mansour, Ahmad Ibrahim Khasati, Abdelkhaleq Issa
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27688737/
50. Randomized Controlled Trial Int J Environ Res Public Health. 2019 Oct 29;16(21):4185. doi: 10.3390/ijerph16214185. Effects of Aromatherapy Combined with Music Therapy on Anxiety, Stress, and Fundamental Nursing Skills in Nursing Students: A Randomized Controlled Trial Hae Kyoung Son, Wi-Young So, Myoungsuk Kim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31671873/
51. Review Biomolecules. 2021 Jan 19;11(1):127. doi: 10.3390/biom11010127. Rose Flowers-A Delicate Perfume or a Natural Healer? Milka Mileva, Yana Ilieva, Gabriele Jovtchev, Svetla Gateva, Maya Margaritova Zaharieva, Almira Georgieva, Lyudmila Dimitrova, Ana Dobreva, Tsveta Angelova, Nelly Vilhelmova-Ilieva, Violeta Valcheva, Hristo Najdenski
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33478154/
52.Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety 2016, Pages 667-675 Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety Chapter 76 - Rose Hip (Rosa canina L.) Oils, Naveed Ahmad, Farooq Anwar, Anwar-ul-Hassan Gilani
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780124166417000766
53. Review J Med Food . Winter 2003;6(4):291-9. doi: 10.1089/109662003772519831. Polyphenolics in grape seeds-biochemistry and functionality John Shi, Jianmel Yu, Joseph E Pohorly, Yukio Kakuda
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14977436/
Τα αιθέρια έλαια έχουν χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 5.000 χρόνια για πολλούς διαφορετικούς σκοπούς (1), όπως να προσελκύσουν την προσοχή άλλων ανθρώπων (2), στην προσωπική φροντίδα (π.χ. αρώματα και καλλυντικά), στα τρόφιμα, στην φροντίδα του σπιτιού, ως εντομοαπωθητικά, και ως παράγοντες που προασπίζουν την υγεία για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών (1).
Επίσης, τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται συχνά σε υγειονομικά προϊόντα (3), ενώ από την αρχαιότητα έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση διαφόρων ιατρικών και οδοντιατρικών προβλημάτων (4).
Σύμφωνα με την επιτροπή European Chemicals Agency "τα αιθέρια έλαια προέρχονται από διάφορα τμήματα των φυτών, και λαμβάνονται με απόσταξη, με απόσταξη ατμού ή - στην περίπτωση των εσπεριδοειδών - με έκθλιψη" (5).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν επίσης να απομονωθούν μέσω υδραπόσταξης, ζύμωσης, σύνθλιψης, εκχύλισης ή υδρόλυσης (2). Δείτε και τον σύνδεσμο αιθέρια έλαια πως φτιάχνονται.
Επιλέξτε φυσικά αιθέρια έλαια, και όχι συνθετικά ή ημισυνθετικά (ή αιθέρια έλαια που παράγονται με άλλες χημικές διαδικασίες ή προσμίξεις) διότι όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το National Institute of Environmental Health Sciences "τα συνθετικά αιθέρια έλαια δεν θεωρούνται αληθινά αιθέρια έλαια" (6).
Κάθε αιθέριο έλαιο έχει μια μοναδική σύνθεση και αυτή η παραλλαγή επηρεάζει το άρωμα, την απορρόφηση και τις επιδράσεις του στο σώμα (6).
2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα έλαια είναι συμπυκνωμένα εκχυλίσματα φυτών που διατηρούν το φυσικό άρωμα, την γεύση και τις ιδιότητες του εκάστοτε φυτού, ή αλλιώς τον «αιθέρα» του.
Ο ορισμός που δίνει η Britannica για τα αιθέρια έλαια είναι ο εξής :
"εξαιρετικά πτητικές ουσίες που απομονώνονται με μια φυσική διεργασία από ευώδη φυτά ενός μοναδικού βοτανικού είδους" (7).
Σε μία ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2019, δίδεται ο εξής ορισμός για τα αιθέρια έλαια :
"πτητικοί δευτερογενείς μεταβολίτες φυτών που δίνουν στο φυτό μια ξεχωριστή μυρωδιά, γεύση ή και τα δύο" (2).
Τα αιθέρια έλαια προέρχονται από σπόρους, μίσχους, φύλλα, βελόνες (π.χ. πεύκου), πέταλα, άνθη, φλοιοί και φρούτα, ξύλα και ρητίνες, ρίζες και ριζώματα και χλόη (8).
Το συνολικό φορτίο των φυτών σε αιθέριο έλαιο είναι γενικά πολύ μικρό (μικρότερο του 1%). Συνεπώς, απαιτείται ιδιαίτερα μεγάλη πρώτη ύλη για να παραχθεί το εκάστοτε αιθέριο έλαιο.
Επίσης, η απόδοση ενός φυτού σε αιθέριο έλαιο μπορεί να διαφέρει φυτό, όταν το ίδιο το φυτό αναπτύσσεται σε διαφορετικά μέρη.
Οι διαφορές μεταξύ στελεχών του ίδιου φυτού δημιουργούν τους λεγόμενους "χημειοτύπους", οι οποίοι είναι το αποτέλεσμα των ποικιλομορφιών που προκαλούνται από διαφορετικά εδάφη, καιρικές συνθήκες, θερμοκρασίες και φως.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για την ανάλυση ενός αιθερίου ελαίου και για την ταυτοποίηση των συστατικών που περιέχει είναι η "αέρια χρωματογραφία συζευγμένη με φασματογράφο μάζας" (GC-MS).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα αιθέρια έλαια, υπάρχει και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Αιθέριων Ελαίων. Όπως βλέπω (2/6/2021) η Ελλάδα δεν εκπροσωπείται ακόμα από κάποιο μέλος (εταιρεία ή φορέα).
3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Με λίγα λόγια, αρωματοθεραπεία είναι η ιαματική χρήση των αιθέρων ελαίων (9).
Το Υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει ότι "η αρωματοθεραπεία είναι η πρακτική ανάμειξης διαφορετικών ιαματικών αιθέριων ελαίων για την επίτευξη της επιθυμητής απόκρισης" (10).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να εφαρμοστούν στο δέρμα τοπικά ή ως μασάζ (10).
Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο Johns Hopkins University "όταν εισπνέονται, τα μόρια του αρώματος από τα αιθέρια έλαια ταξιδεύουν από τα οσφρητικά νεύρα απευθείας στον εγκέφαλο, και επηρεάζουν ιδιαίτερα την αμυγδαλή, το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου" (11).
Η αρωματοθεραπεία έχει ασκηθεί ιστορικά και παγκοσμίως από νοσηλευτές και, στην περίπτωση της Βραζιλίας υποστηρίζεται από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο Νοσηλευτικής.
Συνολικά, η αρωματοθεραπεία έχει καθιερωθεί ως επιστήμη στην Αγγλία και στην Γαλλία, ενώ για τους Γάλλους, θεωρείται ιατρική ειδικότητα (12).
Μία σημαντική παρατήρηση γίνεται σε μία ανασκόπηση του 2020 με τίτλο "Κλινική Αρωματοθεραπεία", η οποία αναφέρει ότι η αρωματοθεραπεία ονομάζεται επίσης και "ολοκληρωμένη ιατρική" (8).
Η συγκεκριμένη ανασκόπηση συνεχίζει αναφέροντας ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ιδίως για τους νοσηλευτές πρώτης γραμμής που εφαρμόζουν την κλινική αρωματοθεραπεία, να κατανοήσουν την διαφορά μεταξύ "εναλλακτικής θεραπείας" και "ολοκληρωμένης θεραπείας" (8).
Στην εναλλακτική ιατρική, η θεραπεία λειτουργεί συμπληρωματικά στη συμβατική ιατρική θεραπεία, ενώ η ολοκληρωμένη θεραπεία είναι αυτόνομη και αντικαθιστά οποιαδήποτε συμβατική ιατρική περίθαλψη (8).
Δείτε και τον σύνδεσμο "αρωματοθεραπεία είδη".
Παρατηρείται μία αύξηση του αριθμού των δημοσιεύσεων σχετικά με την αρωματοθεραπεία και τα αιθέρια έλαια. Από το 2004 έως και το 2017, ο ετήσιος αριθμός των σχετικών άρθρων έχει διπλασιαστεί (13).
4. ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό με 3 τρόπους (14):
1. τοπική εφαρμογή στο δέρμα,
2. όσφρηση,
3. κατάποση.
Για κάθε έναν από τις τρεις προαναφερόμενους τρόπους, το πανεπιστήμιο της Μινεσότα παραθέτει αρκετές ιδέες εφαρμογής (15).
Πιο συγκεκριμένα:
1. για την τοπική εφαρμογή (15), μπορείτε να εφαρμόσετε τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιώντας:
α. κομπρέσες (ζεστές ή κρύες): τα αιθέρια έλαια αραιώνονται σε νερό ή έλαιο βάσης, και εφαρμόζονται στην περιοχή.
β. σπρέι,
γ. λουτρά: ρίξτε ορισμένες σταγόνες αιθέρια έλαια στην μπανιέρα σας. Με αυτόν τον τρόπο θα εισπνέετε το αιθέριο έλαιο της επιλογής σας καθώς αυτό θα εξατμίζεται. Μπορεί να συνδυαστεί και με άλατα μπάνιου.
