21/6/2021
ΛΕΜΟΝΙ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. Λίγα λόγια
2. Αιθέριο έλαιο λεμόνι
3. Αιθέριο έλαιο λεμόνι ιδιότητες
4. Ασφάλεια
1. Λίγα λόγια
2. Αιθέριο έλαιο λεμόνι
3. Αιθέριο έλαιο λεμόνι ιδιότητες
4. Ασφάλεια
1. Λίγα λόγια
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), τα εσπεριδοειδή - υπό το πρίσμα της παραγωγής - αποτελούν τις σημαντικότερες καλλιέργειες στον κόσμο, με 240.780 εκατομμύρια μετρικούς τόνους να παράγονται το 2013 (1).
Το γένος Κίτρος (Citrus) ανήκει στην οικογένεια Ρυτοειδών (Rutaceae), η οποία αποτελείται από περίπου 140 γένη και 1.300 είδη.
Το λεμόνι (Citrus limon) είναι ένα από τα σημαντικά είδη του γένους Κίτρος (1).
2. Αιθέριο έλαιο λεμόνι
Το κλάσμα αιθέριου ελαίου που λαμβάνεται από το φλοιό του γένους Κίτρος είναι πλούσιο σε χημικές ενώσεις που ενδιαφέρουν τις βιομηχανίες τροφίμων και αρωμάτων, και ως εκ τούτου έχει μελετηθεί εκτενώς τις τελευταίες δεκαετίες (2).
Υπό το πρίσμα των πτητικών ενώσεων που περιέχει, το αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι αυτό που διαφέρει περισσότερο από όλα τα κοινώς μελετημένα είδη εσπεριδοειδών (2).
Έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 150 ενώσεις στη φλούδα του λεμονιού, οι οποίες δεν έχουν βρεθεί σε άλλα εσπεριδοειδή. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχει και ένα σύνολο από σεσκιτερπένια, τα οποία πολύ συχνά ταυτοποιούνται στη φλούδα του λεμονιού (2).
Ποσοτικά, η κύρια ένωση που υπάρχει στο αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι το λιμονένιο, σε επίπεδα που κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 48 και 70%. Στην συνέχεια, οι επόμενες ενώσεις που υπάρχουν σε αφθονία είναι τα τερπενοειδή (2)
Για το αιθέριο έλαιο λεμόνι, η βοτανική ονομασία του είναι "Citrus limon L.".
Αναφέρεται τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις αμερικάνικες φαρμακοποιίες, και το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή του αιθέριου ελαίου είναι η φρέσκια φλούδα (3).
3. Αιθέριο έλαιο λεμόνι ιδιότητες
Στο αιθέριο έλαιο λεμόνι αποδίδεται αξιοσημείωτη σάρωση των ελεύθερων ριζών (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμόνι (4) :
- είναι ένα φυσικό ανακουφιστικό από το άγχος,
- βελτιώνει την δημιουργικότητα και την διάθεση, και
- πιστεύεται ότι επηρεάζει τον καρδιακό ρυθμό.
Για το αιθέριο έλαιο λεμόνι έχουν διεξαχθεί πλήθος μελετών σε ανθρώπους.
Ενδεικτικά,
- μία μελέτη έδειξε ότι μείωσε κατά 33% την ένταση της ναυτίας και του εμέτου κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης (4), ενώ
- μία άλλη μελέτη σε μαθητές έδειξε ότι βελτίωσε σημαντικά το επίπεδο προσοχής, την συγκέντρωση, την γνωστική απόδοση, την διάθεση και την μνήμη τους κατά την διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμόνι έχει απωθητικές επιδράσεις ενάντια στο κουνούπι Anopheles stephensi, το οποίο αποτελεί φορέα ελονοσίας (4).
Επίσης, είναι ένα ισχυρό αντιμυκητιασικό έναντι των Aspergillus niger, A. flavus, Penicillium verrucosum, P. chrysogenum, Kluyveromyces fragilis, Rhodotorula rubra, Candida albicans, Hanseniaspora guilliermondii και Debaryomyces hansenii (4).
