3/5/2022.
Ενημέρωση: 26/10/2022
Ενημέρωση: 26/10/2022
ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
|
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΠΛΑΙΣΙΟ, ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, ΕΥΡΗΜΑΤΑ 2. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ 3. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ 4. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 5. ΜΗ-ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΟΜΑΛΟΥ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ Παραπομπές (17) |
ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
|
1.Α. ΠΛΑΙΣΙΟ
Στην προηγούμενη ανάρτηση για τον ομαλό λειχήνα στόματος είδαμε ότι αυτό το είδος λειχήνα παραμελείται συχνά παρόλο που συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο κακοήθους μετασχηματισμού.
Στην παρούσα ανάρτηση παρατίθενται ορισμένα ακόμα δεδομένα από τις σχετικές μετα-αναλύσεις.
1.Β. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Στις 3 Μαΐου του 2022 διενεργήθηκε αναζήτηση στην βάση δεδομένων της ιστοσελίδας Pubmed.gov για τον ομαλό λειχήνα στόματος, τον καρκίνο και τις κακοήθειες.
1.Γ. ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Προέκυψαν 29 δημοσιεύσεις.
Αναγνώστηκε η περίληψη της κάθε δημοσίευσης, και, όπου ήταν διαθέσιμο, το πλήρες κείμενο.
Στην συνέχεια φαίνονται τα κυριότερα ευρήματα.
2. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ο ομαλός λειχήνας στόματος είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση νόσος (1) άγνωστης αιτιολογίας, και αποτελεί τον δεύτερο πιο κοινό τύπο παθήσεων του στοματικού βλεννογόνου (2).
O ομαλός λειχήνας μπορεί να εμφανιστεί και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Δείτε και την ανάρτηση "λειχήνας γεννητικών οργάνων θεραπεία".
Κλινικά, υπάρχουν έξι διαφορετικοί τύποι (3), και ο παγκόσμιος επιπολασμός είναι 1,01%, με την Ευρώπη να εμφανίζει τον υψηλότερο επιπολασμό (1,43%) (4). Για να δείτε φωτογραφίες του ομαλού λειχήνα στόματος κάντε κλικ εδώ.
Σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό, οι ασθενείς με ομαλό λειχήνα στόματος παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να υποφέρουν από κατάθλιψη (31,19%), άγχος (54,76%) και στρες (41,10%) (1).
3. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
Ο ομαλός λειχήνας του στόματος αποτελεί μια ασθένεια που σχετίζεται με "δυνητικά κακοήθεις στοματικές διαταραχές", όρος που αναφέρεται σε ένα πιθανό προκαρκινικό στάδιο του στοματικού ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.
Ορισμένες δημοσιεύσεις υποστηρίζουν ότι η χρόνια φλεγμονή του ομαλού λειχήνα στόματος θα μπορούσε να προάγει την διαδικασία του κακοήθους μετασχηματισμού. Ωστόσο, άλλες δημοσιεύσεις δεν μπορούν να συμφωνήσουν πλήρως με την προαναφερθείσα άποψη (5).
Αρχικά, να σημειωθεί ότι μία εκτενής μετα-ανάλυση ανέφερε ότι ο ομαλός λειχήνας στόματος συνδέεται σημαντικά με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papillomavirus - HPV) (5), για τον οποίο έχει αναφερθεί μια δυνητικά σημαντική αιτιώδης σχέση με τον καρκίνο του στόματος και του στοματοφάρυγγα (6, 7). Δείτε και την ανάρτηση με τίτλο "Ομαλός λειχήνας στόματος και HPV" κάνοντας κλικ εδώ.
Τώρα, όσον αφορά την απευθείας σχέση του ομαλού λειχήνα στόματος και του καρκίνου:
Για περισσότερο από έναν αιώνα, υπήρχε μια έντονη συζήτηση σχετικά με την πιθανότητα κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος (13).
Μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2022 αξιολόγησε 33 μελέτες με 12,838 ασθενείς με ομαλό λειχήνα στόματος (8). Tα ευρήματα έδειξαν ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού ήταν 0,2%, και στο συμπέρασμα της δημοσίευσης αναφέρεται ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος είναι πιθανό να είναι χαμηλότερο από αυτό που έχει αναφερθεί, πιθανώς ως αποτέλεσμα μεταβλητών διαγνωστικών κριτηρίων. Ωστόσο, στην συγκεκριμένη μετα-ανάλυση αναφέρθηκε ότι ο κακοήθης σχηματισμός ήταν σημαντικά υψηλότερος σε άτομα που καπνίζουν, άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ, άτομα με ηπατίτιδα C, καθώς και σε άτομα με συγκεκριμένους υποτύπους του ομαλού λειχήνα στόματος (8).