δ. τρίβοντας τα στο δέρμα (εδώ να συμπληρώσω ότι για την τοπική εφαρμογή πρέπει πάντα να γίνεται συνδυαστική χρήση με έλαια βάσης, για τα οποία υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες στην συνέχεια).
Στους παραπάνω 4 τρόπους που αναφέρει το πανεπιστήμιο της Μινεσότα, θα προσθέσω 2 ακόμα τρόπους:
- στοματικό διάλυμα: στην βιβλιογραφία υπάρχει πλήθος επιστημονικών δημοσιεύσεων (ορισμένες εξ'αυτών θα αναφερθούν στην σχετική ενότητα) που δείχνουν ότι το στοματικό διάλυμα με αιθέρια έλαια προσφέρει προστασία από τερηδόνα, ουλίτιδα, και περιοδοντίτιδα.
Το στοματικό διάλυμα με αιθέρια έλαια είναι καλύτερο να το φτιάξετε εσείς διότι αφενός είναι ιδιαίτερα απλό (απλά προσθέτετε νερό σε ορισμένες σταγόνες από αιθέριο έλαιο), και αφετέρου τα έτοιμα στοματικά διαλύματα του εμπορίου περιέχουν από αμφίβολα έως επιβλαβή συστατικά.
- γαργάρες: βοηθούν σημαντικά στην προστασία αλλά και αντιμετώπιση των αναπνευστικών παθήσεων, ενώ τα αιθέρια έλαια έχουν ισχυρές αντιιικές δράσεις. Επίσης, οι γαργάρες βοηθούν στην κακοσμία.
Σημείωση : μετά την στοματική πλύση ή τις γαργάρες, ΠΟΤΕ μην καταπίνετε, αλλά να φτύνετε στον νιπτήρα.
2. Όσον αφορά την όσφρηση και την εισπνοή των αιθέριων ελαίων, το πανεπιστήμιο της Μινεσότα αναφέρει τέσσερις διαφορετικούς τρόπους (15):
Α. ΔΙΑΧΥΤΗΣ (DIFFUSER)
Στα ελληνικά θα τον δείτε να αναφέρετε και ως "συσκευή διάχυσης" ή "ατμοποιητής".
Τα αιθέρια έλαια τοποθετούνται σε αυτήν τη συσκευή, μερικές φορές με νερό (φροντίστε να διαβάσετε τις οδηγίες χρήσης της εκάστοτε συσκευής) και μερικές φορές με θερμότητα, ώστε να εξατμιστούν και να αρωματίσουν ένα χώρο με το αιθέριο έλαιο της επιλογής σας.
Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει ποτέ να καίγονται απευθείας διότι η χημική δομή αλλάζει δραματικά με την καύση (π.χ. έχω δει συσκευές - συνήθως κεραμικές - στις οποίες προσθέτεις νερό μαζί με αιθέρια έλαια, και από κάτω τους υπάρχει χώρος για ένα ρεσώ, το οποίο μέσω της καύσης αρωματίζει τον χώρο. Αυτός ο τρόπος δεν είναι σωστός διότι αλλάζει η χημική δομή των αιθέρων ελαίων).
Εδώ αξίζει να επισημάνω ότι το πανεπιστήμιο Johns Hopkins δεν συνιστά τους διαχύτες αιθέριων ελαίων, και η αιτιολογία είναι ότι η διάχυση σε δημόσιο χώρο ή νοικοκυριό με πολλά μέλη μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά το κάθε άτομο, και ως ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρει την μέντα, η οποία συχνά συνιστάται για πονοκεφάλους (11).
Ωστόσο, εάν η μέντα χρησιμοποιείται κοντά σε ένα παιδί ηλικίας κάτω των 30 μηνών, το παιδί μπορεί να αναστατωθεί ή να ταραχθεί. Θα μπορούσε να του ασκήσει αρνητική επίδραση. Επιπλέον, ένας άνθρωπος με γρήγορο καρδιακό παλμό μπορεί να αντιδράσει δυσμενώς στη μέντα (11).
Συνεπώς, συνεκτιμήστε τα υπέρ και τα κατά, και πράξτε αναλόγως.
Επίσης, παρόλο που αυτές οι συσκευές δεν είναι ακριβές, υπάρχει η δυνατότητα για ακόμα πιο οικονομικές συσκευές που ο κάθε άνθρωπος μπορεί να φτιάξει μόνος του στο σπίτι του. Παρουσιάζονται αναλυτικά σε μία ανασκόπηση του 2010, και συγκεκριμένα στις σελίδες 10, 11, 12 (48).
Β. ΞΗΡΗ ΕΞΑΤΜΙΣΗ (15)
Αρκετές σταγόνες αιθέριου ελαίου τοποθετούνται σε βαμβάκι ή χαρτομάντιλο και αφήνονται να εξατμιστούν στον αέρα.
- Εάν θέλετε μια έντονη δόση, μυρίστε το βαμβάκι.
- Εάν επιθυμείτε μία πιο ήπια και πιο σταθερή έκθεση, απλώς αφήστε την βαμβακερή μπαλίτσα κοντά σας (π.χ. στο γραφείο σας ή δίπλα από τον υπολογιστή σας).
Γ. ΑΤΜΟΙ (15)
Σταγόνες αιθέριου ελαίου προστίθενται σε ένα μπολ με νερό που ατμίζει, το οποίο εξατμίζει γρήγορα το έλαιο.
Τοποθετήστε μια πετσέτα πάνω από το κεφάλι σας και πάνω από το μπολ. Στην συνέχεια ξεκινήστε να αναπνέετε βαθιά (για την καλύτερη κατανόηση, υπάρχει σχετική εικόνα στον σχετικό σύνδεσμο (15) που φαίνεται στην ενότητα "παραπομπές").
Αυτή η μέθοδος είναι πολύ άμεση και ισχυρή: η χρήση περισσότερων από 1-2 σταγόνων μπορεί να είναι μη-ανεκτή.
Είναι σημαντικό να διατηρείτε τα μάτια κλειστά κατά την χρήση αυτής της μεθόδου. Σημείωση: Δεν συνιστάται για παιδιά κάτω των 7 ετών.
Δ. ΣΠΡΕΪ (15)
Σταγόνες αιθέριων ελαίων τοποθετούνται σε ένα διάλυμα με βάση το νερό.
Στην συνέχεια, ανακινείτε και ψεκάζετε στον αέρα :
- είτε για να απομακρυνθούν οι δυσάρεστες οσμές που υπάρχουν σε έναν χώρο,
- είτε για να δημιουργηθεί μία συγκεκριμένη επιθυμητή διάθεση.
Είναι σημαντικό να ανακινείτε το μπουκάλι πριν από κάθε ψεκασμό.
Περισσότερες πληροφορίες για τους τρόπους χρήσης υπάρχουν στην ενότητα "αιθέρια έλαια πως χρησιμοποιούνται".
3. Σχετικά με τον τρίτο τρόπο, "την κατάποση", θα ήθελα να παραθέσω ορισμένες δικές μου σκέψεις.
Αρχικά, αναζητήστε βρωσιμα αιθέρια έλαια. Ένας τρόπος είναι να γράψετε στις μηχανές αναζήτησης "βρωσιμα αιθέρια έλαια" ή "ποσιμα αιθερια ελαια".
Δεύτερον, όταν καταλήξετε σε κάποιες εταιρείες, επιβεβαιώστε μαζί τους ότι τα αιθέρια έλαια που σας ενδιαφέρουν είναι όντως βρώσιμα.
Τρίτον, προαιρετικό, αλλά προσωπικά το τηρώ πάντα, είναι τα βρώσιμα αιθέρια έλαια που θα προμηθευτείτε να είναι βιολογικής καλλιέργειας.
Μία τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική σκέψη είναι η εξής:
χρειάζεται ιδιαίτερη μεγάλη προσοχή με την δοσολογία διότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι οδηγήθηκαν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας μετά από κατανάλωση υψηλής δοσολογίας αιθέριων ελαίων, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί ακόμα και θάνατοι (16).
Συνεπώς, εάν έχετε αμφιβολίες για την σωστή δοσολογία, αναζητήστε πιστοποιημένο αρωματοθεραπευτή, και σε καμμία περίπτωση μην ακολουθείτε οδηγίες από πωλητές.
Στον αντίποδα, το πανεπιστήμιο John Hopkins συνιστά να μην καταναλώνονται τα αιθέρια έλαια (11).
Η αιτιολογία είναι ότι στην αγορά υπάρχουν αιθέρια έλαια που αραιώνονται με λιγότερο ακριβά συστατικά, και δεδομένου ότι δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο η ετικέτα ίσως να μην αναφέρει όλα τα συστατικά που υπάρχουν μέσα στο μπουκάλι που αγοράζετε (11).
5. ΕΛΑΙΑ ΒΑΣΗΣ
Λόγω του ότι τα αιθέρια έλαια μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό όταν εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα, χρησιμοποιούνται έλαια βάσης για την αραίωση των αιθέριων ελαίων.
Κάποια έλαια βάσης είναι άοσμα, ενώ κάποια άλλα έχουν ένα ήπιο, απαλό άρωμα.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα έλαια βάσης για να θρέψουν το δέρμα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως εστιάζουν μόνο στα αιθέρια έλαια, και δεν δίνουν μεγάλη προσοχή στα έλαια βάσης.
