23/6/2021
ΜΕΝΤΑ ΠΙΠΕΡΙΤΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. Λίγα λόγια
2. Συστατικά
3. Χρήσεις της Μέντας
4. Τοπική εφαρμογή, ευαισθησίες
5. Αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα ιδιότητες
1. Λίγα λόγια
2. Συστατικά
3. Χρήσεις της Μέντας
4. Τοπική εφαρμογή, ευαισθησίες
5. Αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα ιδιότητες
1. Λίγα λόγια
Η οικογένεια Χειλανθή (Lamiaceae) περιλαμβάνει περισσότερα από 7.000 είδη φυτών (1), συμπεριλαμβανομένων διάφορων αρωματικών βοτάνων όπως είναι η μέντα (2).
Η μέντα είναι ένα αρωματικό πολυετές βότανο που καλλιεργείται στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου (3).
Τα φύλλα μέντας δεν έχουν μόνο μια ιδιάζουσα, γλυκιά και έντονη μυρωδιά, αλλά και μια ευώδη, ζεστή και πικάντικη γεύση, με δροσερή επίγευση (2).
Το γένος μέντας περιλαμβάνει περισσότερα από 30 είδη που είναι διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο, κυρίως σε εύκρατες και τροπικές/υποτροπικές περιοχές (2).
Ένα από αυτά είναι το είδος Μέντα πιπερίτα (Mentha piperita L.) γνωστό και ως "Μέντα η πιπερώδης" ή "Μίνθη η πιπερώδης", και αποτελεί ένα υβρίδιο από τα είδη Mentha aquatica L. και Mentha spicata (2). Δείτε και τον σύνδεσμο για το είδος μέντα κανάντενσις.
2. Συστατικά
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα είναι πλούσιο σε μενθόλη, l-μενθόνη, πουλεγόνη, πιπεριτόνη, καρβόνη, ισομενθόνη, και άλλες ενώσεις (3).
Η μενθόλη παρουσιάζει διάφορες βιολογικές δραστικότητες, όπως ηρεμιστικές, αναισθητικές, αντισηπτικές, γαστρικές, καθώς και για ανακούφιση από τον κνησμό. Επίσης, έχει χρησιμοποιηθεί για την γεύση διαφόρων προϊόντων όπως καραμέλες, τσίχλες και οδοντόκρεμες (2).
Ένας από τους λόγους που το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα υπερέχει, οφείλεται στην παρουσία μενθόνης, ισομενόνης και διαφορετικών ισομερών μενθόλης (2).
3. Χρήσεις για την Μέντα πιπερίτα
Η Μέντα πιπερίτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές μορφές (π.χ. αιθέριο έλαιο, φύλλα, εκχύλισμα φύλλων και νερό φύλλων) (4).
Χρησιμοποιείται ευρέως για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Οι χρήσεις της είναι ως αντισπασμωδικό, αντιεμετικό, τοπικό αναλγητικό. Επίσης χρησιμοποιείται στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (1).
Επίσης, χρησιμοποιείται ως φυσικό αντιοξειδωτικό (3), καθώς και ως πρώτη ύλη σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές (π.χ. σε τρόφιμα και καλλυντικά), ενώ τα φύλλα και τα άνθη της χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικά σκευάσματα (5).
Όσον αφορά το αιθέριο έλαιο, αποτελεί εκείνη την μορφή με τις περισσότερες χρήσεις (4).
Το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα ανήκει στα αιθέρια έλαια με την μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση (6), και χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές (7), όπως στην βιομηχανία φαρμακευτικών προϊόντων (3), στα αρώματα, στα μπαχαρικά στην διατροφή (5), στην αρωματοθεραπεία, στο μπάνιο, στα στοματικά διαλύματα, στις οδοντόκρεμες, στα παρασκευάσματα τοπικής εφαρμογής (4), στις τσίχλες, στα γλυκά, στα παγωτά, και στα επιδόρπια (2),
Επίσης, χρησιμοποιείται στην λαϊκή ιατρική, ως βοτανικό τσάι (3).
4. Τοπική εφαρμογή, ευαισθησίες
Όσον αφορά τα τοπικά παρασκευάσματα, έχουν χρησιμοποιηθεί για να ηρεμήσουν τον κνησμό και να ανακουφίσουν τον ερεθισμό και τη φλεγμονή.
