14/7/2021
ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ ΙΣΠΑΝΙΚΟ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. Λίγα λόγια
2. Παραδοσιακές χρήσεις
3. Συστατικά
4. Αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο ιδιότητες
1. Λίγα λόγια
2. Παραδοσιακές χρήσεις
3. Συστατικά
4. Αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο ιδιότητες
1. Λίγα λόγια
Για το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο (Spanish sage), η βοτανική ονομασία είναι "Salvia lavandulifolia Vahl" (1). (Επίσης, συνώνυμο του αποτελεί και η ονομασία "Salvia officinalis L. subsp. lavandulifolia (Vahl) Gams) (3).
Η Σάλβια (Salvia), το μεγαλύτερο γένος της οικογένειας Χειλανθή (Lamiaceae), περιλαμβάνει περίπου 900 είδη που διανέμονται σε ολόκληρο τον κόσμο (2).
Στην Βαλένθια (πόλη της Ισπανίας), πολλά είδη Σάλβια (άγρια και καλλιεργημένα) χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στην λαϊκή ιατρική ως βοτανικό τσάι (3), για μαγειρικούς σκοπούς (2), καθώς και σε καλλυντικά (3).
Επίσης, χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς και σε φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Για το Ισπανικό φασκόμηλο έχουν αναφερθεί 29 φαρμακευτικές χρήσεις (3).
Το Ισπανικό φασκόμηλο προέρχεται από την Ιβηρική χερσόνησο και αναπτύσσεται από νοτιοανατολικά του Μαρόκου έως τις Μεσογειακές περιοχές της Γαλλίας.
Είναι ένας μικρός ξυλώδης ποώδης πολυετής θάμνος, που κυμαίνεται από 17 έως 100 εκατοστά ύψος, με μωβ-μπλε άνθη που συνήθως αναπτύσσονται στα αμμώδη ασβεστολιθικά εδάφη των ορεινών περιοχών (από 300 έως περισσότερα από 1.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) (2).
Σήμερα, το Ισπανικό φασκόμηλο διατίθεται στο εμπόριο ως πρώτη ύλη για τσάι (3).
2. Παραδοσιακές χρήσεις
Οι παραδοσιακές χρήσεις διαφέρουν ανάλογα την περιοχή της Ισπανίας (3):
- στην Καστεγιόν, χρησιμοποιούνται οι αναθυμιάσεις του στις ημικρανίες. Επίσης, χρησιμοποιείται ως οφθαλμικό αντιφλεγμονώδες, και σε ρευματισμούς.
- στην Αραγονία, οι κύριες παραδοσιακές χρήσεις της είναι πεπτικές και κατασταλτικές, ενώ θεωρείται πολύ αποτελεσματική κατά των εμμηνορροϊκών προβλημάτων και για την εξάλειψη της δυσάρεστης οσμής των ποδιών.
- στην Μούρθια, εκτός από τις προαναφερόμενες χρήσεις, χρησιμοποιείται ως μασητικός παράγοντας για τον καθαρισμό των δοντιών.
- στο Αλμπαθέτε, εμποτισμένο με αλκοόλ, χρησιμοποιείται για τρίψιμο στην πλάτη και στο στήθος για την ανακούφιση της κόπωσης. Το αφέψημα έχει χρησιμοποιηθεί ως γαργάρες για το ροχαλητό και το πονόλαιμο.
- στην Βαλένθια, κάποιες σπάνιες χρήσεις του αφορούν τα μάτια, το δέρμα, ή το μυοσκελετικό ή νευρικό σύστημα.
3. Συστατικά
Όπως ισχύει και για όλα τα αιθέρια έλαια, η σύνθεση των αιθέριων ελαίων του γένους Σάλβια είναι ιδιαίτερα μεταβλητή, ανάλογα με τις κλιματολογικές, γεωγραφικές και εποχιακές συνθήκες, ενώ υπεισέρχονται και γενοτυπικοί παράγοντες (2).
