ΑΠΛΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ
Το 1ο βήμα - π ρ ι ν από οποιαδήποτε θεραπεία για τον λειχήνα - είναι μία αιμοληψία για συγκεκριμένους δ ι α τ ρ ο φ ι κ ο ύ ς δείκτες (συνταγογραφείται). Για λεπτομέρειες, κάντε ΚΛΙΚ ΕΔΩ.
Χρόνιος Απλός Λειχήνας (Lichen Simplex Chronicus) και Οζώδης Κνήφη (Prurigo Nodularis)
Ο χρόνιος απλός λειχήνας και η οζώδης κνήφη είναι δερματολογικές παθήσεις που εμφανίζονται σε ασθενείς που ξύνουν ή τρίβουν χρόνια το δέρμα τους λόγω ανυπόφορου κνησμού από διάφορες πρωτογενείς αιτίες.
Η αιτία μπορεί να είναι μια δερματολογική πάθηση όπως η ατοπική δερματίτιδα, η ψώρα ή το πεμφιγοειδές ή ίσως σχετίζεται με κνησμό που οφείλεται σε συστημική ασθένεια ή κακοήθεια. Ο απλός λειχήνας και η οζώδης κνήφη δεν είναι ασυνήθιστα ευρήματα σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, αποφρακτική νόσο των χοληφόρων, χρόνια νεφρική νόσο, ηπατική ανεπάρκεια, ενδοκρινική δυσλειτουργία ή κακοήθειες όπως λευχαιμία και λέμφωμα. Επιπρόσθετα, κνησμός και δευτερογενείς αλλαγές στον χρόνιο απλό λειχήνα και στην οζώδη κνήφη μπορεί να παρατηρηθούν σε ασθενείς με έντονο συναισθηματικό στρες ή άγχος.
Ο χρόνιος απλός λειχήνας εμφανίζεται ως παχιές, ερυθηματώδεις ή υπερχρωματισμένες φολιδωτές πλάκες που επίσης ίσως εμφανίζουν ενδείξεις απολέπισης.
Η κατανομή τους είναι μεταβλητή και εξαρτάται από την υποκείμενη πηγή του κνησμού. Ανεξάρτητα από την πηγή, οι βλάβες εντοπίζονται συνήθως σε εύκολα προσβάσιμο δέρμα, δηλαδή περιοχές που ο ασθενής έχει πρόσβαση για να τρίβει ή να ξύνει επανειλημμένα.
Η οζώδης κνήφη είναι μια παρόμοια κατάσταση με τον χρόνιο απλό λειχήνα στο ότι προκύπτει από χρόνιο μηχανικό ερεθισμό του δέρματος, ωστόσο, εμφανίζεται ως διακριτοί όζοι λειχηνοποίησης και εκδοράς και όχι ως πλάκες.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση και των δύο αυτών καταστάσεων είναι δύσκολη.
Ο κνησμός είναι συχνά δυσεπίλυτος και ο μηχανικός ερεθισμός που προκαλείται από το ξύσιμο ή το τρίψιμο επιδεινώνει την λειχηνοποίηση και την φλεγμονή, και στη συνέχεια, τον κνησμό.
Ενώ η αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, συχνά, αυτή η κατάσταση δεν είναι ιάσιμη και επομένως ο κνησμός επιμένει.
Τα θεραπευτικά σχήματα που στοχεύουν στην ανακούφιση του κνησμού περιλαμβάνουν :
- τοπικά φάρμακα, τα οποία είναι συχνά ανεπαρκή από μόνα τους.
- συστημικές θεραπείες που έχουν χρησιμοποιηθεί με κάποια επιτυχία και περιλαμβάνουν διάφορα είδη φαρμάκων, τα οποία αν και έχουν αποδειχθεί επιτυχή στην βελτίωση του κνησμού, έχουν παρενέργειες που περιορίζουν την πρακτικότητα της χρήσης τους.
Καψαϊκίνη
Η καψαϊκίνη είναι μια λογική εναλλακτική λύση, ενώ δεν έχει συστημικές παρενέργειες. Η αποτελεσματικότητα της διερευνήθηκε σε 33 ασθενείς με οζώδης κνήφη και τα ευρήματα έδειξαν πλήρη ύφεση σε όλους τους ασθενείς.
Δείτε την ανάρτηση "θεραπεία λειχήνα με βότανα".
Κνησμός του πρωκτού, του αιδοίου και του οσχέου
Ίσως είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής σε μια υποκείμενη διαταραχή. Παρουσιάζεται ως μία ιδιαίτερα έντονη φαγούρα, συχνά με δευτεροπαθή λειχηνοποίηση.
