14/3/2021
ΜΥΚΟΤΟΞΙΝΕΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ
Η δηλητηρίαση από μυκοτοξίνες στα τρόφιμα και στις ζωοτροφές είναι ένα πρόβλημα υγείας υψηλού κινδύνου για τους ανθρώπους και για τα ζώα (1).
Οι μυκοτοξίνες είναι μια ομάδα τοξικών χημικών ουσιών που παράγονται από νηματοειδείς μύκητες (μούχλα) (2).
Αυτές οι τοξίνες μπορούν να παραχθούν πριν από τη συγκομιδή της σοδειάς, αλλά και ακόμη και μετά τη συγκομιδή εάν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την περαιτέρω ανάπτυξη μυκήτων.
Οι μυκοτοξίνες είναι αναμφίβολα ένας από τους σοβαρότερους κινδύνους για την ασφάλεια στα τρόφιμα που ενισχύονται από την παγκόσμια κλιματική αλλαγή (2). (ένας ακόμα λόγος που χρειάζεται να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για την προστασία του περιβάλλοντος, τόσο συλλογικά όσο και ατομικά)
Οι μύκητες που παράγουν αφλατοξίνες (κυρίως τα είδη Aspergillus flavus και Aspergillus parasiticus) είναι συνήθως πιο διαδεδομένοι σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές, αλλά αναμένεται να βρεθούν και σε περιοχές όπως η νότια Ευρώπη (όπως είναι η Ελλάδα) και η ανατολική Ευρώπη ή οι ΗΠΑ, όπου θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 30°C (αυτές οι θερμοκρασίες είναι κοντά στην βέλτιστη θερμοκρασία που απαιτείται για την παραγωγή αφλατοξίνης) είναι πιθανόν να αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο (2).
Η περιεκτικότητα σε μυκοτοξίνες στα τρόφιμα εξαρτάται από (1) :
- τον τύπο των μυκήτων,
- τη σύνθεση των εμπορευμάτων,
- τις συνθήκες συγκομιδής,
- το χειρισμό των τροφίμων,
- την αποθήκευση τροφίμων,
καθώς και άλλους παράγοντες, όπως είναι :
- η υγρασία,
- η σχετική υγρασία,
- η θερμοκρασία
- οι μηχανικές βλάβες,
- το οξυγόνο,
- το διοξείδιο του άνθρακα,
- η σύνθεση του υποστρώματος,
- τα έντομα.
Η έκθεση σε μυκοτοξίνες είναι γνωστό ότι προκαλεί σοβαρές ασθένειες μεταξύ των οποίων είναι (3) :
- καρκίνος του ήπατος,
- ενδοκρινικές παθήσεις,
- χρόνια γαστρίτιδα, και
- σύνδρομο Reye.
Οι αφλατοξίνες έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνα ομάδας Ι από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και συνδέονται με την εμφάνιση καρκίνου του ήπατος και κίρρωσης (3).
Η έκθεση στην ωχρατοξίνη Α σχετίζεται (3) με :
- ανάπτυξη καρκίνου των νεφρών,
- βλάβες στα μιτοχόνδρια, και
- εμβρυοτοξικότητα.
Οι αφλατοξίνες και οι ωχρατοξίνες είναι μυκοτοξίνες που είναι γνωστό ότι μολύνουν τα τρόφιμα, τις ζωοτροφές και άλλες πρώτες ύλες (1).
Οι φουμονισίνες μπορούν να προκαλέσουν (3) :
- οξειδωτικό στρες,
- απόπτωση, και
- διακοπή του κυτταρικού κύκλου .
Διάφοροι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί έχουν καθιερώσει το μέγιστο επίπεδο περιεκτικότητας σε μυκοτοξίνες στα τρόφιμα και στις ζωοτροφές, για την διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων και της υγείας των καταναλωτών (1).
Η έκθεση μέσω των τροφίμων χρειάζεται να διατηρείται όσο το δυνατόν χαμηλότερη, και έχουν καθοριστεί αυστηροί κανονισμοί και οδηγίες από διάφορους οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) (3).
