29/6/2021
ΝΕΡΟΛΙ ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. Νερολί αιθέριο έλαιο ιδιότητες
2. Συστατικά
3. Ασφάλεια
1. Νερολί αιθέριο έλαιο ιδιότητες
2. Συστατικά
3. Ασφάλεια
1. Νερολί αιθέριο έλαιο ιδιότητες
Η αγγλική ονομασία για το νερολί είναι "neroli", ενώ η βοτανική ονομασία του είναι "Citrus aurantium L." (1). Είναι επίσης γνωστό ως "πικρό πορτοκάλι", και η πιο διαδεδομένη ονομασία του στην Ελλάδα είναι "νεράντζι".
Το αιθέριο έλαιο νερολί χρησιμοποιείται από τα κέντρα φροντίδας υγείας στην Ιταλία, στην Ισπανία, στο Πουέρτο Ρίκο, στην Γουατεμάλα, στο Μεξικό, και στην Μαρτινίκα ως ηρεμιστικό χάρη στις καταπραϋντικές, χαλαρωτικές και κινητικές επιδράσεις του (2).
Το πτητικό έλαιο που λαμβάνεται από τα άνθη του νερολί, χρησιμοποιείται για τη μείωση του καρδιακού ρυθμού και του αισθήματος παλμών, για να προάγει τον ύπνο και για την ανακούφιση του πεπτικού συστήματος (3).
Όσον αφορά το αίσθημα παλμών, σε μία άλλη δημοσίευση αναφέρεται ότι το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αποτελεσματικό για τους καρδιακούς παλμούς που προκαλούνται από σοκ ή φόβο (2). Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο νερολί είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό (2).
Το έλαιο νερολί και τα εκχυλίσματα των ανθέων του χρησιμοποιούνται συνήθως ως αρωματικές ουσίες τροφίμων σε ένα ευρύ φάσμα αρτοσκευασμάτων και ροφημάτων στην Μεσόγειο και στην Κύπρο, και στην παραγωγή ορισμένων φαρμακευτικών προϊόντων με αντι-μολυσματικούς, αντικαταθλιπτικούς, ηρεμιστικούς παράγοντες, καθώς και φροντίδας του δέρματος (4).
Επίσης, χρησιμοποιείται ως κατασταλτικό της όρεξης, για την αντιμετώπιση της ναυτίας, της δυσπεψίας και της δυσκοιλιότητας, του καρκίνου, καθώς και για τις καρδιαγγειακές, ηρεμιστικές, και διεγερτικές επιδράσεις του (4).
Το αιθέριο έλαιο νερολί χρησιμοποιείται ως φυσικό ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό και αντισπασμωδικό μέσο (2, 5).
Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, των διαταραχών του ύπνου, του άγχους, της επιληψίας και των επιληπτικών κρίσεων (2, 5).
Έχουν επίσης αναφερθεί γαστροπροστατευτικές δράσεις, ιαματικές επιδράσεις στο έλκος μέσω της αύξησης της γαστρικής παραγωγής βλέννας, η οποία είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση χρόνιων φλεγμονωδών παθήσεων (5).
Σε μία εκτενή ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2018 (2), αναφέρονται τα εξής:
- Παρόμοια με το έλαιο από την φλούδα των φρούτων, η μυρωδιά του νερολί μειώνει τα συμπτώματα του άγχους, βελτιώνει την διάθεση και δημιουργεί μια αίσθηση ευεξίας.
- Αποδείχθηκε αποτελεσματικό στην μείωση του προεγχειρητικού άγχους πριν από μικρές επεμβάσεις.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί μείωσε το άγχος σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η εισπνοή αιθέριου ελαίου νερολί βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στην αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
- Μείωσε τα συνολικά συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου σε φοιτήτριες πανεπιστημίου. Έδειξε θετικές επιδράσεις στην διάθεση, στην αρτηριακή πίεση, στον πόνο, στην φλεγμονή, στο φούσκωμα και στην δυσπεψία, ενώ εμφάνισε και οι αντικαταθλιπτικές επιδράσεις.