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2021, η οποία αξιολόγησε το ίδιο δείγμα μελετών και ασθενών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κακοήθης μετασχηματισμός είναι 0.44%, αν και τόνισε ότι αυτό το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά όταν συνυπάρχει κάπνισμα, αλκοόλ, ηπατίτιδα C και ένας συγκεκριμένος υποτύπος του ομαλού λειχήνα στόματος (9).
Στον αντίποδα, μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο το 2021 αναφέρει ότι "ο ομαλός λειχήνας στόματος θεωρείται πλέον αναμφίβολα μια δυνητικά στοματική κακοήθη διαταραχή με κίνδυνο εξέλιξης σε καρκίνο στο 2,28% του προσβεβλημένου πληθυσμού" (1).
Επίσης, μία ανασκόπηση ανασκοπήσεων αναφέρει ότι το ποσοστό κυμαίνεται από 0,44 έως 2,28%, και στο συμπέρασμα της αναφέρεται ότι "με βάση τα αναφερόμενα στοιχεία σχετικά με την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στον ομαλό λειχήνα στόματος, τα αποτελέσματα μας επιβεβαιώνουν ότι ο ομαλός λειχήνας στόματος ταξινομείται ως μία δυνητικά κακοήθης διαταραχή του στόματος (10).
Το 2019, μία μετα-ανάλυση 82 δημοσιεύσεων (26,742 ασθενείς) ανέφερε ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού ήταν 1,14% για τον ομαλό λειχήνα στόματος, ενώ στο συμπέρασμα αναφέρονται ορισμένα δεδομένα που εξηγούν τους λόγους στους οποίους οφείλεται το ότι υποεκτιμώνται τα ποσοστά κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος (11).
To 2018, μία μετα-ανάλυση 21 μελετών ανέφερε ότι το συνολικό ποσοστό μετασχηματισμού σε καρκίνο ήταν 1,37% για τον ομαλό λειχήνα στόματος (12).
Κλείνοντας, μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε το 2017 αξιολόγησε 57 μελέτες (19,676 ασθενείς) και τα ευρήματα έδειξαν ότι το ποσοστό αυτό είναι 1,1%, ενώ μία συγκέντρωση δεδομένων από 14 μελέτες που χρησιμοποίησαν τα διαγνωστικά κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας-2003 έδειξαν ότι το ποσοστό των ασθενών που αναπτύσσει καρκίνο είναι 0,9%, και επομένως, συνιστάται τακτική παρακολούθηση για αυτούς τους ασθενείς (13).
Εδώ να σημειωθεί ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ταξινομήσει αυτήν την ασθένεια στην κατηγορία των προκαρκινικών καταστάσεων (2, 17), ενώ μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2020 ανέφερε ότι περίπου το 11% των ασθενών με ομαλό λειχήνα του στόματος που εμφανίζουν ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος, στην συνέχεια αναπτύσουν πολλαπλούς όγκους (14).
Επίσης, έχει αναφερθεί ότι το ποσοστό καρκινογένεσης του διαβρωτικού ομαλού λειχήνα στόματος κυμαίνεται από 0,4% έως 12,3% (2), ενώ μία μετα-ανάλυση του 2020 από ελληνική ερευνητική ομάδα ανέφερε ότι υπάρχει χαμηλό έως μέτριο επίπεδο ενημέρωσης μεταξύ των ιατρών σχετικά με τις κοινές προκαρκινικές στοματικές βλάβες, όπως είναι ο ομαλός λειχήνα στόματος (15).
Όσον αφορά τα παιδιά, ο επιπολασμός του ομαλού λειχήνα στόματος είναι μικρότερος από 2-3%. Ο ομαλός λειχήνας στόματος είναι ασυνήθιστος στα παιδιά και συχνά παραμελείται λόγω χαμηλής ενημέρωσης μεταξύ των ασθενών.
Η εμφάνιση του σε παιδιά αποτελεί σπάνιο εύρημα με λίγες περιπτώσεις να έχουν αναφερθεί στην βιβλιογραφία, με αποτέλεσμα να διαγιγνώσκεται λανθασμένα από τον γενικό ιατρό και ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να ληφθεί υπ'όψιν ο ομαλός λειχήνας στόματος στην διάγνωση όταν υπάρχουν σχετικές βλάβες στην στοματική κοιλότητα ακόμη και στα παιδιά (16). Η διάγνωση ίσως συμπεριλαμβάνει την βιοψία.
4. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του ομαλού λειχήνα στόματος από την δυτική ιατρική είναι τα ανοσοκατασταλτικά και τα γλυκοκορτικοειδή αλλά η μακροχρόνια εφαρμογή της δυτικής ιατρικής προκαλεί ορισμένα προβλήματα όπως :
- περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες,
- εξασθενημένη ανοσία, και
- εύκολη υποτροπή μετά την διακοπή του φαρμάκου (2).