Μέχρι σήμερα, έχουν αναγνωριστεί αρκετές εκατοντάδες μυκοτοξίνες, αλλά μόνο λίγες εξ'αυτών αποτελούν πηγή ανησυχίας όσον αφορά την ασφάλεια στα τρόφιμα. Για την προστασία της υγείας των καταναλωτών, έχουν καθοριστεί ανώτατα επίπεδα για τις μυκοτοξίνες στα τρόφιμα παγκοσμίως (2).
Ειδικότερα, η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συχνά θεωρείται ως η πιο αυστηρή) έχει καθιερώσει ανώτατα επίπεδα σε ένα ευρύ φάσμα τροφίμων. Έχουν επίσης θεσπιστεί χαμηλότερα όρια σε αυτά τα επίπεδα για τα τρόφιμα που προορίζονται σε βρέφη και μικρά παιδιά (2).
Οι καταναλωτές επηρεάζονται από τις μυκοτοξίνες μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων, όπως φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, δημητριακά, ξηροί καρποί, χυμοί φρούτων, μεταποιημένα προϊόντα δημητριακών (δημητριακά πρωινού), κρέας, αυγά, γάλα (1), τυρί (4), σπόροι, καλαμπόκι, ρύζι, σόγια (3), μπαχαρικά, σπορέλαια, καφές (2).
Παραπομπές:
1. Toxins (Basel). 2019 Mar 31;11(4):196. Detection of Five Mycotoxins in Different Food Matrices in the Malaysian Market by Using Validated Liquid Chromatography Electrospray Ionization Triple Quadrupole Mass Spectrometry Ali Mohamed Ali Alsharif, Yeun-Mun Choo, Guan-Huat Tan
2. Toxins (Basel). 2019 Nov 12;11(11):658. Multiple Mycotoxins Determination in Food by LC-MS/MS: An International Collaborative Study Thomas Bessaire, Claudia Mujahid, Pascal Mottier, Aurélien Desmarchelier
3. Toxicol Rep. 2019 Sep 24;6:975-982. eCollection 2019. Dietary exposure of the Qatari population to food mycotoxins and reflections on the regulation limits Muna Al Jabir, Andrei Barcaru, Aishah Latiff, Morana Jaganjac, Gouda Ramadan, Peter Horvatovich
4. ΕΦΕΤ, δημοσίευση επιστημονικής γνωμοδότησης για τους κινδύνους από την ωχρατοξίνη Α στα τρόφιμα.
Οι μυκοτοξίνες είναι μια ομάδα τοξικών χημικών ουσιών που παράγονται από νηματοειδείς μύκητες (μούχλα) (2).
Αυτές οι τοξίνες μπορούν να παραχθούν πριν από τη συγκομιδή της σοδειάς, αλλά και ακόμη και μετά τη συγκομιδή εάν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την περαιτέρω ανάπτυξη μυκήτων.
Οι μυκοτοξίνες είναι αναμφίβολα ένας από τους σοβαρότερους κινδύνους για την ασφάλεια στα τρόφιμα που ενισχύονται από την παγκόσμια κλιματική αλλαγή (2). (ένας ακόμα λόγος που χρειάζεται να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για την προστασία του περιβάλλοντος, τόσο συλλογικά όσο και ατομικά)
Οι μύκητες που παράγουν αφλατοξίνες (κυρίως τα είδη Aspergillus flavus και Aspergillus parasiticus) είναι συνήθως πιο διαδεδομένοι σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές, αλλά αναμένεται να βρεθούν και σε περιοχές όπως η νότια Ευρώπη (όπως είναι η Ελλάδα) και η ανατολική Ευρώπη ή οι ΗΠΑ, όπου θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 30°C (αυτές οι θερμοκρασίες είναι κοντά στην βέλτιστη θερμοκρασία που απαιτείται για την παραγωγή αφλατοξίνης) είναι πιθανόν να αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο (2).
Η περιεκτικότητα σε μυκοτοξίνες στα τρόφιμα εξαρτάται από (1) :
- τον τύπο των μυκήτων,
- τη σύνθεση των εμπορευμάτων,
- τις συνθήκες συγκομιδής,
- το χειρισμό των τροφίμων,
- την αποθήκευση τροφίμων,
καθώς και άλλους παράγοντες, όπως είναι :
- η υγρασία,
- η σχετική υγρασία,
- η θερμοκρασία
- οι μηχανικές βλάβες,
- το οξυγόνο,
- το διοξείδιο του άνθρακα,
- η σύνθεση του υποστρώματος,
- τα έντομα.
