14/2/2023.
Ενημέρωση: 18/2/2023
Ενημέρωση: 18/2/2023
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Είναι το συμπλήρωμα ασβεστίου αβλαβές ;
|
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ 2. ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΙΣΧΙΟΥ ; 3. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ - ΕΚΘΕΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ (2016) - ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ (2020) 4. ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ 5. ΠΩΣ ΔΙΑΛΕΓΩ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 6. ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 7. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Παραπομπές (49) |
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
|
1. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Περίπου το 99% του συνολικού ασβεστίου του σώματος υπάρχει στα οστά και στα δόντια, όπου ουσιαστικά διαδραματίζει δομικό ρόλο και προσδίδει δύναμη στον σκελετό (1).
Κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, το συμπλήρωμα ασβεστίου είχε ευρεία χρήση στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης (2).
Το κοινό γενικά πιστεύει ότι το ασβέστιο είναι πάντα καλό για την υγεία, και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο επιτυχημένο μάρκετινγκ και στις διάφορες οδηγίες κλινικής πρακτικής (23). Σε ορισμένες χώρες, η χρήση συμπληρώματος ασβεστίου ανέρχεται έως και το 70% (10-12). Ως αποτέλεσμα, τα συμπληρώματα ασβεστίου έχουν μετατραπεί σε μια αγορά δισεκατομμυρίων ευρώ και έχουν ληφθεί από εκατομμύρια ανθρώπους (παιδιά, ενήλικες, ηλικιωμένους) που επιθυμούν να βελτιώσουν την σκελετική τους υγεία (23).
Ωστόσο, λίγες μελέτες έχουν δείξει μειωμένη συχνότητα καταγμάτων με συμπλήρωμα ασβεστίου, και οι μετα-αναλύσεις δείχνουν μόνο 10% μείωση των καταγμάτων, η οποία είναι οριακής στατιστικής και κλινικής σημασίας, ενώ ακόμα χειρότερα το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως αυξάνει τα κατάγματα του ισχίου (2, 23). Συνεπώς, η χρησιμότητα του συμπληρώματος ασβεστίου αμφισβητείται (45).
2. ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΙΣΧΙΟΥ ;
To 2008, μία επιστημονική ομάδα προειδοποίησε για μια σημαντική πτυχή της χρήσης συμπληρώματος ασβεστίου και στην ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε αναφέρονται τα εξής:
- δεδομένα από 5.500 γυναίκες που συμμετείχαν σε δοκιμές μονοθεραπείας ασβεστίου (χωρίς την παράλληλη λήψη με βιταμίνη D) δείχνουν σταθερές ανεπιθύμητες τάσεις στον αριθμό των καταγμάτων του ισχίου (σχετικός κίνδυνος 50%), και
- δεδομένα παρατήρησης δείχνουν παρόμοια αύξηση του κινδύνου κατάγματος ισχίου που σχετίζεται με την χρήση συμπληρώματος ασβεστίου (15).
Τα ανωτέρω ευρήματα συμφωνούν με μία μεταγενέστερη ανάλυση των ίδιων δεδομένων που έγινε από άλλη ερευνητική ομάδα, η οποία ανέφερε ότι τα μέχρι στιγμής ευρήματα (2008) υποδηλώνουν ότι η μονοθεραπεία με ασβέστιο ίσως αυξάνει τον κίνδυνο για κάταγμα του ισχίου, αντί να τον μειώνει (16).
Το 2016, μία μικρότερη μελέτη (700 γυναίκες) ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έλαβε συμπληρώματα ασβεστίου (20,80%), η συχνότητα των καταγμάτων ήταν διπλάσια στην ομάδα που τα έλαβε (40,8%) (47).
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Πανεπιστήμιο του Maryland "μελέτες έχουν βρει αυξημένο σχετικό κίνδυνο καταγμάτων ισχίου – κάτι που το συμπλήρωμα ασβεστίου υποτίθεται ότι βοηθάει" (17).
3. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ
Ολοένα και περισσότερες μελέτες δείχνουν αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό σε άνδρες και γυναίκες που λαμβάνουν ασβέστιο 1.000 έως 1.200 mg ανά ημέρα, το οποίο προηγουμένως αποτελούσε σύσταση (42). Ένας λόγος που εξηγεί γιατί το ασβέστιο από το συμπλήρωμα ίσως μπορεί να προκαλέσει καρδιακά προβλήματα είναι ότι προκαλεί απότομη αύξηση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα, σε σύγκριση με την σταδιακή αύξηση που συμβαίνει όταν λαμβάνουμε ασβέστιο από τις τροφές (31). Μια άλλη εξήγηση ίσως είναι ότι η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου διεγείρει την αγγειακή ασβεστοποίηση με μία μη-φυσιολογική εξωοστική εναπόθεση σε αθηρωματικές πλάκες. Επιπλέον, η πρόσληψη ασβεστίου από την διατροφή περιλαμβάνει την ταυτόχρονη λήψη όλων των άλλων θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν στις τροφές, καθώς και πολύ χαμηλότερη δοσολογία ασβεστίου σε σύγκριση με τα συμπληρώματα ασβεστίου (47).
Παραδοσιακά, το συμπλήρωμα ασβεστίου θεωρείται ασφαλές, αποτελεσματικό και καλά ανεκτό, αλλά η ασφάλεια του αμφισβητήθηκε πρόσφατα λόγω πιθανών δυσμενών επιπτώσεων στην καρδιά (3). Μελέτες σε υγιείς ηλικιωμένες γυναίκες αλλά και σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία υποδεικνύουν ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (2), ενώ μια μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών του 2013 (2) για το συμπλήρωμα ασβεστίου ανέφερε :
- 27% έως 31% αύξηση στον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, και
- 12% έως 20% αύξηση στον κίνδυνο εγκεφαλικού.
Η συγχορήγηση της βιταμίνης D με ασβέστιο δεν μειώνει αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η αγωγή 1.000 ατόμων με συμπλήρωμα ασβεστίου για 5 χρόνια θα αποτρέψει 26 κατάγματα, αλλά θα προκαλέσει επιπλέον 14 εμφράγματα του μυοκαρδίου, 10 εγκεφαλικά και 13 θανάτους.
Στους νεότερους ανθρώπους, οι απόλυτοι αριθμοί είναι μικρότεροι, αλλά η συνολική επίπτωση παραμένει αρνητική (2).
Ως εκ τούτου, οι μη-σκελετικοί κίνδυνοι από το συμπλήρωμα ασβεστίου φαίνεται να υπερτερούν των τυχόν σκελετικών οφελών, και φαίνεται ότι το συμπλήρωμα είναι περιττό για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης (2).
Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η ευρεία χρήση συμπληρώματος ασβεστίου σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας περισσότερο βλάπτει παρά ωφελεί και θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η χρήση του, και να ενθαρρύνεται μια ισορροπημένη διατροφή ως τον προτιμώμενο τρόπο διασφάλισης για την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου (2, 13, 14), ιδίως όταν για την πρόσληψη ασβεστίου από τροφές δεν έχει αναφερθεί ότι αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (1, 12, 13).
Επίσης, φαίνεται ότι το ασβέστιο δεν είναι κρίσιμος καθοριστικός παράγοντας για την υγεία των οστών στα περισσότερα άτομα που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή (2). Δείτε και την ανάρτηση "τροφές με ασβέστιο για οστεοπόρωση"
ΕΚΘΕΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ (2016)
Σχετικά με τις παρενέργειες από το συμπλήρωμα ασβεστίου, μία έκθεση του 2016 (5), αποτέλεσμα μιας συνάντησης εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικών και Οικονομικών Θεμάτων Οστεοπόρωσης, Οστεοαρθρίτιδας και Μυοσκελετικών Νόσων [European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases - ESCEO] και του Διεθνούς Ιδρύματος για την Οστεοπόρωση [International Foundation for Osteoporosis - IOF], κατέληξε στο συμπέρασμα ότι:
"οι ισχυρισμοί για αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ως αποτέλεσμα της λήψης συμπληρωμάτων ασβεστίου δεν υποστηρίζονται πειστικά από τα τρέχοντα στοιχεία" αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζει ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου έχει παρενέργειες, οι οποίες "συμπεριλαμβάνουν πέτρες στα νεφρά και γαστρεντερικά συμπτώματα".
ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ (2020)
Βέβαια, όπως αναφέρει και μία μελέτη που δημοσιεύτηκε 4 χρόνια αργότερα (2020), η διαμάχη σχετικά με τον πραγματικό ρόλο που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου στον καρδιαγγειακό κίνδυνο δεν έχει επιλυθεί ακόμα, δεδομένου ότι 8 μετα-αναλύσεις έχουν δώσει αντικρουόμενα ευρήματα (1).
Συνεπώς, ο αντίκτυπος που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου, ιδίως σε πληθυσμούς με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, δεν είναι σαφής. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να αποσαφηνιστεί :
- η εμφάνιση ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβάντων μετά από λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου, και
- εάν αυτή η σχέση μπορεί να γενικευτεί σε πληθυσμούς με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου.
Επιπλέον, τα σκελετικά οφέλη από το συμπλήρωμα ασβεστίου είναι μεγαλύτερα σε άτομα με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και, ως εκ τούτου, η αναλογία κινδύνου-οφέλους των συμπληρωμάτων ασβεστίου είναι πιθανό να διαφέρει ανάλογα με :
- την συνολική πρόσληψη ασβεστίου από τροφές που λαμβάνει ο εκάστοτε άνθρωπος, και
- τους κινδύνους οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων διαφόρων πληθυσμών (4).
Κλείνοντας, εδώ αξίζει να τονιστεί ότι, παγκοσμίως, η κύρια αιτία θανάτου είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα (46). Ως εκ τούτου, η πιθανή σχέση που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, σημαίνει ότι το συμπλήρωμα δεν πρέπει να λαμβάνεται ελαφρά την καρδία, αλλά μόνο κατ'όπιν έγκρισης του ιατρού.
4. ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Οι πιθανές παρενέργειες στην καρδιακή λειτουργία δεν είναι οι μοναδικές που αναφέρονται για το συμπλήρωμα ασβεστίου. Παρουσιάζονται οι κυριότερες εξ'αυτών με αλφαβητική σειρά:
1. γαστρεντερικό σύστημα:
Μια μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ ανέφερε ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για πολύποδες στο έντερο (44).
Επίσης, μία ανασκόπηση 7 τυχαιοποιημένων κλι ικών δοκιμών ανέφερε δυσκοιλιότητα, υπερβολικές κράμπες στην κοιλιά, φούσκωμα, αναστάτωση του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος, γαστρεντερικές παθήσεις, γαστρεντερικά συμπτώματα και σοβαρή διάρροια ή κοιλιακό άλγος, ενώ μία μελέτη ανέφερε ακόμα και εισαγωγές στο νοσοκομείο με οξεία γαστρεντερικά συμπτώματα (8).
Στην περίπτωση στομαχικών διαταραχών, δυσκοιλιότητας ή ναυτίας, ο Οργανισμός για την Οστεοπόρωση στον Καναδά συστήνει να "δοκιμάσετε διαφορετικές μάρκες ή μορφές (π.χ. κάψουλες ζελατίνης, μασώμενα δισκία ασβεστίου ή αναβράζοντα δισκία) ώστε να βρείτε το κατάλληλο προϊόν για εσάς. Το κιτρικό ασβέστιο μπορεί να είναι μια καλή εναλλακτική λύση στο ανθρακικό ασβέστιο" (22).
Ειδικά για την περίπτωση της δυσκοιλιότητας, το Memorial Sloan Kettering Cancer Center αναφέρει ότι εάν εμφανίσετε αυτή την παρενέργεια, τότε αυξήστε την ποσότητα των υγρών και των φυτικών ινών στην διατροφή σας ή προσπαθήστε να λαμβάνετε περισσότερο ασβέστιο από τα τρόφιμα αντί να λαμβάνετε συμπλήρωμα (21).
2. δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών:
Επιπρόσθετα, η πολύ υψηλή πρόσληψη ασβεστίου από το συμπλήρωμα μπορεί να εμποδίσει το σώμα να απορροφήσει σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και φώσφορο (25, 30).
Δηλαδή στην προσπάθεια μας να προστατεύσουμε τα οστά μας, λαμβάνουμε ένα συμπλήρωμα ασβεστίου που ναι, μεν, βοηθάει να καλύψουμε μία έλλειψη αλλά ταυτόχρονα οδηγεί σε δυσαπορρόφηση άλλων σημαντικών θρεπτικών συστατικών, η οποίο με την σειρά της είναι ικανή να οδηγήσει σε άλλες οργανικές δυσλειτουργίες και πιθανώς ακόμα και την εμφάνιση και ανάπτυξη παθήσεων.
Φτιάχνουμε ένα (ασβέστιο), χαλάμε τέσσερα (σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και φώσφορο). Ένας ακόμα σημαντικός λόγος για να φροντίσουμε η πρόσληψη ασβεστίου να γίνεται από την διατροφή και όχι από το συμπλήρωμα.