5. ΜΗ-ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΟΜΑΛΟΥ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ
1. βότανα,
2. διατροφή,
3. εναλλακτικές θεραπείες.
Στην προηγούμενη ανάρτηση για τον ομαλό λειχήνα στόματος είδαμε ότι αυτό το είδος λειχήνα παραμελείται συχνά παρόλο που συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο κακοήθους μετασχηματισμού.
Στην παρούσα ανάρτηση παρατίθενται ορισμένα ακόμα δεδομένα από τις σχετικές μετα-αναλύσεις.
1.Β. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Στις 3 Μαΐου του 2022 διενεργήθηκε αναζήτηση στην βάση δεδομένων της ιστοσελίδας Pubmed.gov για τον ομαλό λειχήνα στόματος, τον καρκίνο και τις κακοήθειες.
1.Γ. ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Προέκυψαν 29 δημοσιεύσεις.
Αναγνώστηκε η περίληψη της κάθε δημοσίευσης, και, όπου ήταν διαθέσιμο, το πλήρες κείμενο.
Στην συνέχεια φαίνονται τα κυριότερα ευρήματα.
2. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ο ομαλός λειχήνας στόματος είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση νόσος (1) άγνωστης αιτιολογίας, και αποτελεί τον δεύτερο πιο κοινό τύπο παθήσεων του στοματικού βλεννογόνου (2).
O ομαλός λειχήνας μπορεί να εμφανιστεί και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Δείτε και την ανάρτηση "λειχήνας γεννητικών οργάνων θεραπεία".
Κλινικά, υπάρχουν έξι διαφορετικοί τύποι (3), και ο παγκόσμιος επιπολασμός είναι 1,01%, με την Ευρώπη να εμφανίζει τον υψηλότερο επιπολασμό (1,43%) (4). Για να δείτε φωτογραφίες του ομαλού λειχήνα στόματος κάντε κλικ εδώ.
Σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό, οι ασθενείς με ομαλό λειχήνα στόματος παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να υποφέρουν από κατάθλιψη (31,19%), άγχος (54,76%) και στρες (41,10%) (1).
3. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
Ο ομαλός λειχήνας του στόματος αποτελεί μια ασθένεια που σχετίζεται με "δυνητικά κακοήθεις στοματικές διαταραχές", όρος που αναφέρεται σε ένα πιθανό προκαρκινικό στάδιο του στοματικού ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.
Ορισμένες δημοσιεύσεις υποστηρίζουν ότι η χρόνια φλεγμονή του ομαλού λειχήνα στόματος θα μπορούσε να προάγει την διαδικασία του κακοήθους μετασχηματισμού. Ωστόσο, άλλες δημοσιεύσεις δεν μπορούν να συμφωνήσουν πλήρως με την προαναφερθείσα άποψη (5).
Αρχικά, να σημειωθεί ότι μία εκτενής μετα-ανάλυση ανέφερε ότι ο ομαλός λειχήνας στόματος συνδέεται σημαντικά με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papillomavirus - HPV) (5), για τον οποίο έχει αναφερθεί μια δυνητικά σημαντική αιτιώδης σχέση με τον καρκίνο του στόματος και του στοματοφάρυγγα (6, 7). Δείτε και την ανάρτηση με τίτλο "Ομαλός λειχήνας στόματος και HPV" κάνοντας κλικ εδώ.
Τώρα, όσον αφορά την απευθείας σχέση του ομαλού λειχήνα στόματος και του καρκίνου:
Για περισσότερο από έναν αιώνα, υπήρχε μια έντονη συζήτηση σχετικά με την πιθανότητα κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος (13).
Μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2022 αξιολόγησε 33 μελέτες με 12,838 ασθενείς με ομαλό λειχήνα στόματος (8). Tα ευρήματα έδειξαν ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού ήταν 0,2%, και στο συμπέρασμα της δημοσίευσης αναφέρεται ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος είναι πιθανό να είναι χαμηλότερο από αυτό που έχει αναφερθεί, πιθανώς ως αποτέλεσμα μεταβλητών διαγνωστικών κριτηρίων. Ωστόσο, στην συγκεκριμένη μετα-ανάλυση αναφέρθηκε ότι ο κακοήθης σχηματισμός ήταν σημαντικά υψηλότερος σε άτομα που καπνίζουν, άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ, άτομα με ηπατίτιδα C, καθώς και σε άτομα με συγκεκριμένους υποτύπους του ομαλού λειχήνα στόματος (8).
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2021, η οποία αξιολόγησε το ίδιο δείγμα μελετών και ασθενών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κακοήθης μετασχηματισμός είναι 0.44%, αν και τόνισε ότι αυτό το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά όταν συνυπάρχει κάπνισμα, αλκοόλ, ηπατίτιδα C και ένας συγκεκριμένος υποτύπος του ομαλού λειχήνα στόματος (9).