Επιπρόσθετα, το αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι αποτελεσματικό ως φυσικός αντιμικροβιακός παράγοντας (5), ενώ είναι ένα ισχυρό αντιβακτηριακό κατά των Bacillus cereus, Mycobacterium smegmatis, Listeria monocytogenes, Lactobacillus curvatus, L. sakei, Micrococcus luteus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudococcus aeruginosa, Enteroteusocus carnosus και S. xylosus (4).
4. Ασφάλεια
Όσον αφορά τις παρενέργειες, τα εσπεριδοειδή γενικά είναι μη-τοξικά, μη-μεταλλαξιογόνα και μη-καρκινογόνα.
Δεν είναι επικίνδυνα κατά την εγκυμοσύνη, και δεν μεταβάλλουν το μητρικό αναπαραγωγικό αποτέλεσμα (4).
Τα έλαια λεμονιού "γενικά αναγνωρίζεται ως ασφαλές" (Generally Recognized As Safe - GRAS).
Ωστόσο, υπάρχει ένα πιθανό ζήτημα ευαισθητοποίησης του δέρματος εάν χρησιμοποιείται παλιό ή οξειδωμένο έλαιο. Για να αποφευχθεί η οξείδωση του d-λιμονένιου, τα έλαια εσπεριδοειδών πρέπει να φυλάσσονται σε ένα σκοτεινό αεροστεγές δοχείο και να τοποθετούνται στους 4°C. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση παλιών ή οξειδωμένων ελαίων. Για την αποφυγή πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών στο δέρμα, συνιστάται η αραίωση των ελαίων από τα εσπεριδοειδή με ένα έλαιο βάσης πριν από την τοπική χρήση (4).
Τα αποσταγμένα έλαια δεν είναι φωτοτοξικά, ενώ όσα έλαια έχουν προκύψει με έκθλιψη παρουσιάζουν χαμηλό έως μέτριο κίνδυνο φωτοτοξικότητας.
Στην δεύτερη περίπτωση, όταν χρησιμοποιούνται στο δέρμα σε δοσολογία υψηλότερη από την μέγιστη δυνατή για δερματική χρήση, συνιστάται να αποφεύγετε η έκθεση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 12 ώρες.
Το έλαιο λεμονιού δεν προκάλεσε ούτε ερεθισμό ούτε ευαισθητοποίηση σε εθελοντές όταν δοκιμάστηκε σε συγκέντρωση 10% (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμονιού είναι ένας ασφαλής και αποτελεσματικός παράγοντας ενίσχυσης της διείσδυσης των λιποδιαλυτών και υδατοδιαλυτών βιταμινών μετά από τοπική χορήγηση, το οποίο αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την προστασία των αντιγηραντικών σκευασμάτων. Σε ανθρώπινη επιδερμίδα που αναπλάθεται, ενισχύει σημαντικά την απελευθέρωση βιταμίνης Ε, βιταμίνης Α, βιταμίνης Β6 και βιταμίνης C από γαλακτώματα τοπικής εφαρμογής (4).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Lipids Health Dis. 2017 Aug 3;16(1):146. doi: 10.1186/s12944-017-0487-5. Citrus lemon essential oil: chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities with its preservative effect against Listeria monocytogenes inoculated in minced beef meat Anis Ben Hsouna, Nihed Ben Halima, Slim Smaoui, Naceur Hamdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28774297/
2. Review Front Plant Sci. 2019 Feb 5;10:12. doi: 10.3389/fpls.2019.00012. eCollection 2019. Volatile Compounds in Citrus Essential Oils: A Comprehensive Review M Carmen González-Mas, José L Rambla, M Pilar López-Gresa, M Amparo Blázquez, Antonio Granell
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30804951/
3. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
4. Review Int J Mol Sci. 2018 Jul 5;19(7):1966. doi: 10.3390/ijms19071966. Biological Activities and Safety of Citrus spp. Essential Oils Noura S Dosoky, William N Setzer
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29976894/
5. Lipids Health Dis. 2017 Aug 3;16(1):146. doi: 10.1186/s12944-017-0487-5. Citrus lemon essential oil: chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities with its preservative effect against Listeria monocytogenes inoculated in minced beef meat Anis Ben Hsouna, Nihed Ben Halima, Slim Smaoui, Naceur Hamdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28774297/
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), τα εσπεριδοειδή - υπό το πρίσμα της παραγωγής - αποτελούν τις σημαντικότερες καλλιέργειες στον κόσμο, με 240.780 εκατομμύρια μετρικούς τόνους να παράγονται το 2013 (1).