3. εγκυμοσύνη:
Το 2013 και το 2018, οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το συμπλήρωμα ασβεστίου στις εγκυμονούσες γυναίκες ανέφεραν ότι "οι γυναίκες που έλαβαν συμπλήρωμα ασβεστίου υψηλής δοσολογίας καθημερινά είχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σύνδρομο HELLP, ένα σπάνιο ανεπιθύμητο συμβάν που σχετίζεται με σοβαρή προεκλαμψία", αν και τα ευρήματα έδειξαν ότι παράλληλα μειώθηκε σημαντικά ο κίνδυνος προεκλαμψίας και υψηλής αρτηριακής πίεσης (39, 41). Βέβαια, η σύσταση του ΠΟΥ στις πιο πρόσφατες οδηγίες του (2018) αναφέρει τα εξής: «Σε πληθυσμούς με χ α μ η λ ή πρόσληψη ασβεστίου από την διατροφή, η καθημερινή λήψη συμπληρώματος ασβεστίου (1,5–2,0 γρ. στοιχειακό ασβέστιο) συνιστάται σε έγκυες γυναίκες για την μείωση του κινδύνου προεκλαμψίας» (41).
Την ίδια χρονιά, το 2018, μία ανασκόπηση ανέφερε ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου σε υψηλή ημερήσια δοσολογία (≥ 1 γρ.) οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP, αν και αυτός ο κίνδυνος ήταν μικρός σε απόλυτους αριθμούς (38).
Μία πρόσφατη μετα-ανάλυση (2021) ανέφερε μία υποψία για κάποια μακροπρόθεσμη βλάβη στην οστική πυκνότητα της μητέρας και στην ανάπτυξη θηλυκών βρεφών, αν και ευρήματα ήταν χαμηλής ποιότητας και δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα (40).
Συνεπώς, το βέλτιστο είναι οι εγκυμονούσες με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου να αυξήσουν την πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές ώστε :
- αφενός να έχουν μειωμένο κίνδυνο προεκλαμψίας, και
- αφετέρου να μην έχουν τον αυξημένο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP.
Το συμπλήρωμα ασβεστίου ναι, μεν, θα μειώσει τον κίνδυνο προεκλαμψίας αλλά αυτό το όφελος έρχεται με ένα τίμημα: τον υψηλότερο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP.
Γιατί να συμβιβαστούμε με αυτόν τον κίνδυνο, όταν μπορούμε να τροποποιήσουμε την διατροφή μας ;
4. ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας:
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι >800 mg/ημέρα ασβεστίου σε άτομα ηλικίας >67 ετών ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για εμφάνιση ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε σύγκριση με εκείνους που δεν λαμβάνουν ασβέστιο (23).
Αυτή η μελέτη ευθυγραμμίζεται με τις πηγές που αναφέρουν (φαίνονται στην συνέχεια) ότι εάν συντρέχει πραγματικός λόγος πρόσληψης συμπληρώματος ασβεστίου, τότε αυτό να είναι σε "μικρή" δοσολογία.
5. καρκίνος προστάτη:
Παρόλο που μια πρόσφατη μελέτη δεν έδειξε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου από συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του προστάτη (18, 27).
Ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι που, αναγκαστικά, χρειάζεται να λάβουν συμπλήρωμα ασβεστίου. Οι υπόλοιποι το λαμβάνουν για λόγους ευκολίας. Είναι απλούστερο να αγοράσουμε ένα συμπλήρωμα, σε σύγκριση με το να βελτιστοποιήσουμε την διατροφή μας.
Ωστόσο, η ευκολία που προσφέρει συμπλήρωμα, αξίζει τον δυνητικό κίνδυνο ;
6. πέτρες στα νεφρά:
Άλλος κίνδυνος για σοβαρές παρενέργειες είναι οι πέτρες στα νεφρά (6, 7) και η Ιατρική Σχολή Ιcahn του Συστήματος Υγείας Mount Sinai αναφέρει ότι "άτομα που έχουν ιστορικό με πέτρες στα νεφρά δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου" (27), το οποίο, όμως, έρχεται σε αντίθεση με την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών Δημόσιας Υγείας της Αυστραλίας αναφέρει ότι «ο κίνδυνος για πέτρες στα νεφρά είναι πολύ χαμηλός. Αλλά το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε άτομα με ιστορικό πέτρας στα νεφρά ή άλλα προβλήματα στα νεφρά» (19). Αυτός ο "πολύ μικρός" κίνδυνος ισοδυναμεί με 1 επιπλέον ασθενή να αναπτύξει συμπτωματική νεφρολιθίαση σε 274 γυναίκες που λαμβάνουν συμπλήρωμα ασβεστίου επί 7 χρόνια (34).
Στον αντίποδα, σε ανάρτηση από το Πανεπιστήμιο Γέιλ αναφέρεται ότι «μία από τις πιο κοινές παρανοήσεις είναι το συμπλήρωμα ασβεστίου αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πέτρες στα νεφρά» (32), ενώ μία ανασκόπηση του 2012 σε περισσότερους από 8.000 ασθενείς με οστεοπόρωση ανέφερε ότι "διαπιστώθηκαν αλλαγές στο ίζημα των ούρων, αλλά γενικά δεν ήταν κλινικά σχετικές" και κλείνει συμπεραίνοντας ότι "σύμφωνα με τα αποτελέσματα μας, τα συμπληρώματα ασβεστίου δεν αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο νεφρολιθίασης ή νεφρικού κολικού" (33).
Πάντως, το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρού των ΗΠΑ επισημαίνει ότι "το ασβέστιο με την μορφή συμπληρώματος ίσως αυξάνει τις πιθανότητες για νέες πέτρες οξαλικού ασβεστίου" και προτρέπει να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας (35). Αυτό, βεβαια, αφορά το ασβέστιο σε "μορφή συμπληρώματος" διότι το ασβέστιο από την διατροφή μειώνει τον κίνδυνο για πέτρα στα νεφρά (36).
Εδώ να σημειωθεί ότι πέτρες στα νεφρά μπορούν να δημιουργηθούν και από την χ α μ η λ ή πρόσληψη ασβεστίου (32, 37), συνεπώς χρειάζεται να ενημερωθούμε για την Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη ασβεστίου και να διασφαλίσουμε ότι η διατροφή μας την καλύπτει.
7. σύγχυση:
Άλλα προβλήματα που συνδέονται με την περίσσεια ασβεστίου είναι η σύγχυση και γνωστικά προβλήματα (28).