Τα χρωματογραφικά προφίλ καθορίζονται από τα ισχύοντα πρότυπα (3) :
- για το «έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο» στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία (EDQM, 2016) (μονογραφία 1849),
- για το «έλαιο φασκόμηλου, Ισπανικό» από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (πρότυπο ISO 3526) (ISO, 2005), και
- για το «aceite esencial de salvia de España» από την Ισπανική Ένωση Τυποποίησης (AENOR, πρότυπο UNE 84310) (AENOR, 2001).
Σε μία δημοσίευση του 2017 αναφέρεται ότι η εναντιομερική κατανομή για συγκεκριμένες ενώσεις ήταν παρόμοια σε όλα τα εξεταζόμενα αιθέρια έλαια Ισπανικού φασκόμηλου, το οποίο σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιομοριακοί δείκτες.
Η εναντιομερική κατανομή είναι σημαντική για να αποδειχθεί η αυθεντικότητα των αιθέριων ελαίων (2).
Τα κύρια συστατικά είναι 1,8-κινεόλη, η καμφορά (3), το καμπφένιο, και το α-πινένιο (2).
Επιπλέον, άλλες ενώσεις σε σημαντικές ποσότητες είναι το β-πινένιο, το σαμπινένιο, το μυρκένιο, το λιμονένιο, η βορνεόλη (2), και το π-κυμένιο (3).
Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η α-θουγιόνη και η β-θουγιόνη απουσιάζουν ή εντοπίζονται μόνο σε ίχνη στα αιθέρια έλαια Ισπανικού φασκόμηλου (η θουγιόνη - λόγω της δράσης της στο κεντρικό νευρικό σύστημα - θεωρείται τοξική) (3).
4. Αιθέριο έλαιο φασκόμηλο Ισπανικό ιδιότητες
Το Ισπανικό φασκόμηλο έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για τις φαρμακευτικές και αρωματικές του ιδιότητες (2), ενώ έχει διερευνηθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω των βιολογικών δράσεων του (3) ως :
- αντιφλεγμονώδες,
- αντιοξειδωτικό,
- αναστολέας της χολινεστεράσης,
- αναστολέας στο αίσθημα του πόνου.
Όσον αφορά το αιθέριο έλαιο:
μελέτη έδειξε ότι - σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο - η από του στόματος δοσολογία των 50 μL, βελτίωσε την γνωστική λειτουργία σε υγιείς ανθρώπους, ιδίως την εκτέλεση δευτερευουσών εργασιών μνήμης και προσοχής (3).
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο έχει περιγραφεί ως ασφαλής ενισχυτής της μνήμης, υποδηλώνοντας ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ (2).
Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο παρουσιάζει και άλλες αξιοσημείωτες δράσεις με φαρμακευτικές εφαρμογές, οι οποίες περιλαμβάνουν (2) :
- σπασμολυτικές,
- οιστρογονικές, και
- αντιμικροβιακές.
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο και ορισμένες μεμονωμένες ενώσεις ανέστειλαν τα βακτήρια Escherichia coli και Staphylococcus aureus, και τον μύκητα Candida albicans (2).
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο αναφέρεται στις ευρωπαϊκές φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα ανθισμένα εναέρια μέρη (1).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Molecules. 2017 Aug 21;22(8):1382. doi: 10.3390/molecules22081382. Composition and Antioxidant, Antienzymatic and Antimicrobial Activities of Volatile Molecules from Spanish Salvia lavandulifolia (Vahl) Essential Oils Ana-Belen Cutillas, Alejandro Carrasco, Ramiro Martinez-Gutierrez, Virginia Tomas, Jose Tudela
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28825692/
3. Front Pharmacol. 2017 Jul 25;8:467. doi: 10.3389/fphar.2017.00467. eCollection 2017. Ethnopharmacological and Chemical Characterization of Salvia Species Used in Valencian Traditional Herbal Preparations Vanessa Martínez-Francés, Emeline Hahn, Segundo Ríos, Diego Rivera, Eike Reich, Roser Vila, Salvador Cañigueral
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28790914/
Για το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο (Spanish sage), η βοτανική ονομασία είναι "Salvia lavandulifolia Vahl" (1). (Επίσης, συνώνυμο του αποτελεί και η ονομασία "Salvia officinalis L. subsp. lavandulifolia (Vahl) Gams) (3).