Με το να μάθουμε τις ιδιότητες για το κάθε έλαιο βάσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε μείγματα για διαφορετικούς τύπους δέρματος αλλά και διαφορετικές εφαρμογές και θέματα υγείας.
Πριν επιλέξετε έλαια βάσης, σκεφτείτε τα εξής :
- άρωμα: ορισμένα έλαια βάσης έχουν ένα ξεχωριστό άρωμα, το οποίο όταν συνδυαστεί με το εκάστοτε αιθέριο έλαιο, ίσως αλλάξει το άρωμα του.
- απορρόφηση: το δέρμα μπορεί να απορροφήσει μερικά έλαια βάσης καλύτερα από κάποια άλλα.
- τύπος δέρματος: ανάλογα με τον τύπο του δέρματος, ορισμένα έλαια ίσως ερεθίσουν το δέρμα ή επιδεινώσουν μια υφιστάμενη δερματική κατάσταση π.χ. ακμή.
- διάρκεια ζωής: ορισμένα έλαια βάσης μπορούν να αποθηκευτούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα
- λόγος χρήσης: διαφορετικά έλαια βάσης, έχουν διαφορετικές ιδιότητες.
Προμηθευτείτε έλαια βάσης μόνο από προμηθευτές που να μπορείτε να εμπιστευτείτε.
Αναζητήστε έλαια ψυχρής έκθλιψης, χωρίς πρόσθετα και συντηρητικά.
Ιδανικά, να επιλέξετε βιολογικής καλλιέργειας.
Η παρακάτω λίστα περιλαμβάνει δημοφιλή έλαια μεταφοράς για αρωματοθεραπεία, μασάζ και περιποίηση δέρματος. Η λίστα δεν είναι πλήρης, αλλά είναι ένα αρχικό σημείο αναφοράς.
Υπάρχουν περισσότερα από 25 διαφορετικά έλαια βάσης που χρησιμοποιούνται για την αραίωση αιθέριων ελαίων. Σε εξειδικευμένα καταστήματα, υπάρχουν ακόμα περισσότερες επιλογές.
Παρακάτω, φαίνονται με αλφαβητική σειρά ορισμένα παραδείγματα:
- αβοκάντο
- αμυγδαλέλαιο (sweet almond)
- αργκάν
- βερίκοκο πυρήνες
- ελαιόλαδο, έξτρα παρθένο
- ηλιέλαιο
- καρύδας
- μαύρο κύμινο
- σταφύλι κουκούτσια (γιγαρτέλαιο)
- τζοτζόμπα
- Rosehip, το οποίο είναι οι καρποί του τριαντάφυλλου (52) (Στην Ελλάδα το Rosehip συχνά αποκαλείται ως "αγριοτριαντάφυλλο").
Όσον αφορά το γιγαρτέλαιο, ψάχνοντας πληροφορίες για την βιταμίνη C, υπέπεσε στην αντίληψη μου μία δημοσίευση, η οποία θεωρώ ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι αναφέρει τα εξής:
Οι σπόροι του σταφυλιού περιέχουν κυρίως φαινόλες όπως προανθοκυανιδίνες.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αντιοξειδωτική δύναμη των προανθοκυανιδινών είναι 20 φορές μεγαλύτερη από τη βιταμίνη Ε και 50 φορές μεγαλύτερη από τη βιταμίνη C (53).
Ρώτησα την κυρία Σωτηροπούλου, από την οποία έχω προμηθευτεί αρκετές φορές σαπούνια με γιγαρτέλαιο, εάν υπάρχει διαθέσιμο γιγαρτέλαιο στην Ελλάδα τόσο για καλλυντική χρήση όσο και βρώσιμο, και μού απάντησε καταφατικά.
Και, σίγουρα το βέλτιστο θα ήταν να προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια.
Επίσης, υπάρχει και η οικοτεχνία Πρεβύζη που παράγει σαπούνια με γιγαρτέλαιο.
Δείτε τα έξι πιο συχνά αναφερόμενα έλαια βάσης για δερματολογική χρήση.
Αποθηκεύστε τα έλαια βάσης σε δροσερό, σκοτεινό μέρος.
Κάποιοι άλλοι άνθρωποι συστήνουν το ψυγείο ως ιδανική φύλαξη. Φροντίστε το βάζο να έχει καπάκι που κλείνει αεροστεγώς.
Επίσης, τα αιθέρια έλαια να τα φυλάσσετε σε σκουρόχρωμο μπουκάλι ή βάζο. Το υλικό μπορεί να είναι γυάλινο, αλλά σίγουρα όχι πλαστικό διότι το πλαστικό εμφανίζει μεταναστευτικότητα.
Κλείνοντας, μην χρησιμοποιείτε ως έλαια βάσης την μαργαρίνη ή άλλα ζωικά προϊόντα, όπως το βούτυρο. Επίσης, μην χρησιμοποιείτε παράγωγα πετρελαίου όπως η βαζελίνη.
6. ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια παράγονται από περισσότερα από 17.500 είδη φυτών. Ωστόσο, μόνο περίπου 300 από αυτά διατίθενται στο εμποριο (2).
Περίπου 30 από αυτά τα φυτά, που συχνά καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα, παράγουν αιθέρια έλαια των οποίων η χρήση τους χρονολογείται επί αιώνες σε διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο και περιγράφονται σε διεθνείς και εθνικές φαρμακοποιίες (1).
Στην συνέχεια, αναφέρονται τα αιθέρια έλαια που συμπεριλαμβάνονται σε Ευρωπαϊκές ή/και σε Αμερικάνικες Φαρμακοποιίες (1).
Εντός της παρενθέσεως αναφέρεται η αγγλική ονομασία / βοτανική ονομασία.
1. Άρκευθος (Juniper / Juniperus communis L.)
2. Γαρύφαλλο (Clove / Syzygium aromaticum (L.) Merr. & L.M.Perry)
3. Γλυκάνισος (Anise / Pimpinella anisum L)
4. Γλυκάνισος αστεροειδής (Star anise / Illicium verum Hook)
5. Δενδρολίβανο (Rosemary / Rosmarinus officinalis L.)
6. Ευκάλυπτος (Eucalyptus / γένος Eucalyptus)
7. Θυμάρι (Thyme / Thymus vulgaris L. ή Thymus zygis L.)
8. Ιεροβότανο ή Αγιάννης (Clary sage / Salvia sclarea L.). Να μην συγχέεται με το φασκόμηλο (Salvia officinalis)
9. Κανέλα φλοιός (Cinnamon bark, Ceylon / Cinnamomum zeylanicum Nees)
10. Κανέλα φύλλο (Cinnamon leaf, Ceylon / Cinnamomum zeylanicum Nees)
11. Κάρβι (Caraway / Carum carvi L.)
12. Κάρδαμο (Cardamom / Elettaria cardamomum L.)
13. Κάσια (Cassia / Cinnamomum aromaticum Nees)
14. Κορίανδρος (Coriander / Coriandrum sativum L.)
15. Λεβάντα (Lavender / Lavandula angustifolia Mill.)
16. Λεβάντα η πλατύφυλλος (Spike lavender / Lavandula latifolia Medik)
17. Λεμόνι (Lemon / Citrus limon L.)
18. Μανταρίνι (Mandarin / Citrus reticulata Blanco)
19. Μάραθος καρπός (Bitter-fennel fruit / Foeniculum vulgare Mill., spp. vulgare var. vulgare)
20. Μάραθος βότανο (Bitter-fennel herb / Foeniculum vulgare Mill., spp. vulgare var. vulgare)
21. Μέντα κανάντενσις (Mint oil (partly dementholised by cristallization) / Mentha canadensis L.)
22. Μέντα πιπερίτα (Peppermint / Mentha piperita L.)
23. Μοσχοκάρυδο (Nutmeg / Myristica fragrans Houtt.)
24. Νερολί (Neroli / Citrus aurantium L.)
25. Πεύκη η δασική (Pine sylvestris / Pinus sylvestris L.)
26. Πεύκο νάνος (Dwarf pine / Pinus mugo Turra)
27. Πορτοκάλι (Sweet orange / Citrus sinensis (L.) Osbeck)
28. Σιτρονέλα (Citronella / Cymbopogon winterianus Jowitt ex Bor)
29. Τεϊόδεντρο (Tea tree / γένος Melaleuca)
30. Τερεβινθέλαιο (Turpentine oil, Pinus pinaster type / Pinus pinaster Aiton)
31. Τριαντάφυλλο (Rose / Rosa gallica L., Rosa damascene Miller, Rosa alba L., Rosa centifolia L.)
32. Φασκόμηλο ισπανικό (Spanish sage / Salvia lavandulifolia Vahl)
33. Χαμομήλι (Matricaria / Matricaria recutita L.)
Για περισσότερα αιθέρια έλαια που είναι διαθέσιμα στην Ελλαδα, δείτε και τον σύνδεσμο αιθέρια έλαια Ελλάδα.
Η τιμή οποιουδήποτε συγκεκριμένου εμπορικού αιθέριου ελαίου εξαρτάται από (17) :
- την ποσοστιαία απόδοση του αιθέριου ελαίου από το κάθε είδος φυτού,
- την διαθεσιμότητά του (ρυθμός παραγωγής), και,
- τέλος, τον πιο σημαντικό παράγοντα, τη ζήτηση του.