Το 2016 δημοσιεύτηκε μία μελέτη που έθεσε ως στόχο να προσδιοριστεί εάν η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου σχετίζεται με την ανάπτυξη άνοιας στις γυναίκες μετά από 5ετή παρακολούθηση. Αυτή η μελέτη περιελάμβανε 700 γυναίκες ηλικίας 70-92 ετών χωρίς άνοια.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρχε μια σχέση μεταξύ της λήψης συμπληρωμάτων ασβεστίου και του αυξημένου κινδύνου για άνοια. Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες που έλαβαν αγωγή με συμπληρώματα ασβεστίου διέτρεχαν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν έλαβαν συμπληρώματα. Ωστόσο, όταν η ερευνητική ομάδα ανέλυσε περαιτέρω τα δεδομένα, διαπίστωσε ότι ο αυξημένος κίνδυνος ήταν μόνο μεταξύ των γυναικών με εγκεφαλοαγγειακή νόσο. Γυναίκες με ιστορικό εγκεφαλικού που λάμβαναν συμπληρώματα ασβεστίου είχαν σχεδόν εφταπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σε σύγκριση με τις γυναίκες που είχαν ιστορικό εγκεφαλικού αλλά που δεν λάμβαναν συμπληρώματα ασβεστίου.
Βέβαια, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πρόκειται για μελέτη παρατήρησης, συνεπώς δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα συμπληρώματα ασβεστίου προκαλούν άνοια. Επίσης, η μελέτη ήταν μικρή και τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευθούν στο συνολικό πληθυσμό, ενώ τα ευρήματα αφορούσαν γυναίκες και δεν μπορούν να γενικευθούν και στους άντρες. Απαιτούνται επιπρόσθετες μελέτες για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα αυτής της μελέτης (47, 48), ιδίως όταν μετά από λίγους μήνες επισημάνθηκε και μία παράμετρος, η οποία σε κίνδυνο την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων (49).
Δείτε και την ανάρτηση με τίτλο "αναστρέψιμη άνοια", όπου ένα κοινό μπαχαρικό, μετά από μόλις 12 εβδομάδες, προσφέρει εντυπωσιακή αναστροφή σε 3 ασθενείς με πολύ σοβαρά συμπτώματα.
Άτομα με υπερπαραθυρεοειδισμό, νεφρική ανεπάρκεια, σαρκοείδωση ή καρκίνο μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο για υψηλά επίπεδα ασβεστίου και δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου (27).
Σύμφωνα με την Australasian Menopause Society "Δεν συνιστάται η τακτική χρήση συμπληρωμάτων ασβεστίου" (20).
Μέχρι να υπάρξουν περισσότερα δεδομένα για τους πιθανούς κινδύνους, είναι σημαντικό να αποφύγετε υπερβολικές ποσότητες ασβεστίου. Όπως με οποιοδήποτε θέμα υγείας, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον ιατρό σας για να καθορίσετε τι είναι σωστό για εσάς και τις δικές σας ανάγκες.
Επίσης, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ασβέστιο είναι η προτιμώμενη και ιδανική προσέγγιση για την διασφάλιση της επαρκούς πρόσληψης ασβεστίου, και το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να λαμβάνεται, σε μικρή δοσολογία, μόνο όταν η διατροφική πρόσληψη ασβεστίου είναι ανεπαρκής (9, 19, 20). Ως "μικρή δοσολογία" συχνά αναφέρονται τα 500 mg ανά ημέρα (9, 19, 26). Εάν απαιτούνται περισσότερα από 500 mg στοιχειακού ασβεστίου, συνιστώνται διηρημένες δόσεις κατά την διάρκεια της ημέρας για την βελτίωση της απορρόφησης και την ελαχιστοποίηση των γαστρεντερικών παρενεργειών (9).
5. ΠΩΣ ΔΙΑΛΕΓΩ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Εάν η πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές δεν είναι αρκετή και είναι απαραίτητο να λάβετε συμπλήρωμα ασβεστίου, στην ιστοσελίδα του τμήματος υγείας της Νέας Υόρκης αναφέρονται ορισμένες πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν (29):
6. ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Πάντως, υπάρχουν και ορισμένοι φορείς που είναι πλήρως αντίθετοι στην χρήση συμπληρώματος.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε ανάρτηση από το πανεπιστήμιο Johns Hopkins "το καλύτερο συμπλήρωμα ασβεστίου είναι αυτό που δεν χρησιμοποιείτε" (24). Προτού ξετυλίξετε αυτό το ασβέστιο με γεύση σοκολάτας ή καταπιείτε ένα συμπλήρωμα ασβεστίου, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η λήψη συμπληρώματος ασβεστίου ίσως δεν βοηθάει καθόλου τα οστά σας. Ακόμα χειρότερα ; Το συμπλήρωμα ίσως οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Είναι σημαντικό να προστατεύουμε την δύναμη των οστών μας και να προστατευόμαστε από τα κατάγματα, αλλά η λήψη ενός συμπληρώματος δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να το επιτύχουμε. Το σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί περισσότερα από 500 mg ασβεστίου σε κάθε πρόσληψη. Εάν το συμπλήρωμα έχει μεγαλύτερη δοσολογία, τότε είναι πιθανό να προκύψουν προβλήματα υγείας.
Ενώ η λήψη συμπληρώματος ασβεστίου ίσως προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες, η κάλυψη των αναγκών μας σε ασβέστιο μέσω της διατροφής μας είναι ασφαλής. Όταν λαμβάνουμε το ασβέστιο μέσω της διατροφής μας, το λαμβάνουμε σε μικρές ποσότητες κατανεμημένες κατά την διάρκεια της ημέρας μαζί με άλλες τροφές, το οποίο βοηθάει να απορροφήσουμε τα θρεπτικά συστατικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να λάβουν επαρκές ασβέστιο μέσω της διατροφής εάν καταβάλουν προσπάθεια (24).
Σίγουρα, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός.
Για παράδειγμα, για έναν ασθενή με οστεοπόρωση ή με συγκεκριμένες παθήσεις (όπως η φλεγμονώδης αρθρίτιδα) που μπορεί να συνδέεται στενά με την ανάπτυξη οστεοπόρωσης, το όφελος από το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως υπερτερεί των πιθανών κινδύνων. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν και πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ασβέστιο μόνο μέσω της διατροφής.
Αν ορισμένα άτομα έχουν πρόβλημα να προσλάβουν επαρκές ασβέστιο μέσω της διατροφής, το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο με την έγκριση του ιατρού. Πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν ένα συμπλήρωμα και σκέφτονται «δεν μπορεί να βλάψει, είναι απλά ένα συμπλήρωμα» αλλά, στην πραγματικότητα, το συμπλήρωμα θα μπορούσε να βλάψει την υγεία (43).
Ο πιο υγιεινός τρόπος πρόσληψης ασβεστίου είναι μέσω της διατροφής.
Οι καλές διατροφικές πηγές ασβεστίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το κέιλ, καθώς και ορισμένα είδη οσπρίων (24).
7. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το Ίδρυμα για την Υγεία των Οστών και την Οστεοπόρωση :
"Η οστεοπόρωση δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα οστά μας, ανεξάρτητα από την ηλικία μας.
Ποτέ δεν είναι αργά για να βελτιώσουμε την υγεία των οστών μας.