- Η εισπνοή της μυρωδιάς του νερολί ενισχύει την σεξουαλική επιθυμία.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί διαθέτει σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση κατά της οξείας και χρόνιας φλεγμονής.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αποτελεσματικό στην μείωση του στρες και στην βελτίωση του ενδοκρινικού συστήματος.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αγγειοδιασταλτικό και μπορεί να ανακουφίσει τα καρδιαγγειακά συμπτώματα.
- Η εισπνοή ενός μείγματος από λεβάντα, υλάνγκ υλάνγκ, μαντζουράνα και νερόλι (20:15:10:2) μείωσε την συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση σε προϋπερτασικά και υπερτασικά άτομα. Αυτά τα θετικά αποτελέσματα ήταν άμεσα και συνεχή.
- Είναι ενδιαφέρον ότι το εκχύλισμα ανθέων νερολί παρουσίασε δράση ενάντια στην αμνησία, καθώς και επιδιορθωτικές επιδράσεις στην μνήμη, στις μαθησιακές διαταραχές και στις διαταραχές συμπεριφοράς που προκαλούνται από την σκοπολαμίνη και έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί αναστέλλει την ανάπτυξη :
α. σε αρκετά βακτήρια, όπως Bacillus subtilis, B. cereus, Staphylococcus aureus, S. epidermis, Enterococcus faecalis, Micrococcus luteus, Listeria monocytogenes, Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumonia, και
β. σε αρκετούς μύκητες συμπεριλαμβανομένων των Aspergillus niger, A. flavus, A. nidulans, A. fumigatus, Fusarium graminearum, F. oxysporum, F. culmorum και Alternaria alternata.
Επίσης, μία μελέτη έδειξε ότι το αιθέριο έλαιο νερολί θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη του Streptococcus mutans και να αποδυναμώσει τα ώριμα βιοφίλμ του, το οποίο σημαίνει ότι μία πιθανή χρήση του θα μπορούσε να ήταν ως στοματικό διάλυμα και μόνο για μικρό χρονικό διάστημα (λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα) (6).
2. Συστατικά
Το αιθέριο έλαιο νερολί αναφέρεται στις ευρωπαϊκές φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα φρέσκα άνθη του (1).
Έχει ανοιχτό κίτρινο χρώμα, με ελαφριά γλυκόπικρη μυρωδιά ανθέων.
Η σύνθεση του εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη γεωγραφική προέλευση και τα μέρη του φυτού (ξύσμα, καρποί, και άνθη).
Η σύνθεση του ίσως ποικίλλει ανάλογα με πολλούς παράγοντες, όπως οι βιότοποι ανάπτυξης, οι γενετικές διαφορές, ο χρόνος συγκομιδής, οι συνθήκες αποθήκευσης και η διαδικασία εξαγωγής (4).
Η λιναλοόλη, ο οξικός λιναλυλεστέρας, η α-τερπινεόλη και το λιμονένιο είναι τα κύρια δραστικά συστατικά του αιθέριου ελαίου που έχουν διαφορετικές βιοενεργές ιδιότητες. Η περιεκτικότητα του σε φλαβονοειδή είναι υψηλότερη στα άνθη από ότι στην φλούδα και τα νεαρά φύλλα με υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση (4).
3. Ασφάλεια
Γενικά, τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών είναι μη-τοξικά, μη-μεταλλαξιογόνα και μη-καρκινογόνα.
Δεν είναι επικίνδυνα κατά την εγκυμοσύνη και δεν μεταβάλλουν το μητρικό αναπαραγωγικό αποτέλεσμα (2).
Το νερόλι έχει γενικά χαρακτηριστεί ως ασφαλές (generally recognized as safe - GRAS).
Ωστόσο, υπάρχει ένα πιθανό πρόβλημα ευαισθητοποίησης του δέρματος εάν χρησιμοποιείται παλαιό ή οξειδωμένο έλαιο (2).
Τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών που έχουν προκύψει με απόσταξη δεν είναι φωτοτοξικά, ενώ εκείνα που προκύπτουν με ψυχρή έκθλιψη παρουσιάζουν χαμηλό έως μέτριο κίνδυνο φωτοτοξικότητας λόγω της παρουσίας φουρανοκουμαρίνων.