Ποια αιθέρια έλαια είναι τα καλύτερα ;
Όπως εύλογα επισημαίνει το πανεπιστήμιο Johns Hopkins, εξαρτάται από τα συμπτώματα που θέλετε να ανακουφίσετε ή τα αρώματα που προτιμάτε (11).
Προσωπικά, θεωρώ ότι αξίζει να τα μελετήσουμε όλα, ένα προς ένα (είτε ξεκινώντας από τα 33 προαναφερόμενα είτε εάν υπάρχουν άλλα που έχουν προσελκύσει την προσοχή μας), ώστε να μάθουμε ακριβώς τι ιδιότητες έχει να προσφέρει το καθένα, και στην συνέχεια να τα εντάξουμε στην ζωή μας, τακτικά ή περιοδικά ή σε συγκεκριμένες περιστάσεις.
Τουλάχιστον, έτσι το αντιλαμβάνομαι εγώ. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, και ο κάθε άνθρωπος θα ξεκινήσει από το σημείο που κρίνει ότι χρειάζεται ή ότι του ταιριάζει καλύτερα.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να ξεκινήσετε:
1. κάντε έρευνα σε αξιόπιστες και ενημερωμένες ιστοσελίδες, και ζητήστε αποδείξεις, ιδίως για τους σημαντικούς ισχυρισμούς
2. μιλήστε με επαγγελματίες αρωματοθεραπευτές διότι έχουν λάβει κατάλληλη εκπαίδευση
3. διαβάστε ποιοτικά βιβλία
4. παρακολουθήστε σεμινάρια
5. γραφτείτε σε μία σχολή
6. όλα ή κάποια από τα παραπάνω
7. ΟΦΕΛΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι - εάν χρησιμοποιούνται σωστά - τα αιθέρια έλαια έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν θετικά την υγεία και την ευεξία των ασθενών στην κλινική πράξη (18).
Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ασθενειών καθώς και για την βελτίωση της σωματικής και της ψυχικής ευεξίας (16).
Η οσφρητική και η απτική διέγερση της αίσθησης που παράγεται από τα αιθέρια έλαια μπορεί να ενισχύσει τις συνήθεις ανθρώπινες δραστηριότητες όπως το φαγητό, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ερωτική επαφή (16).
Πολλοί ασθενείς και πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης στρέφονται στην αρωματοθεραπεία λόγω του χαμηλού κόστους και των ελάχιστων παρενεργειών (16).
Εάν αποφασίσατε ότι επιθυμείτε να εντάξετε τα αιθέρια έλαια στην ζωή σας, παραθέτω ορισμένες καταστάσεις (ενδεικτικά), στις οποίες - σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία - μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά (τελευταία προσπέλαση της βιβλιογραφίας έγινε τον Απρίλιο του 2021).
ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
- τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια βοηθούν σημαντικά στην ουλίτιδα και στην πλάκα (19). Επίσης, τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια έχουν καλύτερη επίδραση στην υγεία των ούλων σε σύγκριση με τα συνθετικά διαλύματα (20).
Η αποτελεσματικότητα των αιθέριων ελαίων στην στοματική υγειονομική περίθαλψη είναι καλά τεκμηριωμένη (1).
- τα αιθέρια έλαια βελτίωσαν σημαντικά την σοβαρότητα και την συχνότητα των συμπτωμάτων βήχα σε ασθενείς. Επιπλέον, βελτιώθηκε η ποσότητα των ρινικών εκκρίσεων, η συνοχή των πτυέλων, τα ευρήματα της ακρόασης, και η δύσπνοια (21).
- η αρωματοθεραπεία μείωσε σημαντικά τον πόνο και το άγχος στο πρώτο στάδιο του τοκετού (22).
- όταν συνδυάζεται με συμβατικές θεραπείες, η αρωματοθεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον πόνο από διάφορες αιτίες (χρόνιο πόνο στην πλάτη, χρόνιο πόνο στο γόνατο, εμμηνορροϊκό πόνο, πόνο μετά από καισαρική τομή, μετεγχειρητικό πόνο, πόνος από καρκίνο, πόνος αιμοκάθαρσης, νεφρική κολικό πόνο), και ίσως μπορεί να βοηθήσει με άλλα είδη πόνου όπως είναι ο πόνος που σχετίζεται με τον τοκετό και τις ωδίνες, στον πόνο της επισιοτομής, και στην σκλήρυνση κατά πλάκας) (9).
Επιπλέον, το κόστος που σχετίζεται με την αρωματοθεραπεία είναι πολύ μικρότερο από το κόστος που σχετίζεται με την τυπική θεραπεία διαχείρισης πόνου (16).
- πρωτοπαθής δυσμηνόρροια (14).
- μειώνει τα φυσικά συμπτώματα και την σοβαρότητα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου καθώς και το σχετιζόμενο αίσθημα κόπωσης (23)
- είναι αποτελεσματικά στη βελτίωση προβλημάτων ύπνου όπως η αϋπνία (24).
- η αρωματοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, ενώ η μέθοδος μασάζ είναι πιο αποτελεσματική στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου από τη μέθοδο εισπνοής (25).
- θα μπορούσαν να ανακουφίσουν σημαντικά από το άγχος και την ανησυχία, ανεξάρτητα από τον λόγο που δημιούργησε το άγχος και την ανησυχία (26).
Μάλιστα, αποτελέσματα προηγούμενων μελετών έδειξαν ότι ο συνδυασμός δύο έως τριών τύπων αιθέριων ελαίων είναι πιο αποτελεσματικός για χαλάρωση και την ανακούφιση από το στρες σε σύγκριση με έναν τύπο αιθέριου ελαίου (50).
- απολύμανση και αποστείρωση:
Οι οδοντόβουρτσες μολύνονται σε μεγάλο βαθμό από βακτήρια, ιούς, μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς που ίσως προέρχονται από την στοματική κοιλότητα μετά από κάθε χρήση καθώς και από το περιβάλλον όπου αποθηκεύονται (27).
Τα αιθέρια έλαια έδειξαν ότι αποστειρώνουν αποτελεσματικά τις οδοντόβουρτσες (27).
Επίσης, τα αιθέρια έλαια έχουν δείξει ότι είναι σταθερά αποτελεσματικά στην μείωση του μικροβιακού πληθυσμού στα φρέσκα φυλλώδη λαχανικά, ενώ οι υψηλότερες μειώσεις εντοπίστηκαν όταν ο χρόνος απολύμανσης ήταν μεγαλύτερος από 3 λεπτά (28).
- τα στοματικά διαλύματα με αιθέρια έλαια πριν από τις οδοντιατρικές πράξεις, μειώνουν σημαντικά τον αριθμό των μικροοργανισμών που εμπεριέχονται στα αερολύματα που προκύπτουν (29).
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
- βοηθάει στην μείωση του άγχους για τις οδοντιατρικές πράξεις (30)
- ο ιός του απλού έρπητα (HSV) βρέθηκε ότι είναι ευπαθής σε πολλά αιθέρια έλαια (31).
- η κλινική αρωματοθεραπεία έχει βρεθεί ότι δρα ευεργετικά στους εσωτερικούς και στους εξωτερικούς ασθενείς, ιδίως σε όσους λαμβάνουν εντατική φροντίδα, στην ογκολογία, στην παρηγορητική φροντίδα, στο νοσοκομείο και στο χειρουργικό τμήμα (8).
- Τα αιθέρια έλαια μπορούν να είναι μία εξαιρετική συμπληρωματική πρακτική στην φροντίδα των ανθρώπων με καρκίνο, βοηθώντας στη διαχείριση των παρενεργειών, όπως η αϋπνία και η ναυτία (32).
- διαθέτουν αντιμικροβιακές ιδιότητες (33): σύμφωνα με το Interagency Coordinating Group (IACG) για την αντιμικροβιακή αντίσταση, οι ανθεκτικές στα φάρμακα ασθένειες θα μπορούσαν να προκαλούν 10 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, έως το 2050. Σήμερα, τουλάχιστον 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω ανθεκτικών στα φάρμακα βακτηριακών λοιμώξεων. Ο σημαντικός αριθμός μελετών σχετικά με τη χρήση αιθέριων ελαίων και των συστατικών τους έναντι βακτηρίων ανθεκτικών σε πολλά φάρμακα δείχνουν το εξαιρετικό δυναμικό αυτών των φυσικών προϊόντων να περιορίσουν την ανάπτυξη της αντιβακτηριακής αντοχής (51).
- είναι από καιρό γνωστό ότι έχουν αντιφλεγμονώδεις, ανοσορυθμιστικές, βρογχοδιασταλτικές και αντιιικές ιδιότητες, και έχουν προταθεί για χρήση κατά του κορωναϊού (34)
- υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τα οφέλη που έχουν τα φυτικά αιθέρια έλαια στην αντιμετώπιση του άσθματος. Τα αιθέρια έλαια αποτελούν μια καλή επιλογή αντιμετώπισης που μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους που πάσχουν από άσθμα (51).
Συνολικά, έχει διεξαχθεί σημαντικά μεγάλη έρευνα για τα αιθέρια έλαια.
Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ'όψιν το πλήθος των συστατικών τους και το φάσμα των πιθανών δράσεων τους, υπάρχει ακόμη ένα άγνωστο τεράστιο δυναμικό σχετικά με όλες τις επιδράσεις τους στην ανθρώπινη υγεία (35).
Τα αιθέρια έλαια μπορούν να καθαρίσουν τις θέσεις των κυτταρικών υποδοχέων από φάρμακα, πετροχημικά και άλλους διαταράκτες της ενδοκυτταρικής επικοινωνίας, και μπορούν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων και άλλων τοξινών.
Στην πραγματικότητα, αυξάνουν την ικανότητα του σώματος να απορροφά θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες (49).
Προκαταρκτικά δεδομένα και ορισμένες μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι βότανα, τα μπαχαρικά, τα αιθέρια έλαια τους και η αρωματοθεραπεία δρουν ευεργετικά στα επίπεδα BDNF (brain-derived neurotrophic factor, όπου στα ελληνικά αποδίδεται ως “εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας”).
Ο BDNF είναι μία νευροτροφίνη, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση του εγκεφάλου, στην υγεία και σε διάφορες παθήσεις.
8. ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Εκτός της αρωματοθεραπείας, τα αιθέρια έλαια έχουν πολλές χρήσεις.
Ο Ιπποκράτης μάλιστα έγραψε ότι «ένα αρωματισμένο λουτρό και ένα αρωματικό μασάζ καθημερινά είναι η οδός για την καλή υγεία».
Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα αιθέρια έλαια για να αρωματίσουν τα σπίτια τους ή τα ρούχα τους ή στο πλυντήριο ρούχων.
Χρησιμοποιούνται, επίσης, ως φυσικό άρωμα σε σπιτικά καλλυντικά και υψηλής ποιότητας φυσικά προϊόντα (π.χ. οδοντόπαστες), ενώ αρκετοί άνθρωποι φτιάχνουν και κολώνιες με φυσικά αιθέρια έλαια.
Επιπλέον, υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι τα αιθέρια έλαια θα μπορούσαν να παρέχουν μια ασφαλή και φιλική προς το περιβάλλον εναλλακτική λύση για τα συνθετικά εντομοαπωθητικά (35).
Επιπλέον, ορισμένα δεδομένα δείχνουν ότι οι ιδιότητες που εμφανίζουν τα αιθέρια έλαια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην βιομηχανία τροφίμων για την παράταση της διάρκειας ζωής των τροφίμων (36).
Τα αιθέρια έλαια βελτιώνουν την διάρκεια ζωής των συσκευασμένων προϊόντων, ελέγχουν τη μικροβιακή ανάπτυξη και δίνουν λύση στις ανησυχίες των καταναλωτών σχετικά με τη χρήση χημικών συντηρητικών (37).
Κλείνοντας, το πανεπιστήμιο John Hopkins αναφέρει ορισμένα αξεσουάρ για την αρωματοθεραπεία, όπως κολιέ, βραχιόλια και μπρελόκ κατασκευασμένα με απορροφητικά υλικά στα οποία μπορείτε να εφαρμόζετε τα αιθέρια έλαια και να τα μυρίζετε κατά την διάρκεια όλης της ημέρας (11), ανεξάρτητα από το που βρίσκεστε π.χ. στην εργασία, στις καθημερινές υποχρεώσεις, στις διακοπές.
Κάνοντας μία γρήγορη αναζήτηση (Απρίλιος 2021), είδα ότι στην Ελλάδα τα αξεσουάρ για την αρωματοθεραπεία δεν έχουν ακόμα μεγάλη ποικιλία, και προς το παρόν υπάρχουν μόνο 2 επιλογές:
- μπρελόκ, το οποίο επιτρέπει την ταυτόχρονη μεταφορά για έως και 8 αιθέρια έλαια σε μίνι συσκευασίες (38)
- εισπνευστήρας για 1 αιθέριο έλαιο (39). Μία ανασκόπηση του 2010, στην σελίδα 12, παρουσιάζει έναν τρόπο για να φτιάξετε οικιακό εισπνευστήρα με οικονομικά υλικά (48).
9. ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Το πιο σημαντικό πράγμα που χρειάζεται να λάβετε υπ'όψιν σας είναι η ποιότητα.
Δεν έχουν όλα τα αιθέρια έλαια υψηλή ποιότητα.
Όπως όλα τα προϊόντα και οι υπηρεσίες, έτσι και στα αιθέρια έλαια υπάρχουν διαβαθμίσεις.
Η συνολική ποιότητα των αιθέριων ελαίων μπορεί να είναι: μέτρια ή καλή ή εξαιρετική.
Εδώ, να υπενθυμίσω ότι αναφέρομαι σε φυσικά αιθέρια έλαια, όχι σε συνθετικά ή ημισυνθετικά (ή αιθέρια έλαια που παράγονται με άλλες χημικές διαδικασίες ή προσμίξεις), και θα υπενθυμίσω το National Institute of Environmental Health Sciences, το οποίο στην ιστοσελίδα του αναφέρει ότι "τα συνθετικά αιθέρια έλαια δεν θεωρούνται αληθινά αιθέρια έλαια" (6).
Ξεκινώντας, ορισμένες σκέψεις που χρειάζεται να έχετε υπ'όψιν σας:
Πολλές εταιρείες ισχυρίζονται ότι τα έλαια τους είναι "καθαρά" ή "αγνά" ή "φυσικά". Ωστόσο, αυτοί οι όροι δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την υψηλή ποιότητα.
Επιλέξτε μόνο αιθέρια έλαια υψηλής ποιότητας:
- Προσμίξεις: επιλέξετε αιθέρια έλαια χωρίς πρόσθετα ή χωρίς προσμίξεις με συνθετικά αιθέρια έλαια.
- Ετικέτα: αν και δεν είναι απαραίτητο, συνήθως, τα ποιοτικά σκευάσματα δεν αναφέρουν μόνο την απλή ονομασία π.χ. "αιθέριο έλαιο θυμάρι", αλλά την πλήρη βοτανική ονομασία "Thymus vulgaris L."
Η ετικέτα χρειάζεται να αναγράφει την χώρα καλλιέργειας - Εταιρεία: προσωπικά, επιλέγω μόνο αιθέρια έλαια βιολογικής καλλιέργειας.
Ωστόσο, εάν το αιθέριο έλαιο που με ενδιαφέρει δεν υπάρχει διαθέσιμο σε βιολογική καλλιέργεια, τότε θα κάνω πολύ προσεκτική έρευνα στην ιστοσελίδα των εταιρειών που το διαθέτουν, θα διαβάσω ποιες πιστοποιήσεις διαθέτουν, και στην συνέχεια θα κάνω και μία επικοινωνία με τις εταιρείες που έχω καταλήξει.
Μου έχει συμβεί εταιρεία να ισχυρίζεται ότι το αιθέριο έλαιο της είναι "βιολογικό", αλλά όταν ζήτησα τον αριθμό πιστοποίησης + τον φορέα βιολογικής πιστοποίησης, σταμάτησαν να απαντούν στα μηνύματα μου. - φιαλίδιο: επιλέξτε φιαλίδια με όσο περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- σκουρόχρωμα διότι αποτρέπουν το φως να εισέλθει και να οξειδώσει το προϊόν,
- υλικό : γυαλί ή ανοξείδωτο δοχείο food-grade, όχι πλαστικό.
Το πλαστικό έχει υψηλή μεταναστευτικότητα. Δεν θέλετε το αιθέριο έλαιο που εφαρμόζετε στο δέρμα σας, (και κατ'επέκταση στο αίμα σας) να περιέχει πλαστικό.
- εάν το φιαλίδιο έχει εσωτερικό δοσομετρητή τύπου πιπέτας που έρχεται σε επαφή με το αιθέριο έλαιο, φροντίστε να είναι επίσης γυάλινος, όχι πλαστικός
- ποσότητες: συνήθως οι ποσότητες είναι από 1 έως 15 ml.
Ωστόσο, κάποιες εταιρείες δίνουν την δυνατότητα και για μεγαλύτερες συσκευασίες π.χ. 50ml, 100ml, και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και 1 λίτρο
- καπάκι: κάποιες εταιρείες είναι ιδιαίτερα προχωρημένες σε αυτό το θέμα, και για περιβαλλοντικούς λόγους δεν επιλέγουν πλαστικό καπάκι, αλλά ξύλινο.
Βέβαια, στην κάτω πλευρά από το ξύλινο καπάκι, τοποθετούν μία πλαστική επίστρωση ώστε να μην επιτρέπεται η εξάτμιση του αιθέριου ελαίου
- χάρτινη ετικέτα (αντί για πλαστική): προφανώς, δεν αφορά την καθεαυτό ποιότητα του αιθέριου ελαίου, αλλά εάν αρχίσουμε να το ζητάμε, οι εταιρείες θα ανταποκριθούν, και θα βάλουμε το λιθαράκι μας στην προστασία του περιβάλλοντος - προέλευση: όταν πρόκειται για αιθέρια έλαια εφάμιλλης ποιότητας, επιλέξτε τα ελληνικά αιθέρια έλαια. Δεν βρίσκω κανέναν λόγο που θα πρέπει να επιλέξω ιταλικό ή ισπανικό αιθέριο έλαιο λεβάντας, όταν στην Ελλάδα υπάρχουν άφθονες εταιρείες που καλλιεργούν λεβάντα και παράγουν το αιθέριο έλαιο της.