Οι συνήθειες που υιοθετούμε, ξεκινώντας από τώρα, μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των οστών μας για το υπόλοιπο της ζωής μας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση".
Δείτε την ενότητα για πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
Περίπου το 99% του συνολικού ασβεστίου του σώματος υπάρχει στα οστά και στα δόντια, όπου ουσιαστικά διαδραματίζει δομικό ρόλο και προσδίδει δύναμη στον σκελετό (1).
Κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, το συμπλήρωμα ασβεστίου είχε ευρεία χρήση στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης (2).
Το κοινό γενικά πιστεύει ότι το ασβέστιο είναι πάντα καλό για την υγεία, και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο επιτυχημένο μάρκετινγκ και στις διάφορες οδηγίες κλινικής πρακτικής (23). Σε ορισμένες χώρες, η χρήση συμπληρώματος ασβεστίου ανέρχεται έως και το 70% (10-12). Ως αποτέλεσμα, τα συμπληρώματα ασβεστίου έχουν μετατραπεί σε μια αγορά δισεκατομμυρίων ευρώ και έχουν ληφθεί από εκατομμύρια ανθρώπους (παιδιά, ενήλικες, ηλικιωμένους) που επιθυμούν να βελτιώσουν την σκελετική τους υγεία (23).
Ωστόσο, λίγες μελέτες έχουν δείξει μειωμένη συχνότητα καταγμάτων με συμπλήρωμα ασβεστίου, και οι μετα-αναλύσεις δείχνουν μόνο 10% μείωση των καταγμάτων, η οποία είναι οριακής στατιστικής και κλινικής σημασίας, ενώ ακόμα χειρότερα το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως αυξάνει τα κατάγματα του ισχίου (2, 23). Συνεπώς, η χρησιμότητα του συμπληρώματος ασβεστίου αμφισβητείται (45).
2. ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΙΣΧΙΟΥ ;
To 2008, μία επιστημονική ομάδα προειδοποίησε για μια σημαντική πτυχή της χρήσης συμπληρώματος ασβεστίου και στην ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε αναφέρονται τα εξής:
- δεδομένα από 5.500 γυναίκες που συμμετείχαν σε δοκιμές μονοθεραπείας ασβεστίου (χωρίς την παράλληλη λήψη με βιταμίνη D) δείχνουν σταθερές ανεπιθύμητες τάσεις στον αριθμό των καταγμάτων του ισχίου (σχετικός κίνδυνος 50%), και
- δεδομένα παρατήρησης δείχνουν παρόμοια αύξηση του κινδύνου κατάγματος ισχίου που σχετίζεται με την χρήση συμπληρώματος ασβεστίου (15).
Τα ανωτέρω ευρήματα συμφωνούν με μία μεταγενέστερη ανάλυση των ίδιων δεδομένων που έγινε από άλλη ερευνητική ομάδα, η οποία ανέφερε ότι τα μέχρι στιγμής ευρήματα (2008) υποδηλώνουν ότι η μονοθεραπεία με ασβέστιο ίσως αυξάνει τον κίνδυνο για κάταγμα του ισχίου, αντί να τον μειώνει (16).
Το 2016, μία μικρότερη μελέτη (700 γυναίκες) ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έλαβε συμπληρώματα ασβεστίου (20,80%), η συχνότητα των καταγμάτων ήταν διπλάσια στην ομάδα που τα έλαβε (40,8%) (47).
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Πανεπιστήμιο του Maryland "μελέτες έχουν βρει αυξημένο σχετικό κίνδυνο καταγμάτων ισχίου – κάτι που το συμπλήρωμα ασβεστίου υποτίθεται ότι βοηθάει" (17).
3. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ
Ολοένα και περισσότερες μελέτες δείχνουν αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό σε άνδρες και γυναίκες που λαμβάνουν ασβέστιο 1.000 έως 1.200 mg ανά ημέρα, το οποίο προηγουμένως αποτελούσε σύσταση (42). Ένας λόγος που εξηγεί γιατί το ασβέστιο από το συμπλήρωμα ίσως μπορεί να προκαλέσει καρδιακά προβλήματα είναι ότι προκαλεί απότομη αύξηση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα, σε σύγκριση με την σταδιακή αύξηση που συμβαίνει όταν λαμβάνουμε ασβέστιο από τις τροφές (31). Μια άλλη εξήγηση ίσως είναι ότι η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου διεγείρει την αγγειακή ασβεστοποίηση με μία μη-φυσιολογική εξωοστική εναπόθεση σε αθηρωματικές πλάκες. Επιπλέον, η πρόσληψη ασβεστίου από την διατροφή περιλαμβάνει την ταυτόχρονη λήψη όλων των άλλων θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν στις τροφές, καθώς και πολύ χαμηλότερη δοσολογία ασβεστίου σε σύγκριση με τα συμπληρώματα ασβεστίου (47).
Παραδοσιακά, το συμπλήρωμα ασβεστίου θεωρείται ασφαλές, αποτελεσματικό και καλά ανεκτό, αλλά η ασφάλεια του αμφισβητήθηκε πρόσφατα λόγω πιθανών δυσμενών επιπτώσεων στην καρδιά (3). Μελέτες σε υγιείς ηλικιωμένες γυναίκες αλλά και σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία υποδεικνύουν ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (2), ενώ μια μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών του 2013 (2) για το συμπλήρωμα ασβεστίου ανέφερε :
- 27% έως 31% αύξηση στον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, και
- 12% έως 20% αύξηση στον κίνδυνο εγκεφαλικού.
Η συγχορήγηση της βιταμίνης D με ασβέστιο δεν μειώνει αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η αγωγή 1.000 ατόμων με συμπλήρωμα ασβεστίου για 5 χρόνια θα αποτρέψει 26 κατάγματα, αλλά θα προκαλέσει επιπλέον 14 εμφράγματα του μυοκαρδίου, 10 εγκεφαλικά και 13 θανάτους.
Στους νεότερους ανθρώπους, οι απόλυτοι αριθμοί είναι μικρότεροι, αλλά η συνολική επίπτωση παραμένει αρνητική (2).
Ως εκ τούτου, οι μη-σκελετικοί κίνδυνοι από το συμπλήρωμα ασβεστίου φαίνεται να υπερτερούν των τυχόν σκελετικών οφελών, και φαίνεται ότι το συμπλήρωμα είναι περιττό για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης (2).
Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η ευρεία χρήση συμπληρώματος ασβεστίου σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας περισσότερο βλάπτει παρά ωφελεί και θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η χρήση του, και να ενθαρρύνεται μια ισορροπημένη διατροφή ως τον προτιμώμενο τρόπο διασφάλισης για την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου (2, 13, 14), ιδίως όταν για την πρόσληψη ασβεστίου από τροφές δεν έχει αναφερθεί ότι αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (1, 12, 13).