Προκειμένου να διαγνωστεί πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής κνησμός, θα πρέπει να αποκλειστούν πιθανές δευτερεύουσες αιτίες, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ερεθιστική ή αλλεργική δερματίτιδα εξ'επαφής, πρωτοπαθείς δερματικές παθήσεις (ψωρίαση, ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ομαλός λειχήνας, σκληροατροφικός λειχήνας), κακοήθεια, λοίμωξη.
Ελλείψει υποκείμενης πάθησης, ο ιδιοπαθής κνησμός έχει αποδοθεί σε διατροφικά αίτια όπως η υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης, η προσωπική υγιεινή ή ψυχογενείς παράγοντες.
Σε περιπτώσεις δευτεροπαθούς κνησμού, τα συμπτώματα βελτιώνονται με την αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης.
Για ιδιοπαθείς περιπτώσεις, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι πιο δύσκολη. Σε ασθενείς με υποψία ψυχογενούς αιτίας, η ψυχολογική αξιολόγηση και η συμβουλευτική ίσως είναι ευεργετικές. Οι ήπιες περιπτώσεις ίσως ανταποκριθούν σε συχνά καθιστικά λουτρά και ήπιας ισχύος τοπικά κορτικοστεροειδή. Ωστόσο, σοβαρές περιπτώσεις με δευτερογενή λειχηνοποίηση ίσως απαιτήσουν πιο ισχυρά τοπικά στεροειδή, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο ατροφίας.
Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο διασταυρούμενη μελέτη σε ασθενείς με κνησμό στην περιοχή του πρωκτού και των γεννητικών οργάνων διαπίστωσε ότι μία αλοιφή με καψαϊκίνη οι 31 από τους 49 ασθενείς παρουσίασαν ανακούφιση από τα συμπτώματα. Δείτε και την ανάρτηση "αλοιφή για φαγούρα στον πρωκτό".
Σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική αγωγή ή υπάρχει κίνδυνο ατροφίας με την συνέχιση της, η καψαϊκίνη φαίνεται να αποτελεί μια ασφαλής και αποτελεσματική εναλλακτική λύση.
Δείτε επίσης τρόπους αντιμετώπισης του λειχήνα.
ΠΗΓΗ
Boyd K, Shea SM, Patterson JW. The role of capsaicin in dermatology. Prog Drug Res. 2014;68:293-306. doi: 10.1007/978-3-0348-0828-6_12. PMID: 24941674.
Ο χρόνιος απλός λειχήνας και η οζώδης κνήφη είναι δερματολογικές παθήσεις που εμφανίζονται σε ασθενείς που ξύνουν ή τρίβουν χρόνια το δέρμα τους λόγω ανυπόφορου κνησμού από διάφορες πρωτογενείς αιτίες.
Η αιτία μπορεί να είναι μια δερματολογική πάθηση όπως η ατοπική δερματίτιδα, η ψώρα ή το πεμφιγοειδές ή ίσως σχετίζεται με κνησμό που οφείλεται σε συστημική ασθένεια ή κακοήθεια. Ο απλός λειχήνας και η οζώδης κνήφη δεν είναι ασυνήθιστα ευρήματα σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, αποφρακτική νόσο των χοληφόρων, χρόνια νεφρική νόσο, ηπατική ανεπάρκεια, ενδοκρινική δυσλειτουργία ή κακοήθειες όπως λευχαιμία και λέμφωμα. Επιπρόσθετα, κνησμός και δευτερογενείς αλλαγές στον χρόνιο απλό λειχήνα και στην οζώδη κνήφη μπορεί να παρατηρηθούν σε ασθενείς με έντονο συναισθηματικό στρες ή άγχος.
Ο χρόνιος απλός λειχήνας εμφανίζεται ως παχιές, ερυθηματώδεις ή υπερχρωματισμένες φολιδωτές πλάκες που επίσης ίσως εμφανίζουν ενδείξεις απολέπισης.
Η κατανομή τους είναι μεταβλητή και εξαρτάται από την υποκείμενη πηγή του κνησμού. Ανεξάρτητα από την πηγή, οι βλάβες εντοπίζονται συνήθως σε εύκολα προσβάσιμο δέρμα, δηλαδή περιοχές που ο ασθενής έχει πρόσβαση για να τρίβει ή να ξύνει επανειλημμένα.