Ωστόσο, η συχνή εφαρμογή τους σε εξασθενημένο δέρμα θα μπορούσε να συμβάλει στις αυξημένες δερματικές ευαισθησίες που παρατηρούνται, δεδομένου ότι έχουν αναφερθεί πολλές αλλεργικές αντιδράσεις δερματίτιδας εξ'επαφής με το έλαιο μέντας, πολλές από τις οποίες είναι είτε περιφερικές είτε ενδοστοματικές.
Αν και το έλαιο μέντας έχει πολλές ιδιότητες, ο ρόλος του ως παράγοντας ευαισθησίας πρέπει να αναγνωριστεί έτσι ώστε να βοηθηθεί η διάγνωση τόσο της δερματίτιδας όσο και των στοματικών παθήσεων, καθώς και να επιτραπεί η έναρξη κατάλληλων μέτρων αποφυγής (4).
5. Αιθέριο έλαιο μέντας ιδιότητες
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα αναφέρεται τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις αμερικάνικες φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα φρέσκα, εναέρια μέρη του ανθισμένου φυτου (8).
Σε υγιείς ενήλικες, με δοσολογία 100 μL, χρησιμοποιήθηκε αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα με :
- υψηλά επίπεδα μενθόλης/μενθόνης (το αιθέριο έλαιο που επιλέχθηκε στην συγκεκριμένη μελέτη είχε το υψηλότερο επίπεδο μενθόλης: 36,7%), και
- συστατικά τερπενίου σύμφωνα με την Βρετανική Φαρμακοποιία,
Τα ευρήματα έδειξαν ότι :
- τροποποίησε θετικά την απόδοση σε απαιτητικές γνωστικές εργασίες, και
- εξασθένησε την αύξηση της ψυχικής κόπωσης που σχετίζεται με την εκτεταμένη επίδοση της γνωστικής εργασίας (1).
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα χρησιμοποιείται για εξωτερική χρήση (5) ως :
- στυπτικό,
- ερεθιστικό,
- αντισηπτικό, ενώ
- χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον κνησμό.
Μελέτες έχουν δείξει ότι το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα διαθέτει αντιμικροβιακές ιδιότητες και αντιοξειδωτική δράση (6).
Αρκετές μελέτες κατέδειξαν τις σημαντικές αντιιικές, αντιμυκητιασικές και αντιβακτηριακές του ιδιότητες (5).
Μπορεί να δράσει ενάντια σε αρκετά είδη μυκοτοξινών (3), καθώς και σε διάφορα βακτήρια συμπεριλαμβανομένων των E. coli, S. aureus, B. subtilis και C. albicans (7).
Ειδικά για το βακτήριο C. albicans, μπορεί να βοηθήσει ακόμη και σε χαμηλή συγκέντρωση, όχι μόνο το ίδιο αιθέριο έλαιο αλλά ακόμα και οι ατμοί του (7).
Η συνδυαστική χρήση του αιθέριου ελαίου επιτρέπει σημαντική μείωση της ποσότητας των συνθετικών αντιβακτηριακών και αντιμικροβιακών παραγόντων που απαιτούνται για την αναστολή των βακτηρίων και των μυκήτων (5).
Εδώ αξίζει να επισημανθεί ότι τα αιθέρια έλαια είναι φυσικά μείγματα με συγκεκριμένη πολυπλοκότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως περιέχουν περισσότερα από 100 συστατικά σε σημαντικά διαφορετικές συγκεντρώσεις. Η παρουσία όλων αυτών των συστατικών είναι εύλογο να εξηγεί την απουσία μικροβιακής αντοχής ή προσαρμογής στις φαρμακολογικές τους ιδιότητες.