Στην δεύτερη περίπτωση, όταν γίνεται εφαρμογή στο δέρμα σε δοσολογία υψηλότερη από το μέγιστο επίπεδο δερματικής χρήσης, συνιστάται να αποφεύγετε την έκθεση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 12 ώρες (2).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Review Int J Mol Sci. 2018 Jul 5;19(7):1966. doi: 10.3390/ijms19071966. Biological Activities and Safety of Citrus spp. Essential Oils Noura S Dosoky, William N Setzer
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29976894/
3. Review Oxid Med Cell Longev. 2018 May 2;2018:7864269. doi: 10.1155/2018/7864269. eCollection 2018. An Overview on Citrus aurantium L.: Its Functions as Food Ingredient and Therapeutic Agent Ipek Suntar, Haroon Khan, Seema Patel, Rita Celano, Luca Rastrelli
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29854097/
4. Comparative Study J Infect Public Health. 2020 Jan;13(1):58-67. doi: 10.1016/j.jiph.2019.06.017. Epub 2019 Jul 8. Relationship between volatile components, antimicrobial and antioxidant properties of the essential oil, hydrosol and extracts of Citrus aurantium L. flowers Huseyin Değirmenci, Hatice Erkurt
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31296479/
5. Nutrients. 2020 May 7;12(5):1329. doi: 10.3390/nu12051329. Potent In Vitro Activity of Citrus aurantium Essential Oil and Vitis vinifera Hydrolate Against Gut Yeast Isolates from Irritable Bowel Syndrome Patients-The Right Mix for Potential Therapeutic Use Maura Di Vito, Maria Grazia Bellardi, Maurizio Sanguinetti, Francesca Mondello, Antonietta Girolamo, Lorenzo Barbanti, Stefania Garzoli, Manuela Sabatino, Rino Ragno, Alberto Vitali, Ivana Palucci, Brunella Posteraro, Antonio Gasbarrini, Gian Maria Prati, Giovanni Aragona, Paola Mattarelli, Francesca Bugli
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32392768/
6. Antibiotics (Basel). 2021 Jan 8;10(1):54. doi: 10.3390/antibiotics10010054. Effect of Citrus aurantium L. Essential Oil on Streptococcus mutans Growth, Biofilm Formation and Virulent Genes Expression Chahrazed Benzaid, Amine Belmadani, Lazhari Tichati, Ryad Djeribi, Mahmoud Rouabhia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33429924/
Η αγγλική ονομασία για το νερολί είναι "neroli", ενώ η βοτανική ονομασία του είναι "Citrus aurantium L." (1). Είναι επίσης γνωστό ως "πικρό πορτοκάλι", και η πιο διαδεδομένη ονομασία του στην Ελλάδα είναι "νεράντζι".
Το αιθέριο έλαιο νερολί χρησιμοποιείται από τα κέντρα φροντίδας υγείας στην Ιταλία, στην Ισπανία, στο Πουέρτο Ρίκο, στην Γουατεμάλα, στο Μεξικό, και στην Μαρτινίκα ως ηρεμιστικό χάρη στις καταπραϋντικές, χαλαρωτικές και κινητικές επιδράσεις του (2).
Το πτητικό έλαιο που λαμβάνεται από τα άνθη του νερολί, χρησιμοποιείται για τη μείωση του καρδιακού ρυθμού και του αισθήματος παλμών, για να προάγει τον ύπνο και για την ανακούφιση του πεπτικού συστήματος (3).
Όσον αφορά το αίσθημα παλμών, σε μία άλλη δημοσίευση αναφέρεται ότι το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αποτελεσματικό για τους καρδιακούς παλμούς που προκαλούνται από σοκ ή φόβο (2). Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο νερολί είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό (2).
Το έλαιο νερολί και τα εκχυλίσματα των ανθέων του χρησιμοποιούνται συνήθως ως αρωματικές ουσίες τροφίμων σε ένα ευρύ φάσμα αρτοσκευασμάτων και ροφημάτων στην Μεσόγειο και στην Κύπρο, και στην παραγωγή ορισμένων φαρμακευτικών προϊόντων με αντι-μολυσματικούς, αντικαταθλιπτικούς, ηρεμιστικούς παράγοντες, καθώς και φροντίδας του δέρματος (4).