Στον αντίποδα, μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο το 2021 αναφέρει ότι "ο ομαλός λειχήνας στόματος θεωρείται πλέον αναμφίβολα μια δυνητικά στοματική κακοήθη διαταραχή με κίνδυνο εξέλιξης σε καρκίνο στο 2,28% του προσβεβλημένου πληθυσμού" (1).
Επίσης, μία ανασκόπηση ανασκοπήσεων αναφέρει ότι το ποσοστό κυμαίνεται από 0,44 έως 2,28%, και στο συμπέρασμα της αναφέρεται ότι "με βάση τα αναφερόμενα στοιχεία σχετικά με την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στον ομαλό λειχήνα στόματος, τα αποτελέσματα μας επιβεβαιώνουν ότι ο ομαλός λειχήνας στόματος ταξινομείται ως μία δυνητικά κακοήθης διαταραχή του στόματος (10).
Το 2019, μία μετα-ανάλυση 82 δημοσιεύσεων (26,742 ασθενείς) ανέφερε ότι το ποσοστό κακοήθους μετασχηματισμού ήταν 1,14% για τον ομαλό λειχήνα στόματος, ενώ στο συμπέρασμα αναφέρονται ορισμένα δεδομένα που εξηγούν τους λόγους στους οποίους οφείλεται το ότι υποεκτιμώνται τα ποσοστά κακοήθους μετασχηματισμού του ομαλού λειχήνα στόματος (11).
To 2018, μία μετα-ανάλυση 21 μελετών ανέφερε ότι το συνολικό ποσοστό μετασχηματισμού σε καρκίνο ήταν 1,37% για τον ομαλό λειχήνα στόματος (12).
Κλείνοντας, μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε το 2017 αξιολόγησε 57 μελέτες (19,676 ασθενείς) και τα ευρήματα έδειξαν ότι το ποσοστό αυτό είναι 1,1%, ενώ μία συγκέντρωση δεδομένων από 14 μελέτες που χρησιμοποίησαν τα διαγνωστικά κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας-2003 έδειξαν ότι το ποσοστό των ασθενών που αναπτύσσει καρκίνο είναι 0,9%, και επομένως, συνιστάται τακτική παρακολούθηση για αυτούς τους ασθενείς (13).
Εδώ να σημειωθεί ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ταξινομήσει αυτήν την ασθένεια στην κατηγορία των προκαρκινικών καταστάσεων (2, 17), ενώ μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2020 ανέφερε ότι περίπου το 11% των ασθενών με ομαλό λειχήνα του στόματος που εμφανίζουν ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος, στην συνέχεια αναπτύσουν πολλαπλούς όγκους (14).
Επίσης, έχει αναφερθεί ότι το ποσοστό καρκινογένεσης του διαβρωτικού ομαλού λειχήνα στόματος κυμαίνεται από 0,4% έως 12,3% (2), ενώ μία μετα-ανάλυση του 2020 από ελληνική ερευνητική ομάδα ανέφερε ότι υπάρχει χαμηλό έως μέτριο επίπεδο ενημέρωσης μεταξύ των ιατρών σχετικά με τις κοινές προκαρκινικές στοματικές βλάβες, όπως είναι ο ομαλός λειχήνα στόματος (15).
Όσον αφορά τα παιδιά, ο επιπολασμός του ομαλού λειχήνα στόματος είναι μικρότερος από 2-3%. Ο ομαλός λειχήνας στόματος είναι ασυνήθιστος στα παιδιά και συχνά παραμελείται λόγω χαμηλής ενημέρωσης μεταξύ των ασθενών.
Η εμφάνιση του σε παιδιά αποτελεί σπάνιο εύρημα με λίγες περιπτώσεις να έχουν αναφερθεί στην βιβλιογραφία, με αποτέλεσμα να διαγιγνώσκεται λανθασμένα από τον γενικό ιατρό και ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να ληφθεί υπ'όψιν ο ομαλός λειχήνας στόματος στην διάγνωση όταν υπάρχουν σχετικές βλάβες στην στοματική κοιλότητα ακόμη και στα παιδιά (16). Η διάγνωση ίσως συμπεριλαμβάνει την βιοψία.
4. ΟΜΑΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του ομαλού λειχήνα στόματος από την δυτική ιατρική είναι τα ανοσοκατασταλτικά και τα γλυκοκορτικοειδή αλλά η μακροχρόνια εφαρμογή της δυτικής ιατρικής προκαλεί ορισμένα προβλήματα όπως :
- περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες,
- εξασθενημένη ανοσία, και
- εύκολη υποτροπή μετά την διακοπή του φαρμάκου (2).
5. ΜΗ-ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΟΜΑΛΟΥ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ
1. βότανα,
2. διατροφή,
3. εναλλακτικές θεραπείες.