Το γένος Κίτρος (Citrus) ανήκει στην οικογένεια Ρυτοειδών (Rutaceae), η οποία αποτελείται από περίπου 140 γένη και 1.300 είδη.
Το λεμόνι (Citrus limon) είναι ένα από τα σημαντικά είδη του γένους Κίτρος (1).
2. Αιθέριο έλαιο λεμόνι
Το κλάσμα αιθέριου ελαίου που λαμβάνεται από το φλοιό του γένους Κίτρος είναι πλούσιο σε χημικές ενώσεις που ενδιαφέρουν τις βιομηχανίες τροφίμων και αρωμάτων, και ως εκ τούτου έχει μελετηθεί εκτενώς τις τελευταίες δεκαετίες (2).
Υπό το πρίσμα των πτητικών ενώσεων που περιέχει, το αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι αυτό που διαφέρει περισσότερο από όλα τα κοινώς μελετημένα είδη εσπεριδοειδών (2).
Έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 150 ενώσεις στη φλούδα του λεμονιού, οι οποίες δεν έχουν βρεθεί σε άλλα εσπεριδοειδή. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχει και ένα σύνολο από σεσκιτερπένια, τα οποία πολύ συχνά ταυτοποιούνται στη φλούδα του λεμονιού (2).
Ποσοτικά, η κύρια ένωση που υπάρχει στο αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι το λιμονένιο, σε επίπεδα που κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 48 και 70%. Στην συνέχεια, οι επόμενες ενώσεις που υπάρχουν σε αφθονία είναι τα τερπενοειδή (2)
Για το αιθέριο έλαιο λεμόνι, η βοτανική ονομασία του είναι "Citrus limon L.".
Αναφέρεται τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις αμερικάνικες φαρμακοποιίες, και το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή του αιθέριου ελαίου είναι η φρέσκια φλούδα (3).
3. Αιθέριο έλαιο λεμόνι ιδιότητες
Στο αιθέριο έλαιο λεμόνι αποδίδεται αξιοσημείωτη σάρωση των ελεύθερων ριζών (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμόνι (4) :
- είναι ένα φυσικό ανακουφιστικό από το άγχος,
- βελτιώνει την δημιουργικότητα και την διάθεση, και
- πιστεύεται ότι επηρεάζει τον καρδιακό ρυθμό.
Για το αιθέριο έλαιο λεμόνι έχουν διεξαχθεί πλήθος μελετών σε ανθρώπους.
Ενδεικτικά,
- μία μελέτη έδειξε ότι μείωσε κατά 33% την ένταση της ναυτίας και του εμέτου κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης (4), ενώ
- μία άλλη μελέτη σε μαθητές έδειξε ότι βελτίωσε σημαντικά το επίπεδο προσοχής, την συγκέντρωση, την γνωστική απόδοση, την διάθεση και την μνήμη τους κατά την διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμόνι έχει απωθητικές επιδράσεις ενάντια στο κουνούπι Anopheles stephensi, το οποίο αποτελεί φορέα ελονοσίας (4).
Επίσης, είναι ένα ισχυρό αντιμυκητιασικό έναντι των Aspergillus niger, A. flavus, Penicillium verrucosum, P. chrysogenum, Kluyveromyces fragilis, Rhodotorula rubra, Candida albicans, Hanseniaspora guilliermondii και Debaryomyces hansenii (4).
Επιπρόσθετα, το αιθέριο έλαιο λεμόνι είναι αποτελεσματικό ως φυσικός αντιμικροβιακός παράγοντας (5), ενώ είναι ένα ισχυρό αντιβακτηριακό κατά των Bacillus cereus, Mycobacterium smegmatis, Listeria monocytogenes, Lactobacillus curvatus, L. sakei, Micrococcus luteus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudococcus aeruginosa, Enteroteusocus carnosus και S. xylosus (4).
4. Ασφάλεια
Όσον αφορά τις παρενέργειες, τα εσπεριδοειδή γενικά είναι μη-τοξικά, μη-μεταλλαξιογόνα και μη-καρκινογόνα.