Επίσης, χρησιμοποιείται ως κατασταλτικό της όρεξης, για την αντιμετώπιση της ναυτίας, της δυσπεψίας και της δυσκοιλιότητας, του καρκίνου, καθώς και για τις καρδιαγγειακές, ηρεμιστικές, και διεγερτικές επιδράσεις του (4).
Το αιθέριο έλαιο νερολί χρησιμοποιείται ως φυσικό ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό και αντισπασμωδικό μέσο (2, 5).
Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, των διαταραχών του ύπνου, του άγχους, της επιληψίας και των επιληπτικών κρίσεων (2, 5).
Έχουν επίσης αναφερθεί γαστροπροστατευτικές δράσεις, ιαματικές επιδράσεις στο έλκος μέσω της αύξησης της γαστρικής παραγωγής βλέννας, η οποία είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση χρόνιων φλεγμονωδών παθήσεων (5).
Σε μία εκτενή ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2018 (2), αναφέρονται τα εξής:
- Παρόμοια με το έλαιο από την φλούδα των φρούτων, η μυρωδιά του νερολί μειώνει τα συμπτώματα του άγχους, βελτιώνει την διάθεση και δημιουργεί μια αίσθηση ευεξίας.
- Αποδείχθηκε αποτελεσματικό στην μείωση του προεγχειρητικού άγχους πριν από μικρές επεμβάσεις.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί μείωσε το άγχος σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η εισπνοή αιθέριου ελαίου νερολί βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στην αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
- Μείωσε τα συνολικά συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου σε φοιτήτριες πανεπιστημίου. Έδειξε θετικές επιδράσεις στην διάθεση, στην αρτηριακή πίεση, στον πόνο, στην φλεγμονή, στο φούσκωμα και στην δυσπεψία, ενώ εμφάνισε και οι αντικαταθλιπτικές επιδράσεις.
- Η εισπνοή της μυρωδιάς του νερολί ενισχύει την σεξουαλική επιθυμία.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί διαθέτει σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση κατά της οξείας και χρόνιας φλεγμονής.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αποτελεσματικό στην μείωση του στρες και στην βελτίωση του ενδοκρινικού συστήματος.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί είναι αγγειοδιασταλτικό και μπορεί να ανακουφίσει τα καρδιαγγειακά συμπτώματα.
- Η εισπνοή ενός μείγματος από λεβάντα, υλάνγκ υλάνγκ, μαντζουράνα και νερόλι (20:15:10:2) μείωσε την συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση σε προϋπερτασικά και υπερτασικά άτομα. Αυτά τα θετικά αποτελέσματα ήταν άμεσα και συνεχή.
- Είναι ενδιαφέρον ότι το εκχύλισμα ανθέων νερολί παρουσίασε δράση ενάντια στην αμνησία, καθώς και επιδιορθωτικές επιδράσεις στην μνήμη, στις μαθησιακές διαταραχές και στις διαταραχές συμπεριφοράς που προκαλούνται από την σκοπολαμίνη και έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
- Το αιθέριο έλαιο νερολί αναστέλλει την ανάπτυξη :
α. σε αρκετά βακτήρια, όπως Bacillus subtilis, B. cereus, Staphylococcus aureus, S. epidermis, Enterococcus faecalis, Micrococcus luteus, Listeria monocytogenes, Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumonia, και
β. σε αρκετούς μύκητες συμπεριλαμβανομένων των Aspergillus niger, A. flavus, A. nidulans, A. fumigatus, Fusarium graminearum, F. oxysporum, F. culmorum και Alternaria alternata.
Επίσης, μία μελέτη έδειξε ότι το αιθέριο έλαιο νερολί θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη του Streptococcus mutans και να αποδυναμώσει τα ώριμα βιοφίλμ του, το οποίο σημαίνει ότι μία πιθανή χρήση του θα μπορούσε να ήταν ως στοματικό διάλυμα και μόνο για μικρό χρονικό διάστημα (λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα) (6).
2. Συστατικά
Το αιθέριο έλαιο νερολί αναφέρεται στις ευρωπαϊκές φαρμακοποιίες, και προκύπτει από τα φρέσκα άνθη του (1).
Έχει ανοιχτό κίτρινο χρώμα, με ελαφριά γλυκόπικρη μυρωδιά ανθέων.
Η σύνθεση του εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη γεωγραφική προέλευση και τα μέρη του φυτού (ξύσμα, καρποί, και άνθη).