Βέβαια, κάποια αιθέρια έλαια θα είναι αναγκαστικά εισαγόμενα, π.χ. δεν υπάρχει ελληνικό αιθέριο έλαιο λιβάνι ή τεϊόδεντρο.
Τα παραπάνω είναι τα κριτήρια που είναι γνωστά σε εμένα στην παρούσα φάση (20/4/2021).
Κάποιος άλλος άνθρωπος, περισσότερο ενημερωμένος, πιθανότατα να έχει να προσθέσει και άλλους παράγοντες που χρειάζεται να λαμβάνονται υπ'όψιν.
10.α. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Αρχικά, να τονιστεί ότι (32) :
- η χρήση αιθέριων ελαίων που είναι χαμηλότερης ποιότητας, και
- η μη κατανόηση των οδηγιών ασφαλείας,
μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα κλινικά αποτελέσματα, ενώ μπορεί να οδηγήσει και στην εμφάνιση παρενεργειών.
Τα αιθέρια έλαια γενικά θεωρούνται ασφαλή (16), με ελάχιστες δυσμενείς επιδράσεις (40).
Αρκετά από αυτά έχουν εγκριθεί ως πρόσθετα τροφίμων και εμπίπτουν στην κατηγορία "Γενικά Αναγνωρισμένα ως Ασφαλή" (Generally Recognized As Safe - GRAS) από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (40).
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες αφορούν τα μάτια, τον βλεννογόνο και τον δερματικό ερεθισμό ή ευαισθητοποίηση, ιδίως από τα αιθέρια έλαια που περιέχουν αλδεΰδες και φαινόλες (40).
Ωστόσο, ίσως προκαλέσουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες σε ορισμένα άτομα, ιδίως σε παιδιά.
Ενίοτε, αυτές οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να είναι μη-αναστρέψιμες, ενώ στην βιβλιογραφία έχουν καταγραφεί περιπτώσεις όπου λανθασμένη δοσολογία οδήγησε ακόμα και σε θάνατο.
Αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες, αλλά αποδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι να ενημερωθούμε σωστά πριν από την χρήση τους.
Αρχικά, συνεκτιμήστε, εάν το άρωμα που εισπνέετε είναι ασφαλές για έγκυες, παιδιά, και κατοικίδια.
Αναφέρθηκε νωρίτερα ένα παράδειγμα με την μέντα και τα παιδιά κάτω των 30 μηνών.
Η δερματική αλλεργική αντίδραση στα αιθέρια έλαια είναι γνωστή, και έχει αναφερθεί για 80 αιθέρια έλαια (41).
Συνεπώς, πάντα να χρησιμοποιείται έλαιο βάσης (διαβάστε την σχετική ενότητα που αναφέρθηκε νωρίτερα).
Επίσης, αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί επίσης να συμβούν λόγω της οξείδωσης του αιθέριου ελαίου που οφείλεται από την έκθεση του στο φως ή/και στον αέρα (42).
Συνεπώς, φροντίστε για την σωστή αποθήκευση των αιθέριων ελαίων (ενδεικτικά: να μην αφήνετε την συσκευασία εκτεθειμένη σε απευθειάς ηλιακό φώς + να μην ξεχνάτε ανοιχτό το φιαλίδιο).
Μία ανασκόπηση του 2012 ανέφερε ότι 71 ασθενείς παρουσίασαν ανεπιθύμητες ενέργειες από την αρωματοθεραπεία, οι οποίες κυμαίνονταν από ήπια έως σοβαρή, ενώ καταγράφηκε και ένας θάνατος (43).
Η πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια ήταν η δερματίτιδα (43).
Τα αιθέρια έλαια από εσπεριδοειδή αυξάνουν την αντίδραση του δέρματος στο φως του ήλιου και μπορεί να προκληθούν εγκαύματα, τα οποία - ανάλογα με την διάρκεια της έκθεσης στον ήλιο, την ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε, και την έκταση της εφαρμογής στο δέρμα - μπορεί να είναι και μη-αναστρέψιμα.
Συνεπώς, αφήστε να μεσολαβήσουν τουλάχιστον 12 ώρες μεταξύ της χρήσης του αιθέριου ελαίου και της έκθεσης στον ήλιο.
Μία σχεδόν θανατηφόρα περίπτωση αναφέρθηκε από κατάποση υψηλής δοσολογίας αιθέριου ελαίου μέντας (η ασθενής βρισκόταν σε κωματώδη και επανήλθε μετά από 24 ώρες) (44).
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ενότητα "αιθέρια έλαια παρενέργειες".
Όσον αφορά τα παιδιά, χρειάζεται ειδική προσοχή διότι τα αιθέρια έλαια, εάν καταναλωθούν από το στόμα, μπορεί να είναι επιβλαβή για τα παιδιά, ενώ υπό προϋποθέσεις μπορούν ακόμη και να είναι απειλητικά για τη ζωή τους (45).
Τα πιο κοινά συμπτώματα που αναφέρθηκαν σε μία δημοσίευση του 2001 ήταν βήχας, έμετος, λήθαργος, κώμα και επιληπτικές κρίσεις, ενώ ένα παιδί πέθανε (45).
Το Κέντρο Δηλητηριάσεων της Δυτικής Αυστραλίας (WAPIC) κατέγραψε αύξηση των δηλητηριάσεων ως αποτέλεσμα της κατάποσης αιθέριου ελαίου από παιδιά, και αναφέρει ότι είναι σημαντικό τα αιθέρια έλαια να φυλάσσονται μακριά από παιδιά (10).
Παρόλο που μέχρι σήμερα δεν το έχω διερευνήσει διεξοδικά (20/4/2021), καλό είναι η κατανάλωση αιθέριων ελαίων να αποφεύγεται κατά την εγκυμοσύνη και την γαλουχία διότι δεν έχω υπ'όψιν μου μελέτες που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια τους κατά την διάρκεια τους.
Ενδεικτικά, μία μελέτη που υπέπεσε στην αντίληψη μου αναφέρει "η κατάποση λεβάντας πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (λόγω των εμμηναγωγών επιδράσεων) και του θηλασμού" (46).
Όλα τα παραπάνω δεδομένα δεν τα παρέθεσα για να αποθαρρύνω την χρήση αιθέριων ελαίων, αλλά για να είμαστε σωστά ενημερωμένοι ώστε να λάβουμε όλα τα θετικά τους, χωρίς καμμία από τις δυνητικές παρενέργειες τους λόγω της εσφαλμένης χρήσης.
Προσωπικά, το 2016 προκάλεσα δύο βλάβες στην εαυτό μου διότι τα υποτίμησα και θεώρησα ότι επειδή είναι "φυσικά", άρα δεν συντρέχει και λόγος ανησυχίας.
Δεν πρόκειται για σοβαρές βλάβες, αλλά σίγουρα θα ήθελα να μην είχαν συμβεί.
10.β. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ
Το υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει ότι τα αιθέρια έλαια απορροφώνται γρήγορα από το στόμα και τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και 30 λεπτά μετά την κατάποση (ορισμένα άτομα εμφανίζουν καθυστερημένα συμπτώματα έως και 4 ώρες μετά την έκθεση). Η σοβαρότητα της τοξικότητας εξαρτάται από τον τύπο του αιθέριου ελαίου αλλά και την ποσότητα που καταναλώθηκε (10).
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Μόλις 2 ml (λιγότερο από μισό κουταλάκι του γλυκού) αιθέριο έλαιο ευκαλύπτου μπορεί να προκαλέσει σημαντική δηλητηρίαση σε ένα βρέφος (10).
Τα συμπτώματα τοξικότητας περιλαμβάνουν (10):
- υπνηλία, αργή/ρηχή αναπνοή, κώμα (μετά από μεγάλη κατάποση)
- επιληπτικές κρίσεις
- επίμονος βήχας, πνίξιμο/πνιγμός, δύσπνοια, συριγμός
- ναυτία, έμετος ή διάρροια
- ερεθισμός του δέρματος (αφορά την έκθεση στο δέρμα)
- ερυθρότητα των ματιών, ερεθισμός ή πόνος (αφορά την έκθεση στα μάτια).
10.γ. ΤΙ ΚΑΝΩ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
Το υπουργείο Υγείας της Δυτικής Αυστραλίας αναφέρει τα εξής βήματα (10):
Σε περίπτωση κατάποσης (10):
- ξεπλύνετε το στόμα
- τηλεφωνήστε στο Κέντρο Δηλητηριάσεων για συμβουλές
- ΜΗΝ προκαλείτε εμετό
- ΜΗΝ χορηγείτε από του στόματος υγρά (μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμετού και αναρρόφησης υγρού στους πνεύμονες) έως ότου σας συμβουλεύσουν από το Κέντρο Δηλητηριάσεων ότι είναι ασφαλές να το κάνετε.
Σε περίπτωση έκθεσης στα μάτια (10):
- Ξεπλύνετε αμέσως τα μάτια με τρεχούμενο νερό, αφήνοντας το νερό να ρέει από τη γωνία του ματιού που βρίσκεται πλησιέστερα στη μύτη πάνω από το μάτι και προς τα έξω.
- Αυτό πρέπει να συνεχιστεί για 15 λεπτά.
- Τα επίμονα συμπτώματα στα μάτια θα πρέπει να αξιολογούνται από γιατρό.