Η Σάλβια (Salvia), το μεγαλύτερο γένος της οικογένειας Χειλανθή (Lamiaceae), περιλαμβάνει περίπου 900 είδη που διανέμονται σε ολόκληρο τον κόσμο (2).
Στην Βαλένθια (πόλη της Ισπανίας), πολλά είδη Σάλβια (άγρια και καλλιεργημένα) χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στην λαϊκή ιατρική ως βοτανικό τσάι (3), για μαγειρικούς σκοπούς (2), καθώς και σε καλλυντικά (3).
Επίσης, χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς και σε φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Για το Ισπανικό φασκόμηλο έχουν αναφερθεί 29 φαρμακευτικές χρήσεις (3).
Το Ισπανικό φασκόμηλο προέρχεται από την Ιβηρική χερσόνησο και αναπτύσσεται από νοτιοανατολικά του Μαρόκου έως τις Μεσογειακές περιοχές της Γαλλίας.
Είναι ένας μικρός ξυλώδης ποώδης πολυετής θάμνος, που κυμαίνεται από 17 έως 100 εκατοστά ύψος, με μωβ-μπλε άνθη που συνήθως αναπτύσσονται στα αμμώδη ασβεστολιθικά εδάφη των ορεινών περιοχών (από 300 έως περισσότερα από 1.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) (2).
Σήμερα, το Ισπανικό φασκόμηλο διατίθεται στο εμπόριο ως πρώτη ύλη για τσάι (3).
2. Παραδοσιακές χρήσεις
Οι παραδοσιακές χρήσεις διαφέρουν ανάλογα την περιοχή της Ισπανίας (3):
- στην Καστεγιόν, χρησιμοποιούνται οι αναθυμιάσεις του στις ημικρανίες. Επίσης, χρησιμοποιείται ως οφθαλμικό αντιφλεγμονώδες, και σε ρευματισμούς.
- στην Αραγονία, οι κύριες παραδοσιακές χρήσεις της είναι πεπτικές και κατασταλτικές, ενώ θεωρείται πολύ αποτελεσματική κατά των εμμηνορροϊκών προβλημάτων και για την εξάλειψη της δυσάρεστης οσμής των ποδιών.
- στην Μούρθια, εκτός από τις προαναφερόμενες χρήσεις, χρησιμοποιείται ως μασητικός παράγοντας για τον καθαρισμό των δοντιών.
- στο Αλμπαθέτε, εμποτισμένο με αλκοόλ, χρησιμοποιείται για τρίψιμο στην πλάτη και στο στήθος για την ανακούφιση της κόπωσης. Το αφέψημα έχει χρησιμοποιηθεί ως γαργάρες για το ροχαλητό και το πονόλαιμο.
- στην Βαλένθια, κάποιες σπάνιες χρήσεις του αφορούν τα μάτια, το δέρμα, ή το μυοσκελετικό ή νευρικό σύστημα.
3. Συστατικά
Όπως ισχύει και για όλα τα αιθέρια έλαια, η σύνθεση των αιθέριων ελαίων του γένους Σάλβια είναι ιδιαίτερα μεταβλητή, ανάλογα με τις κλιματολογικές, γεωγραφικές και εποχιακές συνθήκες, ενώ υπεισέρχονται και γενοτυπικοί παράγοντες (2).