Συνεπώς, τα αιθέρια έλαια αποτελούν μια αποτελεσματική εναλλακτική ή συμπληρωματική λύση για τις συνθετικές ενώσεις, χωρίς να εμφανίζουν τις ίδιες παρενέργειες που οι συνθετικές ενώσεις εμφανίζουν (5).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Randomized Controlled Trial Nutrients. 2018 Aug 7;10(8):1029. doi: 10.3390/nu10081029. Volatile Terpenes and Brain Function: Investigation of the Cognitive and Mood Effects of Mentha × Piperita L. Essential Oil with In Vitro Properties Relevant to Central Nervous System Function David Kennedy, Edward Okello, Paul Chazot, Melanie-Jayne Howes, Samuel Ohiomokhare, Philippa Jackson, Crystal Haskell-Ramsay, Julie Khan, Joanne Forster, Emma Wightman
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30087294/
2. Antioxidants (Basel). 2019 Nov 13;8(11):547. doi: 10.3390/antiox8110547. Salicylic Acid and Melatonin Alleviate the Effects of Heat Stress on Essential Oil Composition and Antioxidant Enzyme Activity in Mentha × piperita and Mentha arvensis L Milad Haydari, Viviana Maresca, Daniela Rigano, Alireza Taleei, Ali Akbar Shahnejat-Bushehri, Javad Hadian, Sergio Sorbo, Marco Guida, Caterina Manna, Marina Piscopo, Rosaria Notariale, Francesca De Ruberto, Lina Fusaro, Adriana Basile
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31766277/
3. Pharmacognosy Res. Jan-Mar 2017;9(1):74-79. doi: 10.4103/0974-8490.199771. Growth Inhibition and Morphological Alteration of Fusarium sporotrichioides by Mentha piperita Essential Oil P Rachitha, K Krupashree, G V Jayashree, Natarajan Gopalan, Farhath Khanum
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28250658/
4. Dermatitis. Nov-Dec 2010;21(6):327-9. Mentha piperita (peppermint) Elise Herro, Sharon E Jacob
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21144345/
5. PLoS One. 2018 Aug 1;13(8):e0200902. doi: 10.1371/journal.pone.0200902. eCollection 2018. Elucidation of the synergistic action of Mentha Piperita essential oil with common antimicrobials Antonio Rosato, Alessia Carocci, Alessia Catalano, Maria Lisa Clodoveo, Carlo Franchini, Filomena Corbo, Giuseppe Gerardo Carbonara, Antonio Carrieri, Giuseppe Fracchiolla
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30067803/
6. Molecules. 2019 Aug 29;24(17):3148. doi: 10.3390/molecules24173148. Evaluation of the Antifungal Activity of Mentha x piperita (Lamiaceae) of Pancalieri (Turin, Italy) Essential Oil and Its Synergistic Interaction with Azoles Vivian Tullio, Janira Roana, Daniela Scalas, Narcisa Mandras
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31470602/
7. Antibiotics (Basel). 2019 Jan 30;8(1):10. doi: 10.3390/antibiotics8010010. The Effects of Mentha × piperita Essential Oil on C. albicans Growth, Transition, Biofilm Formation, and the Expression of Secreted Aspartyl Proteinases Genes Chahrazed Benzaid, Amine Belmadani, Ryad Djeribi, Mahmoud Rouabhia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30704020/
8. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
Η οικογένεια Χειλανθή (Lamiaceae) περιλαμβάνει περισσότερα από 7.000 είδη φυτών (1), συμπεριλαμβανομένων διάφορων αρωματικών βοτάνων όπως είναι η μέντα (2).
Η μέντα είναι ένα αρωματικό πολυετές βότανο που καλλιεργείται στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου (3).
Τα φύλλα μέντας δεν έχουν μόνο μια ιδιάζουσα, γλυκιά και έντονη μυρωδιά, αλλά και μια ευώδη, ζεστή και πικάντικη γεύση, με δροσερή επίγευση (2).
Το γένος μέντας περιλαμβάνει περισσότερα από 30 είδη που είναι διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο, κυρίως σε εύκρατες και τροπικές/υποτροπικές περιοχές (2).
Ένα από αυτά είναι το είδος Μέντα πιπερίτα (Mentha piperita L.) γνωστό και ως "Μέντα η πιπερώδης" ή "Μίνθη η πιπερώδης", και αποτελεί ένα υβρίδιο από τα είδη Mentha aquatica L. και Mentha spicata (2). Δείτε και τον σύνδεσμο για το είδος μέντα κανάντενσις.
2. Συστατικά
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα είναι πλούσιο σε μενθόλη, l-μενθόνη, πουλεγόνη, πιπεριτόνη, καρβόνη, ισομενθόνη, και άλλες ενώσεις (3).
Η μενθόλη παρουσιάζει διάφορες βιολογικές δραστικότητες, όπως ηρεμιστικές, αναισθητικές, αντισηπτικές, γαστρικές, καθώς και για ανακούφιση από τον κνησμό. Επίσης, έχει χρησιμοποιηθεί για την γεύση διαφόρων προϊόντων όπως καραμέλες, τσίχλες και οδοντόκρεμες (2).
Ένας από τους λόγους που το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα υπερέχει, οφείλεται στην παρουσία μενθόνης, ισομενόνης και διαφορετικών ισομερών μενθόλης (2).