Επίσης, φαίνεται ότι το ασβέστιο δεν είναι κρίσιμος καθοριστικός παράγοντας για την υγεία των οστών στα περισσότερα άτομα που ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή (2). Δείτε και την ανάρτηση "τροφές με ασβέστιο για οστεοπόρωση"
ΕΚΘΕΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ (2016)
Σχετικά με τις παρενέργειες από το συμπλήρωμα ασβεστίου, μία έκθεση του 2016 (5), αποτέλεσμα μιας συνάντησης εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικών και Οικονομικών Θεμάτων Οστεοπόρωσης, Οστεοαρθρίτιδας και Μυοσκελετικών Νόσων [European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases - ESCEO] και του Διεθνούς Ιδρύματος για την Οστεοπόρωση [International Foundation for Osteoporosis - IOF], κατέληξε στο συμπέρασμα ότι:
"οι ισχυρισμοί για αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ως αποτέλεσμα της λήψης συμπληρωμάτων ασβεστίου δεν υποστηρίζονται πειστικά από τα τρέχοντα στοιχεία" αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζει ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου έχει παρενέργειες, οι οποίες "συμπεριλαμβάνουν πέτρες στα νεφρά και γαστρεντερικά συμπτώματα".
ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ (2020)
Βέβαια, όπως αναφέρει και μία μελέτη που δημοσιεύτηκε 4 χρόνια αργότερα (2020), η διαμάχη σχετικά με τον πραγματικό ρόλο που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου στον καρδιαγγειακό κίνδυνο δεν έχει επιλυθεί ακόμα, δεδομένου ότι 8 μετα-αναλύσεις έχουν δώσει αντικρουόμενα ευρήματα (1).
Συνεπώς, ο αντίκτυπος που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου, ιδίως σε πληθυσμούς με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, δεν είναι σαφής. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να αποσαφηνιστεί :
- η εμφάνιση ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβάντων μετά από λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου, και
- εάν αυτή η σχέση μπορεί να γενικευτεί σε πληθυσμούς με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου.
Επιπλέον, τα σκελετικά οφέλη από το συμπλήρωμα ασβεστίου είναι μεγαλύτερα σε άτομα με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και, ως εκ τούτου, η αναλογία κινδύνου-οφέλους των συμπληρωμάτων ασβεστίου είναι πιθανό να διαφέρει ανάλογα με :
- την συνολική πρόσληψη ασβεστίου από τροφές που λαμβάνει ο εκάστοτε άνθρωπος, και
- τους κινδύνους οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων διαφόρων πληθυσμών (4).
Κλείνοντας, εδώ αξίζει να τονιστεί ότι, παγκοσμίως, η κύρια αιτία θανάτου είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα (46). Ως εκ τούτου, η πιθανή σχέση που έχει το συμπλήρωμα ασβεστίου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, σημαίνει ότι το συμπλήρωμα δεν πρέπει να λαμβάνεται ελαφρά την καρδία, αλλά μόνο κατ'όπιν έγκρισης του ιατρού.
4. ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Οι πιθανές παρενέργειες στην καρδιακή λειτουργία δεν είναι οι μοναδικές που αναφέρονται για το συμπλήρωμα ασβεστίου. Παρουσιάζονται οι κυριότερες εξ'αυτών με αλφαβητική σειρά:
1. γαστρεντερικό σύστημα:
Μια μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ ανέφερε ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για πολύποδες στο έντερο (44).
Επίσης, μία ανασκόπηση 7 τυχαιοποιημένων κλι ικών δοκιμών ανέφερε δυσκοιλιότητα, υπερβολικές κράμπες στην κοιλιά, φούσκωμα, αναστάτωση του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος, γαστρεντερικές παθήσεις, γαστρεντερικά συμπτώματα και σοβαρή διάρροια ή κοιλιακό άλγος, ενώ μία μελέτη ανέφερε ακόμα και εισαγωγές στο νοσοκομείο με οξεία γαστρεντερικά συμπτώματα (8).
Στην περίπτωση στομαχικών διαταραχών, δυσκοιλιότητας ή ναυτίας, ο Οργανισμός για την Οστεοπόρωση στον Καναδά συστήνει να "δοκιμάσετε διαφορετικές μάρκες ή μορφές (π.χ. κάψουλες ζελατίνης, μασώμενα δισκία ασβεστίου ή αναβράζοντα δισκία) ώστε να βρείτε το κατάλληλο προϊόν για εσάς. Το κιτρικό ασβέστιο μπορεί να είναι μια καλή εναλλακτική λύση στο ανθρακικό ασβέστιο" (22).
Ειδικά για την περίπτωση της δυσκοιλιότητας, το Memorial Sloan Kettering Cancer Center αναφέρει ότι εάν εμφανίσετε αυτή την παρενέργεια, τότε αυξήστε την ποσότητα των υγρών και των φυτικών ινών στην διατροφή σας ή προσπαθήστε να λαμβάνετε περισσότερο ασβέστιο από τα τρόφιμα αντί να λαμβάνετε συμπλήρωμα (21).
2. δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών:
Επιπρόσθετα, η πολύ υψηλή πρόσληψη ασβεστίου από το συμπλήρωμα μπορεί να εμποδίσει το σώμα να απορροφήσει σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και φώσφορο (25, 30).
Δηλαδή στην προσπάθεια μας να προστατεύσουμε τα οστά μας, λαμβάνουμε ένα συμπλήρωμα ασβεστίου που ναι, μεν, βοηθάει να καλύψουμε μία έλλειψη αλλά ταυτόχρονα οδηγεί σε δυσαπορρόφηση άλλων σημαντικών θρεπτικών συστατικών, η οποίο με την σειρά της είναι ικανή να οδηγήσει σε άλλες οργανικές δυσλειτουργίες και πιθανώς ακόμα και την εμφάνιση και ανάπτυξη παθήσεων.
Φτιάχνουμε ένα (ασβέστιο), χαλάμε τέσσερα (σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και φώσφορο). Ένας ακόμα σημαντικός λόγος για να φροντίσουμε η πρόσληψη ασβεστίου να γίνεται από την διατροφή και όχι από το συμπλήρωμα.
3. εγκυμοσύνη:
Το 2013 και το 2018, οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το συμπλήρωμα ασβεστίου στις εγκυμονούσες γυναίκες ανέφεραν ότι "οι γυναίκες που έλαβαν συμπλήρωμα ασβεστίου υψηλής δοσολογίας καθημερινά είχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σύνδρομο HELLP, ένα σπάνιο ανεπιθύμητο συμβάν που σχετίζεται με σοβαρή προεκλαμψία", αν και τα ευρήματα έδειξαν ότι παράλληλα μειώθηκε σημαντικά ο κίνδυνος προεκλαμψίας και υψηλής αρτηριακής πίεσης (39, 41). Βέβαια, η σύσταση του ΠΟΥ στις πιο πρόσφατες οδηγίες του (2018) αναφέρει τα εξής: «Σε πληθυσμούς με χ α μ η λ ή πρόσληψη ασβεστίου από την διατροφή, η καθημερινή λήψη συμπληρώματος ασβεστίου (1,5–2,0 γρ. στοιχειακό ασβέστιο) συνιστάται σε έγκυες γυναίκες για την μείωση του κινδύνου προεκλαμψίας» (41).