Σε περίπτωση έκθεσης στο δέρμα (10):
- Αφαιρέστε τα ρούχα που έχουν εκτεθεί στα αιθέρια έλαια
- Πλύνετε το δέρμα με σαπούνι και νερό.
- Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν, επισκεφτείτε ιατρό .
Σε περίπτωση εισπνοής (10):
- Οι πάσχοντες ασθενείς πρέπει να μεταφέρονται στον καθαρό αέρα.
- Εάν τα συμπτώματα δεν επιλυθούν, τηλεφωνήστε στο Κέντρο Δηλητηριάσεων.
Που μπορώ να καλέσω για βοήθεια (10);
- Το Κέντρο Δηλητηριάσεων.
- Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, καλέστε ασθενοφόρο.
Σε μία άλλη δημοσίευση, ανάλογα την περίπτωση, αναφέρονται τα εξής βήματα αντιμετώπισης (47):
1. Αιθέριο έλαιο στο μάτι (47):
• βάλτε στο μάτι γάλα ή έλαιο βάσης, και μετά νερό
• Κρατήστε τη φιάλη για να δείξετε ποιο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιήθηκε
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
2. αδιάλυτο αιθέριο έλαιο στο δέρμα, έγκαυμα (47):
• Αραιώστε με έλαιο βάσης
• Πλύνετε με νερό και μη-αρωματικό σαπούνι
• Στεγνώστε την περιοχή
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
3. κατάποση 5 ml (ή περισσότερα) (47) :
• πιείτε γάλα
• Κρατήστε τη φιάλη για να δείξετε ποιο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιήθηκε
• Τα αιθέρια έλαια όταν ληφθούν σε ποσότητες μεγαλύτερες από 5 ml από το στόμα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως δηλητήρια
• Ειδοποιήστε τον ιατρό
4. Σπασμένο γυάλινο μπουκάλι με αιθέριο έλαιο στο πάτωμα (47):
• Χρησιμοποιήστε χαρτοπετσέτες για να απορροφήσετε λάδι και να συλλέξετε το γυαλί
• Βάλτε το μείγμα σε χαρτί και πετάξτε τα σε διπλά σφραγισμένη πλαστική σακούλα
11. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Από όλα τα φυσικά φυτικά προϊόντα, τα αιθέρια έλαια αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής (1).
Όπως αναφέρει μία ανασκόπηση του 2015 (40):
"Η αρωματοθεραπεία είναι ένα φυσικό και μη-επεμβατικό δώρο της φύσης για τον άνθρωπο.
Δεν είναι μόνο τα συμπτώματα της νόσου που εξαλείφονται, αλλά ολόκληρο το σώμα αναζωογονείται με τη χρήση του αρώματος.
Η αρωματοθεραπεία ρυθμίζει τη φυσιολογική, πνευματική και ψυχολογική ανάταση. Αυτή η θεραπεία δεν είναι μόνο προληπτική, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στα οξεία και στα χρόνια στάδια μίας νόσου."
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Review Molecules. 2019 Jun 5;24(11):2130. doi: 10.3390/molecules24112130. Essential Oils as Antimicrobial Agents-Myth or Real Alternative? Katarzyna Wińska, Wanda Mączka, Jacek Łyczko, Małgorzata Grabarczyk, Anna Czubaszek, Antoni Szumny.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31195752/
3. Foods. 2021 Jan 20;10(2):207. doi: 10.3390/foods10020207. Use of New Glycerol-Based Dendrimers for Essential Oils Encapsulation: Optimization of Stirring Time and Rate Using a Plackett-Burman Design and a Surface Response Methodology Chloë Maes, Yves Brostaux, Sandrine Bouquillon, Marie-Laure Fauconnier.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33498387/
4. Review J Int Soc Prev Community Dent. Sep-Oct 2015;5(5):335-40. doi: 10.4103/2231-0762.165933. Essential oils, their therapeutic properties, and implication in dentistry: A review Namrata Dagli, Rushabh Dagli, Rasha Said Mahmoud, Kusai Baroudi.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26539382/
5. European Chemicals Agency, Essential oils, προσπέλαση: Απρίλιος 2021.
https://echa.europa.eu/support/substance-identification/sector-specific-support-for-substance-identification/essential-oils
6. National Institute of Environmental Health Sciences, Essential Oils, Last Reviewed: November 03, 2020.
https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/essential-oils/index.cfm
7. Encyclopædia Britannica, Inc., Essential oil, προσπέλαση: Απρίλιος 2021.
https://www.britannica.com/topic/essential-oil
8. Review Nurs Clin North Am. 2020 Dec;55(4):489-504. doi: 10.1016/j.cnur.2020.06.015. Epub 2020 Sep 28. Clinical Aromatherapy Ashley J Farrar, Francisca C Farrar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33131627/
9. Meta-Analysis Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2019 Dec;13(5):295-305. doi: 10.1016/j.anr.2019.11.003. Epub 2019 Nov 16. How Strong is the Evidence for the Anxiolytic Efficacy of Lavender?: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials Hyun-Ju Kang, Eun Sook Nam, Yongmi Lee, Myoungsuk Kim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31743795
10. Government of Western Australia, Department of Health, Essential oils – Health warning, προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.healthywa.wa.gov.au/Articles/A_E/Essential-oils
11. The Johns Hopkins University, The Johns Hopkins Hospital, and Johns Hopkins Health System, Aromatherapy: Do Essential Oils Really Work?, Προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/aromatherapy-do-essential-oils-really-work
12. Rev Esc Enferm USP. 2016 Feb;50(1):130-6. doi: 10.1590/S0080-623420160000100017. [Aromatherapy and nursing: historical and theoretical conception] [Article in Portuguese] Juliana Rizzo Gnatta, Leonice Fumiko Sato Kurebayashi, Ruth Natalia Teresa Turrini, Maria Júlia Paes da Silva
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27007430/
13. Am J Health Syst Pharm. 2017 May 1;74(9):e153-e162. doi: 10.2146/ajhp151043. Essentials of essential oils Chelsea R Manion, Rebecca M Widder
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28438819/
14. Review J Clin Med. 2018 Nov 10;7(11):434. doi: 10.3390/jcm7110434. Aromatherapy for Managing Pain in Primary Dysmenorrhea: A Systematic Review of Randomized Placebo-Controlled Trials Myeong Soo Lee, Hye Won Lee, Mohamed Khalil, Hyun Suk Lim, Hyun-Ja Lim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30423839/
15. Regents of the University of Minnesota, How Do I Choose and Use Essential Oils?, προσπέλαση: Απρίλιος 2021
https://www.takingcharge.csh.umn.edu/how-do-i-choose-and-use-essential-oils
16. Pain Res Treat. 2016;2016:8158693. doi: 10.1155/2016/8158693. Epub 2016 Dec 14. The Effectiveness of Aromatherapy in Reducing Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis Shaheen E Lakhan, Heather Sheafer, Deborah Tepper
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28070420
17. ESSENTIAL OILS | Isolation and Production B. Sankarikutty, C.S. Narayanan, in Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition (Second Edition), 2003
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/essential-oil
18. J Am Assoc Nurse Pract. 2019 Oct;31(10):558-561. doi: 10.1097/JXX.0000000000000227. Using therapeutic essential oils to support the management of anxiety Lauren Mosshart Lowring
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31169787/
19. Review J Am Dent Assoc. 2015 Aug;146(8):610-622. doi: 10.1016/j.adaj.2015.02.011. Meta-analysis of the effect of an essential oil-containing mouthrinse on gingivitis and plaque Marcelo W B Araujo, Christine A Charles, Rachel B Weinstein, James A McGuire, Amisha M Parikh-Das, Qiong Du, Jane Zhang, Jesse A Berlin, John C Gunsolley
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26227646/
20. Meta-Analysis J Clin Periodontol. 2019 Jul;46(7):723-739. doi: 10.1111/jcpe.13127. Epub 2019 May 31. Efficacy of adjunctive anti-plaque chemical agents in managing gingivitis: A systematic review and network meta-analyses Elena Figuero, David Herrera, Aurelio Tobías, Jorge Serrano, Silvia Roldán, Marta Escribano, Conchita Martín
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31058336/
21. Review Forsch Komplementmed. 2015;22(6):359-68. doi: 10.1159/000442111. Epub 2015 Dec 14. Herbal Medicine for Cough: a Systematic Review and Meta-Analysis Luise Wagner, Holger Cramer, Petra Klose, Romy Lauche, Florian Gass, Gustav Dobos, Jost Langhorst
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26840418/
22. J Obstet Gynaecol. 2021 Jan;41(1):21-31. doi: 10.1080/01443615.2019.1673707. Epub 2020 Jul 15. Aromatherapy intervention on anxiety and pain during first stage labour in nulliparous women: a systematic review and meta-analysis Ching-Chu Liao, Shao-Huan Lan, Yea-Yin Yen, Yen-Ping Hsieh, Shou-Jen Lan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32666866/
23. Review Evid Based Complement Alternat Med. 2020 Dec 21;2020:6667078. doi: 10.1155/2020/6667078. eCollection 2020. The Effects of Aromatherapy on Premenstrual Syndrome Symptoms: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials Somayeh Es-Haghee, Fatemeh Shabani, Jessie Hawkins, Mohammad Ali Zareian, Fatemeh Nejatbakhsh, Marzieh Qaraaty, Malihe Tabarrai
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33414837/