3. Χρήσεις για την Μέντα πιπερίτα
Η Μέντα πιπερίτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές μορφές (π.χ. αιθέριο έλαιο, φύλλα, εκχύλισμα φύλλων και νερό φύλλων) (4).
Χρησιμοποιείται ευρέως για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Οι χρήσεις της είναι ως αντισπασμωδικό, αντιεμετικό, τοπικό αναλγητικό. Επίσης χρησιμοποιείται στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (1).
Επίσης, χρησιμοποιείται ως φυσικό αντιοξειδωτικό (3), καθώς και ως πρώτη ύλη σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές (π.χ. σε τρόφιμα και καλλυντικά), ενώ τα φύλλα και τα άνθη της χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικά σκευάσματα (5).
Όσον αφορά το αιθέριο έλαιο, αποτελεί εκείνη την μορφή με τις περισσότερες χρήσεις (4).
Το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα ανήκει στα αιθέρια έλαια με την μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση (6), και χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές (7), όπως στην βιομηχανία φαρμακευτικών προϊόντων (3), στα αρώματα, στα μπαχαρικά στην διατροφή (5), στην αρωματοθεραπεία, στο μπάνιο, στα στοματικά διαλύματα, στις οδοντόκρεμες, στα παρασκευάσματα τοπικής εφαρμογής (4), στις τσίχλες, στα γλυκά, στα παγωτά, και στα επιδόρπια (2),
Επίσης, χρησιμοποιείται στην λαϊκή ιατρική, ως βοτανικό τσάι (3).
4. Τοπική εφαρμογή, ευαισθησίες
Όσον αφορά τα τοπικά παρασκευάσματα, έχουν χρησιμοποιηθεί για να ηρεμήσουν τον κνησμό και να ανακουφίσουν τον ερεθισμό και τη φλεγμονή.
Ωστόσο, η συχνή εφαρμογή τους σε εξασθενημένο δέρμα θα μπορούσε να συμβάλει στις αυξημένες δερματικές ευαισθησίες που παρατηρούνται, δεδομένου ότι έχουν αναφερθεί πολλές αλλεργικές αντιδράσεις δερματίτιδας εξ'επαφής με το έλαιο μέντας, πολλές από τις οποίες είναι είτε περιφερικές είτε ενδοστοματικές.
Αν και το έλαιο μέντας έχει πολλές ιδιότητες, ο ρόλος του ως παράγοντας ευαισθησίας πρέπει να αναγνωριστεί έτσι ώστε να βοηθηθεί η διάγνωση τόσο της δερματίτιδας όσο και των στοματικών παθήσεων, καθώς και να επιτραπεί η έναρξη κατάλληλων μέτρων αποφυγής (4).
5. Αιθέριο έλαιο μέντας ιδιότητες
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα αναφέρεται τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις αμερικάνικες φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα φρέσκα, εναέρια μέρη του ανθισμένου φυτου (8).
Σε υγιείς ενήλικες, με δοσολογία 100 μL, χρησιμοποιήθηκε αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα με :
- υψηλά επίπεδα μενθόλης/μενθόνης (το αιθέριο έλαιο που επιλέχθηκε στην συγκεκριμένη μελέτη είχε το υψηλότερο επίπεδο μενθόλης: 36,7%), και
- συστατικά τερπενίου σύμφωνα με την Βρετανική Φαρμακοποιία,
Τα ευρήματα έδειξαν ότι :
- τροποποίησε θετικά την απόδοση σε απαιτητικές γνωστικές εργασίες, και
- εξασθένησε την αύξηση της ψυχικής κόπωσης που σχετίζεται με την εκτεταμένη επίδοση της γνωστικής εργασίας (1).
Το αιθέριο έλαιο από την Μέντα πιπερίτα χρησιμοποιείται για εξωτερική χρήση (5) ως :
- στυπτικό,
- ερεθιστικό,
- αντισηπτικό, ενώ
- χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον κνησμό.
Μελέτες έχουν δείξει ότι το αιθέριο έλαιο Μέντα πιπερίτα διαθέτει αντιμικροβιακές ιδιότητες και αντιοξειδωτική δράση (6).
Αρκετές μελέτες κατέδειξαν τις σημαντικές αντιιικές, αντιμυκητιασικές και αντιβακτηριακές του ιδιότητες (5).
Μπορεί να δράσει ενάντια σε αρκετά είδη μυκοτοξινών (3), καθώς και σε διάφορα βακτήρια συμπεριλαμβανομένων των E. coli, S. aureus, B. subtilis και C. albicans (7).