Την ίδια χρονιά, το 2018, μία ανασκόπηση ανέφερε ότι το συμπλήρωμα ασβεστίου σε υψηλή ημερήσια δοσολογία (≥ 1 γρ.) οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP, αν και αυτός ο κίνδυνος ήταν μικρός σε απόλυτους αριθμούς (38).
Μία πρόσφατη μετα-ανάλυση (2021) ανέφερε μία υποψία για κάποια μακροπρόθεσμη βλάβη στην οστική πυκνότητα της μητέρας και στην ανάπτυξη θηλυκών βρεφών, αν και ευρήματα ήταν χαμηλής ποιότητας και δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα (40).
Συνεπώς, το βέλτιστο είναι οι εγκυμονούσες με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου να αυξήσουν την πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές ώστε :
- αφενός να έχουν μειωμένο κίνδυνο προεκλαμψίας, και
- αφετέρου να μην έχουν τον αυξημένο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP.
Το συμπλήρωμα ασβεστίου ναι, μεν, θα μειώσει τον κίνδυνο προεκλαμψίας αλλά αυτό το όφελος έρχεται με ένα τίμημα: τον υψηλότερο κίνδυνο για σύνδρομο HELLP.
Γιατί να συμβιβαστούμε με αυτόν τον κίνδυνο, όταν μπορούμε να τροποποιήσουμε την διατροφή μας ;
4. ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας:
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι >800 mg/ημέρα ασβεστίου σε άτομα ηλικίας >67 ετών ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για εμφάνιση ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε σύγκριση με εκείνους που δεν λαμβάνουν ασβέστιο (23).
Αυτή η μελέτη ευθυγραμμίζεται με τις πηγές που αναφέρουν (φαίνονται στην συνέχεια) ότι εάν συντρέχει πραγματικός λόγος πρόσληψης συμπληρώματος ασβεστίου, τότε αυτό να είναι σε "μικρή" δοσολογία.
5. καρκίνος προστάτη:
Παρόλο που μια πρόσφατη μελέτη δεν έδειξε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου από συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του προστάτη (18, 27).
Ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι που, αναγκαστικά, χρειάζεται να λάβουν συμπλήρωμα ασβεστίου. Οι υπόλοιποι το λαμβάνουν για λόγους ευκολίας. Είναι απλούστερο να αγοράσουμε ένα συμπλήρωμα, σε σύγκριση με το να βελτιστοποιήσουμε την διατροφή μας.
Ωστόσο, η ευκολία που προσφέρει συμπλήρωμα, αξίζει τον δυνητικό κίνδυνο ;
6. πέτρες στα νεφρά:
Άλλος κίνδυνος για σοβαρές παρενέργειες είναι οι πέτρες στα νεφρά (6, 7) και η Ιατρική Σχολή Ιcahn του Συστήματος Υγείας Mount Sinai αναφέρει ότι "άτομα που έχουν ιστορικό με πέτρες στα νεφρά δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου" (27), το οποίο, όμως, έρχεται σε αντίθεση με την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών Δημόσιας Υγείας της Αυστραλίας αναφέρει ότι «ο κίνδυνος για πέτρες στα νεφρά είναι πολύ χαμηλός. Αλλά το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε άτομα με ιστορικό πέτρας στα νεφρά ή άλλα προβλήματα στα νεφρά» (19). Αυτός ο "πολύ μικρός" κίνδυνος ισοδυναμεί με 1 επιπλέον ασθενή να αναπτύξει συμπτωματική νεφρολιθίαση σε 274 γυναίκες που λαμβάνουν συμπλήρωμα ασβεστίου επί 7 χρόνια (34).
Στον αντίποδα, σε ανάρτηση από το Πανεπιστήμιο Γέιλ αναφέρεται ότι «μία από τις πιο κοινές παρανοήσεις είναι το συμπλήρωμα ασβεστίου αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πέτρες στα νεφρά» (32), ενώ μία ανασκόπηση του 2012 σε περισσότερους από 8.000 ασθενείς με οστεοπόρωση ανέφερε ότι "διαπιστώθηκαν αλλαγές στο ίζημα των ούρων, αλλά γενικά δεν ήταν κλινικά σχετικές" και κλείνει συμπεραίνοντας ότι "σύμφωνα με τα αποτελέσματα μας, τα συμπληρώματα ασβεστίου δεν αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο νεφρολιθίασης ή νεφρικού κολικού" (33).
Πάντως, το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρού των ΗΠΑ επισημαίνει ότι "το ασβέστιο με την μορφή συμπληρώματος ίσως αυξάνει τις πιθανότητες για νέες πέτρες οξαλικού ασβεστίου" και προτρέπει να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας (35). Αυτό, βεβαια, αφορά το ασβέστιο σε "μορφή συμπληρώματος" διότι το ασβέστιο από την διατροφή μειώνει τον κίνδυνο για πέτρα στα νεφρά (36).
Εδώ να σημειωθεί ότι πέτρες στα νεφρά μπορούν να δημιουργηθούν και από την χ α μ η λ ή πρόσληψη ασβεστίου (32, 37), συνεπώς χρειάζεται να ενημερωθούμε για την Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη ασβεστίου και να διασφαλίσουμε ότι η διατροφή μας την καλύπτει.
7. σύγχυση:
Άλλα προβλήματα που συνδέονται με την περίσσεια ασβεστίου είναι η σύγχυση και γνωστικά προβλήματα (28).
Το 2016 δημοσιεύτηκε μία μελέτη που έθεσε ως στόχο να προσδιοριστεί εάν η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου σχετίζεται με την ανάπτυξη άνοιας στις γυναίκες μετά από 5ετή παρακολούθηση. Αυτή η μελέτη περιελάμβανε 700 γυναίκες ηλικίας 70-92 ετών χωρίς άνοια.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρχε μια σχέση μεταξύ της λήψης συμπληρωμάτων ασβεστίου και του αυξημένου κινδύνου για άνοια. Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες που έλαβαν αγωγή με συμπληρώματα ασβεστίου διέτρεχαν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν έλαβαν συμπληρώματα. Ωστόσο, όταν η ερευνητική ομάδα ανέλυσε περαιτέρω τα δεδομένα, διαπίστωσε ότι ο αυξημένος κίνδυνος ήταν μόνο μεταξύ των γυναικών με εγκεφαλοαγγειακή νόσο. Γυναίκες με ιστορικό εγκεφαλικού που λάμβαναν συμπληρώματα ασβεστίου είχαν σχεδόν εφταπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σε σύγκριση με τις γυναίκες που είχαν ιστορικό εγκεφαλικού αλλά που δεν λάμβαναν συμπληρώματα ασβεστίου.