Η έκθεση σε μυκοτοξίνες είναι γνωστό ότι προκαλεί σοβαρές ασθένειες μεταξύ των οποίων είναι (3) :
- καρκίνος του ήπατος,
- ενδοκρινικές παθήσεις,
- χρόνια γαστρίτιδα, και
- σύνδρομο Reye.
Οι αφλατοξίνες έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνα ομάδας Ι από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και συνδέονται με την εμφάνιση καρκίνου του ήπατος και κίρρωσης (3).
Η έκθεση στην ωχρατοξίνη Α σχετίζεται (3) με :
- ανάπτυξη καρκίνου των νεφρών,
- βλάβες στα μιτοχόνδρια, και
- εμβρυοτοξικότητα.
Οι αφλατοξίνες και οι ωχρατοξίνες είναι μυκοτοξίνες που είναι γνωστό ότι μολύνουν τα τρόφιμα, τις ζωοτροφές και άλλες πρώτες ύλες (1).
Οι φουμονισίνες μπορούν να προκαλέσουν (3) :
- οξειδωτικό στρες,
- απόπτωση, και
- διακοπή του κυτταρικού κύκλου .
Διάφοροι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί έχουν καθιερώσει το μέγιστο επίπεδο περιεκτικότητας σε μυκοτοξίνες στα τρόφιμα και στις ζωοτροφές, για την διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων και της υγείας των καταναλωτών (1).
Η έκθεση μέσω των τροφίμων χρειάζεται να διατηρείται όσο το δυνατόν χαμηλότερη, και έχουν καθοριστεί αυστηροί κανονισμοί και οδηγίες από διάφορους οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) (3).
Μέχρι σήμερα, έχουν αναγνωριστεί αρκετές εκατοντάδες μυκοτοξίνες, αλλά μόνο λίγες εξ'αυτών αποτελούν πηγή ανησυχίας όσον αφορά την ασφάλεια στα τρόφιμα. Για την προστασία της υγείας των καταναλωτών, έχουν καθοριστεί ανώτατα επίπεδα για τις μυκοτοξίνες στα τρόφιμα παγκοσμίως (2).
Ειδικότερα, η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συχνά θεωρείται ως η πιο αυστηρή) έχει καθιερώσει ανώτατα επίπεδα σε ένα ευρύ φάσμα τροφίμων. Έχουν επίσης θεσπιστεί χαμηλότερα όρια σε αυτά τα επίπεδα για τα τρόφιμα που προορίζονται σε βρέφη και μικρά παιδιά (2).
Οι καταναλωτές επηρεάζονται από τις μυκοτοξίνες μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων, όπως φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, δημητριακά, ξηροί καρποί, χυμοί φρούτων, μεταποιημένα προϊόντα δημητριακών (δημητριακά πρωινού), κρέας, αυγά, γάλα (1), τυρί (4), σπόροι, καλαμπόκι, ρύζι, σόγια (3), μπαχαρικά, σπορέλαια, καφές (2).
Παραπομπές:
1. Toxins (Basel). 2019 Mar 31;11(4):196. Detection of Five Mycotoxins in Different Food Matrices in the Malaysian Market by Using Validated Liquid Chromatography Electrospray Ionization Triple Quadrupole Mass Spectrometry Ali Mohamed Ali Alsharif, Yeun-Mun Choo, Guan-Huat Tan
2. Toxins (Basel). 2019 Nov 12;11(11):658. Multiple Mycotoxins Determination in Food by LC-MS/MS: An International Collaborative Study Thomas Bessaire, Claudia Mujahid, Pascal Mottier, Aurélien Desmarchelier
3. Toxicol Rep. 2019 Sep 24;6:975-982. eCollection 2019. Dietary exposure of the Qatari population to food mycotoxins and reflections on the regulation limits Muna Al Jabir, Andrei Barcaru, Aishah Latiff, Morana Jaganjac, Gouda Ramadan, Peter Horvatovich
4. ΕΦΕΤ, δημοσίευση επιστημονικής γνωμοδότησης για τους κινδύνους από την ωχρατοξίνη Α στα τρόφιμα.