Ειδικά για το βακτήριο C. albicans, μπορεί να βοηθήσει ακόμη και σε χαμηλή συγκέντρωση, όχι μόνο το ίδιο αιθέριο έλαιο αλλά ακόμα και οι ατμοί του (7).
Η συνδυαστική χρήση του αιθέριου ελαίου επιτρέπει σημαντική μείωση της ποσότητας των συνθετικών αντιβακτηριακών και αντιμικροβιακών παραγόντων που απαιτούνται για την αναστολή των βακτηρίων και των μυκήτων (5).
Εδώ αξίζει να επισημανθεί ότι τα αιθέρια έλαια είναι φυσικά μείγματα με συγκεκριμένη πολυπλοκότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως περιέχουν περισσότερα από 100 συστατικά σε σημαντικά διαφορετικές συγκεντρώσεις. Η παρουσία όλων αυτών των συστατικών είναι εύλογο να εξηγεί την απουσία μικροβιακής αντοχής ή προσαρμογής στις φαρμακολογικές τους ιδιότητες.
Συνεπώς, τα αιθέρια έλαια αποτελούν μια αποτελεσματική εναλλακτική ή συμπληρωματική λύση για τις συνθετικές ενώσεις, χωρίς να εμφανίζουν τις ίδιες παρενέργειες που οι συνθετικές ενώσεις εμφανίζουν (5).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Randomized Controlled Trial Nutrients. 2018 Aug 7;10(8):1029. doi: 10.3390/nu10081029. Volatile Terpenes and Brain Function: Investigation of the Cognitive and Mood Effects of Mentha × Piperita L. Essential Oil with In Vitro Properties Relevant to Central Nervous System Function David Kennedy, Edward Okello, Paul Chazot, Melanie-Jayne Howes, Samuel Ohiomokhare, Philippa Jackson, Crystal Haskell-Ramsay, Julie Khan, Joanne Forster, Emma Wightman
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30087294/
2. Antioxidants (Basel). 2019 Nov 13;8(11):547. doi: 10.3390/antiox8110547. Salicylic Acid and Melatonin Alleviate the Effects of Heat Stress on Essential Oil Composition and Antioxidant Enzyme Activity in Mentha × piperita and Mentha arvensis L Milad Haydari, Viviana Maresca, Daniela Rigano, Alireza Taleei, Ali Akbar Shahnejat-Bushehri, Javad Hadian, Sergio Sorbo, Marco Guida, Caterina Manna, Marina Piscopo, Rosaria Notariale, Francesca De Ruberto, Lina Fusaro, Adriana Basile
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31766277/
3. Pharmacognosy Res. Jan-Mar 2017;9(1):74-79. doi: 10.4103/0974-8490.199771. Growth Inhibition and Morphological Alteration of Fusarium sporotrichioides by Mentha piperita Essential Oil P Rachitha, K Krupashree, G V Jayashree, Natarajan Gopalan, Farhath Khanum
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28250658/
4. Dermatitis. Nov-Dec 2010;21(6):327-9. Mentha piperita (peppermint) Elise Herro, Sharon E Jacob
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21144345/
5. PLoS One. 2018 Aug 1;13(8):e0200902. doi: 10.1371/journal.pone.0200902. eCollection 2018. Elucidation of the synergistic action of Mentha Piperita essential oil with common antimicrobials Antonio Rosato, Alessia Carocci, Alessia Catalano, Maria Lisa Clodoveo, Carlo Franchini, Filomena Corbo, Giuseppe Gerardo Carbonara, Antonio Carrieri, Giuseppe Fracchiolla
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30067803/
6. Molecules. 2019 Aug 29;24(17):3148. doi: 10.3390/molecules24173148. Evaluation of the Antifungal Activity of Mentha x piperita (Lamiaceae) of Pancalieri (Turin, Italy) Essential Oil and Its Synergistic Interaction with Azoles Vivian Tullio, Janira Roana, Daniela Scalas, Narcisa Mandras
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31470602/
7. Antibiotics (Basel). 2019 Jan 30;8(1):10. doi: 10.3390/antibiotics8010010. The Effects of Mentha × piperita Essential Oil on C. albicans Growth, Transition, Biofilm Formation, and the Expression of Secreted Aspartyl Proteinases Genes Chahrazed Benzaid, Amine Belmadani, Ryad Djeribi, Mahmoud Rouabhia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30704020/
8. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