Τα χρωματογραφικά προφίλ καθορίζονται από τα ισχύοντα πρότυπα (3) :
- για το «έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο» στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία (EDQM, 2016) (μονογραφία 1849),
- για το «έλαιο φασκόμηλου, Ισπανικό» από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (πρότυπο ISO 3526) (ISO, 2005), και
- για το «aceite esencial de salvia de España» από την Ισπανική Ένωση Τυποποίησης (AENOR, πρότυπο UNE 84310) (AENOR, 2001).
Σε μία δημοσίευση του 2017 αναφέρεται ότι η εναντιομερική κατανομή για συγκεκριμένες ενώσεις ήταν παρόμοια σε όλα τα εξεταζόμενα αιθέρια έλαια Ισπανικού φασκόμηλου, το οποίο σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιομοριακοί δείκτες.
Η εναντιομερική κατανομή είναι σημαντική για να αποδειχθεί η αυθεντικότητα των αιθέριων ελαίων (2).
Τα κύρια συστατικά είναι 1,8-κινεόλη, η καμφορά (3), το καμπφένιο, και το α-πινένιο (2).
Επιπλέον, άλλες ενώσεις σε σημαντικές ποσότητες είναι το β-πινένιο, το σαμπινένιο, το μυρκένιο, το λιμονένιο, η βορνεόλη (2), και το π-κυμένιο (3).
Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η α-θουγιόνη και η β-θουγιόνη απουσιάζουν ή εντοπίζονται μόνο σε ίχνη στα αιθέρια έλαια Ισπανικού φασκόμηλου (η θουγιόνη - λόγω της δράσης της στο κεντρικό νευρικό σύστημα - θεωρείται τοξική) (3).
4. Αιθέριο έλαιο φασκόμηλο Ισπανικό ιδιότητες
Το Ισπανικό φασκόμηλο έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για τις φαρμακευτικές και αρωματικές του ιδιότητες (2), ενώ έχει διερευνηθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω των βιολογικών δράσεων του (3) ως :
- αντιφλεγμονώδες,
- αντιοξειδωτικό,
- αναστολέας της χολινεστεράσης,
- αναστολέας στο αίσθημα του πόνου.
Όσον αφορά το αιθέριο έλαιο:
μελέτη έδειξε ότι - σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο - η από του στόματος δοσολογία των 50 μL, βελτίωσε την γνωστική λειτουργία σε υγιείς ανθρώπους, ιδίως την εκτέλεση δευτερευουσών εργασιών μνήμης και προσοχής (3).
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο έχει περιγραφεί ως ασφαλής ενισχυτής της μνήμης, υποδηλώνοντας ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ (2).
Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο παρουσιάζει και άλλες αξιοσημείωτες δράσεις με φαρμακευτικές εφαρμογές, οι οποίες περιλαμβάνουν (2) :
- σπασμολυτικές,
- οιστρογονικές, και
- αντιμικροβιακές.
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο και ορισμένες μεμονωμένες ενώσεις ανέστειλαν τα βακτήρια Escherichia coli και Staphylococcus aureus, και τον μύκητα Candida albicans (2).
Το αιθέριο έλαιο Ισπανικό φασκόμηλο αναφέρεται στις ευρωπαϊκές φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα ανθισμένα εναέρια μέρη (1).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Molecules. 2017 Aug 21;22(8):1382. doi: 10.3390/molecules22081382. Composition and Antioxidant, Antienzymatic and Antimicrobial Activities of Volatile Molecules from Spanish Salvia lavandulifolia (Vahl) Essential Oils Ana-Belen Cutillas, Alejandro Carrasco, Ramiro Martinez-Gutierrez, Virginia Tomas, Jose Tudela
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28825692/
3. Front Pharmacol. 2017 Jul 25;8:467. doi: 10.3389/fphar.2017.00467. eCollection 2017. Ethnopharmacological and Chemical Characterization of Salvia Species Used in Valencian Traditional Herbal Preparations Vanessa Martínez-Francés, Emeline Hahn, Segundo Ríos, Diego Rivera, Eike Reich, Roser Vila, Salvador Cañigueral
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28790914/