24. Meta-Analysis Medicine (Baltimore). 2021 Mar 5;100(9):e24652. doi: 10.1097/MD.0000000000024652. A systematic literature review and meta-analysis of the clinical effects of aroma inhalation therapy on sleep problems Moon Joo Cheong, Sungchul Kim, Jee Su Kim, Hyeryun Lee, Yeoung-Su Lyu, Yu Ra Lee, Byeonghyeon Jeon, Hyung Won Kang
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33655928/
25. Meta-Analysis J Korean Acad Nurs. 2019 Dec;49(6):655-676. doi: 10.4040/jkan.2019.49.6.655. [Effects of Aromatherapy on Sleep Quality: A Systematic Review and Meta-Analysis] [Article in Ko] Mi Eun Kim, Ji Hee Jun, Muyng Haeng Hur
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31932562/
26. Review J Affect Disord. 2020 Sep 1;274:1028-1040. doi: 10.1016/j.jad.2020.05.118. Epub 2020 May 26. Effects of aromatherapy on anxiety: A meta-analysis of randomized controlled trials Minmin Gong, Hui Dong, Yueheng Tang, Wenya Huang, Fuer Lu
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32663929/
27. Meta-Analysis J Nepal Health Res Counc. 2019 Jan 27;16(41):364-371. Evaluating Sanitization of Toothbrushes Using Various Decontamination Methods: A Meta-Analysis Santosh Kumari Agrawal, Sirjana Dahal, T V Bhumika, N Sreekumaran Nair
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30739916/
28. Crit Rev Food Sci Nutr. 2020 Jun 10;1-14. doi: 10.1080/10408398.2020.1776676. Online ahead of print. A systematic quantitative analysis of the published literature on the efficacy of essential oils as sanitizers in fresh leafy vegetables Maiara da Costa Lima, Evandro Leite de Souza
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32519881/
29. Meta-Analysis J Am Dent Assoc. 2019 Dec;150(12):1015-1026.e1. doi: 10.1016/j.adaj.2019.06.024. Efficacy of preprocedural mouthrinses in the reduction of microorganisms in aerosol: A systematic review Vanessa Costa Marui, Maria Luisa Silveira Souto, Emanuel Silva Rovai, Giuseppe Alexandre Romito, Leandro Chambrone, Claudio Mendes Pannuti
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31761015/
30. Review Oral Dis. 2021 May;27(4):829-847. doi: 10.1111/odi.13346. Epub 2020 May 26. Efficacy of aromatherapy on dental anxiety: A systematic review of randomised and quasi-randomised controlled trials He Cai, Pengjun Xi, Linna Zhong, Junyu Chen, Xing Liang
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32267044/
31. Review Chemotherapy. 2019;64(1):1-7. doi: 10.1159/000501062. Epub 2019 Jun 24. Essential Oils for the Treatment of Herpes Simplex Virus Infections Paul Schnitzler
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31234166/
32. Review Clin J Oncol Nurs. 2017 Feb 1;21(1):16-19. doi: 10.1188/17.CJON.16-19. Aromatherapy: Using Essential Oils as a Supportive Therapy Debra Reis, Tisha Jones
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28107335/
33. Review Curr Med Chem. 2003 May;10(10):813-29. doi: 10.2174/0929867033457719. Antibacterial and antifungal properties of essential oils D Kalemba, A Kunicka
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12678685/
34. Review Inflammopharmacology. 2020 Oct;28(5):1153-1161. doi: 10.1007/s10787-020-00744-0. Epub 2020 Aug 14. COVID-19 and therapy with essential oils having antiviral, anti-inflammatory, and immunomodulatory properties Muhammad Asif, Mohammad Saleem, Malik Saadullah, Hafiza Sidra Yaseen, Raghdaa Al Zarzour
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32803479/
35. Review Yale J Biol Med. 2020 Jun 29;93(2):291-305. eCollection 2020 Jun. Essential Oils and Health J Tyler Ramsey, B Carrie Shropshire, Tibor R Nagy, Kevin D Chambers, Yin Li, Kenneth S Korach
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32607090
36. Review J Food Sci. 2014 Jul;79(7):R1231-49. doi: 10.1111/1750-3841.12492. Epub 2014 Jun 2. Essential oils: extraction, bioactivities, and their uses for food preservation Phakawat Tongnuanchan, Soottawat Benjakul
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24888440/
37. Review Crit Rev Food Sci Nutr. 2015;55(10):1320-3. doi: 10.1080/10408398.2012.692127. Essential oils as natural food antimicrobial agents: a review Jess Vergis, P Gokulakrishnan, R K Agarwal, Ashok Kumar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24915323/
38.Black 8-Vial Keychain #50110000 1 Key Chain + 8 Vials
http://www.aitheriaelaia.com/shop-aksesouar-diaxytes.html
39.Inalia Εισπνευστήρας Αιθέριου Ελαίου Μαύρος - Essential oil Inhaler Innobiz
https://www.sensities.com/aromatotherapeia/axesouar-aromatotherapeias/7112/inalia-eispneustiras-aitheriou-elaiou-mavros-essential-oil-inhaler-innobiz
40.Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine Volume 5, Issue 8, August 2015, Pages 601-611 Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine Review article Essential oils used in aromatherapy: A systemic review, Babar Ali, Naser Ali Al-Wabel, Saiba Shams, Aftab Ahamad, Shah Alam Khan, Firoz Anwar
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2221169115001033
41. Dermatitis. Mar-Apr 2016;27(2):39-42. doi: 10.1097/DER.0000000000000175. Essential Oils, Part I: Introduction Anton C de Groot, Erich Schmidt
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26983089/
42. Review Food Chem Toxicol. 2006 May;44(5):616-25. doi: 10.1016/j.fct.2005.09.001. Epub 2005 Oct 21. A review of the toxicity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil K A Hammer, C F Carson, T V Riley, J B Nielsen
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16243420/
43. Review Int J Risk Saf Med. 2012 Jan 1;24(3):147-61. doi: 10.3233/JRS-2012-0568. Adverse effects of aromatherapy: a systematic review of case reports and case series Paul Posadzki, Amani Alotaibi, Edzard Ernst
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22936057/
44. Indian J Anaesth. 2012 Nov;56(6):582-4. doi: 10.4103/0019-5049.104585. A near fatal case of high dose peppermint oil ingestion- Lessons learnt Soumya S Nath, Chandrakant Pandey, Debashis Roy
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23325948/
45. Paediatr Child Health. 2001 Feb;6(2):80-3. doi: 10.1093/pch/6.2.80. Unintentional exposure of young children to camphor and eucalyptus oils Z Flaman, S Pellechia-Clarke, B Bailey, M McGuigan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20084213/
46. Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:681304. doi: 10.1155/2013/681304. Epub 2013 Mar 14. Lavender and the nervous system Peir Hossein Koulivand, Maryam Khaleghi Ghadiri, Ali Gorji
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23573142/
47.Aromatherapy and Integrative Healthcare Jane Buckle PhD, RN, in Clinical Aromatherapy (Third Edition), 2015
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/carrier-oil
48.Review Altern Med Rev. 2010 Apr;15(1):33-47. Immune-modifying and antimicrobial effects of Eucalyptus oil and simple inhalation devices Angela E Sadlon, Davis W Lamson
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20359267/
49. J Int Soc Sports Nutr. 2016 Sep 22;13:36. doi: 10.1186/s12970-016-0146-7. eCollection 2016. The effect of inhalation of Citrus sinensis flowers and Mentha spicata leave essential oils on lung function and exercise performance: a quasi-experimental uncontrolled before-and-after study Nidal Amin Jaradat, Hamzeh Al Zabadi, Belal Rahhal, Azmi Mahmoud Ali Hussein, Jamal Shaker Mahmoud, Basel Mansour, Ahmad Ibrahim Khasati, Abdelkhaleq Issa
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27688737/
50. Randomized Controlled Trial Int J Environ Res Public Health. 2019 Oct 29;16(21):4185. doi: 10.3390/ijerph16214185. Effects of Aromatherapy Combined with Music Therapy on Anxiety, Stress, and Fundamental Nursing Skills in Nursing Students: A Randomized Controlled Trial Hae Kyoung Son, Wi-Young So, Myoungsuk Kim
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31671873/
51. Review Biomolecules. 2021 Jan 19;11(1):127. doi: 10.3390/biom11010127. Rose Flowers-A Delicate Perfume or a Natural Healer? Milka Mileva, Yana Ilieva, Gabriele Jovtchev, Svetla Gateva, Maya Margaritova Zaharieva, Almira Georgieva, Lyudmila Dimitrova, Ana Dobreva, Tsveta Angelova, Nelly Vilhelmova-Ilieva, Violeta Valcheva, Hristo Najdenski
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33478154/
52.Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety 2016, Pages 667-675 Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety Chapter 76 - Rose Hip (Rosa canina L.) Oils, Naveed Ahmad, Farooq Anwar, Anwar-ul-Hassan Gilani
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780124166417000766
53. Review J Med Food . Winter 2003;6(4):291-9. doi: 10.1089/109662003772519831. Polyphenolics in grape seeds-biochemistry and functionality John Shi, Jianmel Yu, Joseph E Pohorly, Yukio Kakuda
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14977436/