Η σύνθεση του ίσως ποικίλλει ανάλογα με πολλούς παράγοντες, όπως οι βιότοποι ανάπτυξης, οι γενετικές διαφορές, ο χρόνος συγκομιδής, οι συνθήκες αποθήκευσης και η διαδικασία εξαγωγής (4).
Η λιναλοόλη, ο οξικός λιναλυλεστέρας, η α-τερπινεόλη και το λιμονένιο είναι τα κύρια δραστικά συστατικά του αιθέριου ελαίου που έχουν διαφορετικές βιοενεργές ιδιότητες. Η περιεκτικότητα του σε φλαβονοειδή είναι υψηλότερη στα άνθη από ότι στην φλούδα και τα νεαρά φύλλα με υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση (4).
3. Ασφάλεια
Γενικά, τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών είναι μη-τοξικά, μη-μεταλλαξιογόνα και μη-καρκινογόνα.
Δεν είναι επικίνδυνα κατά την εγκυμοσύνη και δεν μεταβάλλουν το μητρικό αναπαραγωγικό αποτέλεσμα (2).
Το νερόλι έχει γενικά χαρακτηριστεί ως ασφαλές (generally recognized as safe - GRAS).
Ωστόσο, υπάρχει ένα πιθανό πρόβλημα ευαισθητοποίησης του δέρματος εάν χρησιμοποιείται παλαιό ή οξειδωμένο έλαιο (2).
Τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών που έχουν προκύψει με απόσταξη δεν είναι φωτοτοξικά, ενώ εκείνα που προκύπτουν με ψυχρή έκθλιψη παρουσιάζουν χαμηλό έως μέτριο κίνδυνο φωτοτοξικότητας λόγω της παρουσίας φουρανοκουμαρίνων.
Στην δεύτερη περίπτωση, όταν γίνεται εφαρμογή στο δέρμα σε δοσολογία υψηλότερη από το μέγιστο επίπεδο δερματικής χρήσης, συνιστάται να αποφεύγετε την έκθεση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 12 ώρες (2).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
2. Review Int J Mol Sci. 2018 Jul 5;19(7):1966. doi: 10.3390/ijms19071966. Biological Activities and Safety of Citrus spp. Essential Oils Noura S Dosoky, William N Setzer
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29976894/
3. Review Oxid Med Cell Longev. 2018 May 2;2018:7864269. doi: 10.1155/2018/7864269. eCollection 2018. An Overview on Citrus aurantium L.: Its Functions as Food Ingredient and Therapeutic Agent Ipek Suntar, Haroon Khan, Seema Patel, Rita Celano, Luca Rastrelli
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29854097/
4. Comparative Study J Infect Public Health. 2020 Jan;13(1):58-67. doi: 10.1016/j.jiph.2019.06.017. Epub 2019 Jul 8. Relationship between volatile components, antimicrobial and antioxidant properties of the essential oil, hydrosol and extracts of Citrus aurantium L. flowers Huseyin Değirmenci, Hatice Erkurt
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31296479/
5. Nutrients. 2020 May 7;12(5):1329. doi: 10.3390/nu12051329. Potent In Vitro Activity of Citrus aurantium Essential Oil and Vitis vinifera Hydrolate Against Gut Yeast Isolates from Irritable Bowel Syndrome Patients-The Right Mix for Potential Therapeutic Use Maura Di Vito, Maria Grazia Bellardi, Maurizio Sanguinetti, Francesca Mondello, Antonietta Girolamo, Lorenzo Barbanti, Stefania Garzoli, Manuela Sabatino, Rino Ragno, Alberto Vitali, Ivana Palucci, Brunella Posteraro, Antonio Gasbarrini, Gian Maria Prati, Giovanni Aragona, Paola Mattarelli, Francesca Bugli
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32392768/
6. Antibiotics (Basel). 2021 Jan 8;10(1):54. doi: 10.3390/antibiotics10010054. Effect of Citrus aurantium L. Essential Oil on Streptococcus mutans Growth, Biofilm Formation and Virulent Genes Expression Chahrazed Benzaid, Amine Belmadani, Lazhari Tichati, Ryad Djeribi, Mahmoud Rouabhia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33429924/