Δεν είναι επικίνδυνα κατά την εγκυμοσύνη, και δεν μεταβάλλουν το μητρικό αναπαραγωγικό αποτέλεσμα (4).
Τα έλαια λεμονιού "γενικά αναγνωρίζεται ως ασφαλές" (Generally Recognized As Safe - GRAS).
Ωστόσο, υπάρχει ένα πιθανό ζήτημα ευαισθητοποίησης του δέρματος εάν χρησιμοποιείται παλιό ή οξειδωμένο έλαιο. Για να αποφευχθεί η οξείδωση του d-λιμονένιου, τα έλαια εσπεριδοειδών πρέπει να φυλάσσονται σε ένα σκοτεινό αεροστεγές δοχείο και να τοποθετούνται στους 4°C. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση παλιών ή οξειδωμένων ελαίων. Για την αποφυγή πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών στο δέρμα, συνιστάται η αραίωση των ελαίων από τα εσπεριδοειδή με ένα έλαιο βάσης πριν από την τοπική χρήση (4).
Τα αποσταγμένα έλαια δεν είναι φωτοτοξικά, ενώ όσα έλαια έχουν προκύψει με έκθλιψη παρουσιάζουν χαμηλό έως μέτριο κίνδυνο φωτοτοξικότητας.
Στην δεύτερη περίπτωση, όταν χρησιμοποιούνται στο δέρμα σε δοσολογία υψηλότερη από την μέγιστη δυνατή για δερματική χρήση, συνιστάται να αποφεύγετε η έκθεση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 12 ώρες.
Το έλαιο λεμονιού δεν προκάλεσε ούτε ερεθισμό ούτε ευαισθητοποίηση σε εθελοντές όταν δοκιμάστηκε σε συγκέντρωση 10% (4).
Το αιθέριο έλαιο λεμονιού είναι ένας ασφαλής και αποτελεσματικός παράγοντας ενίσχυσης της διείσδυσης των λιποδιαλυτών και υδατοδιαλυτών βιταμινών μετά από τοπική χορήγηση, το οποίο αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την προστασία των αντιγηραντικών σκευασμάτων. Σε ανθρώπινη επιδερμίδα που αναπλάθεται, ενισχύει σημαντικά την απελευθέρωση βιταμίνης Ε, βιταμίνης Α, βιταμίνης Β6 και βιταμίνης C από γαλακτώματα τοπικής εφαρμογής (4).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Lipids Health Dis. 2017 Aug 3;16(1):146. doi: 10.1186/s12944-017-0487-5. Citrus lemon essential oil: chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities with its preservative effect against Listeria monocytogenes inoculated in minced beef meat Anis Ben Hsouna, Nihed Ben Halima, Slim Smaoui, Naceur Hamdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28774297/
2. Review Front Plant Sci. 2019 Feb 5;10:12. doi: 10.3389/fpls.2019.00012. eCollection 2019. Volatile Compounds in Citrus Essential Oils: A Comprehensive Review M Carmen González-Mas, José L Rambla, M Pilar López-Gresa, M Amparo Blázquez, Antonio Granell
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30804951/
3. Review Molecules. 2017 Jan 1;22(1):70. doi: 10.3390/molecules22010070. Biological Activities of Essential Oils: From Plant Chemoecology to Traditional Healing Systems Javad Sharifi-Rad, Antoni Sureda, Gian Carlo Tenore, Maria Daglia, Mehdi Sharifi-Rad, Marco Valussi, Rosa Tundis, Marzieh Sharifi-Rad, Monica R Loizzo, Adedayo Oluwaseun Ademiluyi, Razieh Sharifi-Rad, Seyed Abdulmajid Ayatollahi, Marcello Iriti.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28045446/
4. Review Int J Mol Sci. 2018 Jul 5;19(7):1966. doi: 10.3390/ijms19071966. Biological Activities and Safety of Citrus spp. Essential Oils Noura S Dosoky, William N Setzer
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29976894/
5. Lipids Health Dis. 2017 Aug 3;16(1):146. doi: 10.1186/s12944-017-0487-5. Citrus lemon essential oil: chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities with its preservative effect against Listeria monocytogenes inoculated in minced beef meat Anis Ben Hsouna, Nihed Ben Halima, Slim Smaoui, Naceur Hamdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28774297/