Η οζώδης κνήφη είναι μια παρόμοια κατάσταση με τον χρόνιο απλό λειχήνα στο ότι προκύπτει από χρόνιο μηχανικό ερεθισμό του δέρματος, ωστόσο, εμφανίζεται ως διακριτοί όζοι λειχηνοποίησης και εκδοράς και όχι ως πλάκες.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση και των δύο αυτών καταστάσεων είναι δύσκολη.
Ο κνησμός είναι συχνά δυσεπίλυτος και ο μηχανικός ερεθισμός που προκαλείται από το ξύσιμο ή το τρίψιμο επιδεινώνει την λειχηνοποίηση και την φλεγμονή, και στη συνέχεια, τον κνησμό.
Ενώ η αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, συχνά, αυτή η κατάσταση δεν είναι ιάσιμη και επομένως ο κνησμός επιμένει.
Τα θεραπευτικά σχήματα που στοχεύουν στην ανακούφιση του κνησμού περιλαμβάνουν :
- τοπικά φάρμακα, τα οποία είναι συχνά ανεπαρκή από μόνα τους.
- συστημικές θεραπείες που έχουν χρησιμοποιηθεί με κάποια επιτυχία και περιλαμβάνουν διάφορα είδη φαρμάκων, τα οποία αν και έχουν αποδειχθεί επιτυχή στην βελτίωση του κνησμού, έχουν παρενέργειες που περιορίζουν την πρακτικότητα της χρήσης τους.
Καψαϊκίνη
Η καψαϊκίνη είναι μια λογική εναλλακτική λύση, ενώ δεν έχει συστημικές παρενέργειες. Η αποτελεσματικότητα της διερευνήθηκε σε 33 ασθενείς με οζώδης κνήφη και τα ευρήματα έδειξαν πλήρη ύφεση σε όλους τους ασθενείς.
Δείτε την ανάρτηση "θεραπεία λειχήνα με βότανα".
Κνησμός του πρωκτού, του αιδοίου και του οσχέου
Ίσως είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής σε μια υποκείμενη διαταραχή. Παρουσιάζεται ως μία ιδιαίτερα έντονη φαγούρα, συχνά με δευτεροπαθή λειχηνοποίηση.
Προκειμένου να διαγνωστεί πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής κνησμός, θα πρέπει να αποκλειστούν πιθανές δευτερεύουσες αιτίες, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ερεθιστική ή αλλεργική δερματίτιδα εξ'επαφής, πρωτοπαθείς δερματικές παθήσεις (ψωρίαση, ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ομαλός λειχήνας, σκληροατροφικός λειχήνας), κακοήθεια, λοίμωξη.
Ελλείψει υποκείμενης πάθησης, ο ιδιοπαθής κνησμός έχει αποδοθεί σε διατροφικά αίτια όπως η υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης, η προσωπική υγιεινή ή ψυχογενείς παράγοντες.
Σε περιπτώσεις δευτεροπαθούς κνησμού, τα συμπτώματα βελτιώνονται με την αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης.
Για ιδιοπαθείς περιπτώσεις, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι πιο δύσκολη. Σε ασθενείς με υποψία ψυχογενούς αιτίας, η ψυχολογική αξιολόγηση και η συμβουλευτική ίσως είναι ευεργετικές. Οι ήπιες περιπτώσεις ίσως ανταποκριθούν σε συχνά καθιστικά λουτρά και ήπιας ισχύος τοπικά κορτικοστεροειδή. Ωστόσο, σοβαρές περιπτώσεις με δευτερογενή λειχηνοποίηση ίσως απαιτήσουν πιο ισχυρά τοπικά στεροειδή, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο ατροφίας.
Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο διασταυρούμενη μελέτη σε ασθενείς με κνησμό στην περιοχή του πρωκτού και των γεννητικών οργάνων διαπίστωσε ότι μία αλοιφή με καψαϊκίνη οι 31 από τους 49 ασθενείς παρουσίασαν ανακούφιση από τα συμπτώματα. Δείτε και την ανάρτηση "αλοιφή για φαγούρα στον πρωκτό".
Σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική αγωγή ή υπάρχει κίνδυνο ατροφίας με την συνέχιση της, η καψαϊκίνη φαίνεται να αποτελεί μια ασφαλής και αποτελεσματική εναλλακτική λύση.
Δείτε επίσης τρόπους αντιμετώπισης του λειχήνα.
ΠΗΓΗ
Boyd K, Shea SM, Patterson JW. The role of capsaicin in dermatology. Prog Drug Res. 2014;68:293-306. doi: 10.1007/978-3-0348-0828-6_12. PMID: 24941674.