Βέβαια, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πρόκειται για μελέτη παρατήρησης, συνεπώς δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα συμπληρώματα ασβεστίου προκαλούν άνοια. Επίσης, η μελέτη ήταν μικρή και τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευθούν στο συνολικό πληθυσμό, ενώ τα ευρήματα αφορούσαν γυναίκες και δεν μπορούν να γενικευθούν και στους άντρες. Απαιτούνται επιπρόσθετες μελέτες για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα αυτής της μελέτης (47, 48), ιδίως όταν μετά από λίγους μήνες επισημάνθηκε και μία παράμετρος, η οποία σε κίνδυνο την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων (49).
Δείτε και την ανάρτηση με τίτλο "αναστρέψιμη άνοια", όπου ένα κοινό μπαχαρικό, μετά από μόλις 12 εβδομάδες, προσφέρει εντυπωσιακή αναστροφή σε 3 ασθενείς με πολύ σοβαρά συμπτώματα.
Άτομα με υπερπαραθυρεοειδισμό, νεφρική ανεπάρκεια, σαρκοείδωση ή καρκίνο μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο για υψηλά επίπεδα ασβεστίου και δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου (27).
Σύμφωνα με την Australasian Menopause Society "Δεν συνιστάται η τακτική χρήση συμπληρωμάτων ασβεστίου" (20).
Μέχρι να υπάρξουν περισσότερα δεδομένα για τους πιθανούς κινδύνους, είναι σημαντικό να αποφύγετε υπερβολικές ποσότητες ασβεστίου. Όπως με οποιοδήποτε θέμα υγείας, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον ιατρό σας για να καθορίσετε τι είναι σωστό για εσάς και τις δικές σας ανάγκες.
Επίσης, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ασβέστιο είναι η προτιμώμενη και ιδανική προσέγγιση για την διασφάλιση της επαρκούς πρόσληψης ασβεστίου, και το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να λαμβάνεται, σε μικρή δοσολογία, μόνο όταν η διατροφική πρόσληψη ασβεστίου είναι ανεπαρκής (9, 19, 20). Ως "μικρή δοσολογία" συχνά αναφέρονται τα 500 mg ανά ημέρα (9, 19, 26). Εάν απαιτούνται περισσότερα από 500 mg στοιχειακού ασβεστίου, συνιστώνται διηρημένες δόσεις κατά την διάρκεια της ημέρας για την βελτίωση της απορρόφησης και την ελαχιστοποίηση των γαστρεντερικών παρενεργειών (9).
5. ΠΩΣ ΔΙΑΛΕΓΩ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Εάν η πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές δεν είναι αρκετή και είναι απαραίτητο να λάβετε συμπλήρωμα ασβεστίου, στην ιστοσελίδα του τμήματος υγείας της Νέας Υόρκης αναφέρονται ορισμένες πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν (29):
- Τα συμπληρώματα ασβεστίου ίσως περιέχουν διάφορες ενώσεις ασβεστίου όπως οξικό ασβέστιο, ανθρακικό ασβέστιο, κιτρικό ασβέστιο, κιτρικό μηλικό ασβέστιο, γλυκονικό ασβέστιο, γαλακτικό ασβέστιο, γαλακτογλυκονικό ασβέστιο, φωσφορικό τριασβέστιο και άλλα.
- Διαφορετικές ενώσεις ασβεστίου έχουν παρόμοια βιοδιαθεσιμότητα (βιοδιαθεσιμότητα είναι η ποσότητα ασβεστίου που τελικά θα αξιοποιηθεί από το σώμα) όταν τα συμπληρώματα λαμβάνονται μαζί με τροφές. Η παρουσία τροφής στο στομάχι προκαλεί την απελευθέρωση οξέος που είναι απαραίτητο για την διάσπαση των περισσότερων συμπληρωμάτων ασβεστίου. Όταν το ασβέστιο λαμβάνεται με την τροφή, επιτρέπει περισσότερο χρόνο για την απορρόφηση του ασβεστίου. Επομένως, είναι καλύτερο να λαμβάνετε το συμπλήρωμα ασβεστίου μαζί με τροφές.
- Το κιτρικό ασβέστιο αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα: μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς τροφή. Είναι η μόνη ένωση ασβεστίου που δεν απαιτεί οξύ για να διασπαστεί. Εάν λαμβάνετε φάρμακα που αναστέλλουν τα οξέα (αναστολείς Η2 ή αναστολείς αντλίας πρωτονίων) και δεν μπορείτε να προσλάβετε αρκετό ασβέστιο από τις τροφές που καταναλώνετε, το κιτρικό ασβέστιο είναι η ένωση ασβεστίου που θα επιλέξετε.
- Κατά την επιλογή του κατάλληλου συμπληρώματος για εσάς, είναι σημαντικό να λάβετε υπ'όψιν με ποιον τρόπο σκοπεύετε να λαμβάνετε το συμπλήρωμα. Το συμπλήρωμα ασβεστίου διατίθενται σε υγρή μορφή, σκόνη, μασώμενο ή δισκία.
- Η γεύση ίσως αποτελεί επίσης έναν παράγοντα, καθώς μπορεί να καθορίσει εάν θα το λαμβάνετε τακτικά.
6. ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Πάντως, υπάρχουν και ορισμένοι φορείς που είναι πλήρως αντίθετοι στην χρήση συμπληρώματος.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε ανάρτηση από το πανεπιστήμιο Johns Hopkins "το καλύτερο συμπλήρωμα ασβεστίου είναι αυτό που δεν χρησιμοποιείτε" (24). Προτού ξετυλίξετε αυτό το ασβέστιο με γεύση σοκολάτας ή καταπιείτε ένα συμπλήρωμα ασβεστίου, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η λήψη συμπληρώματος ασβεστίου ίσως δεν βοηθάει καθόλου τα οστά σας. Ακόμα χειρότερα ; Το συμπλήρωμα ίσως οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Είναι σημαντικό να προστατεύουμε την δύναμη των οστών μας και να προστατευόμαστε από τα κατάγματα, αλλά η λήψη ενός συμπληρώματος δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να το επιτύχουμε. Το σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί περισσότερα από 500 mg ασβεστίου σε κάθε πρόσληψη. Εάν το συμπλήρωμα έχει μεγαλύτερη δοσολογία, τότε είναι πιθανό να προκύψουν προβλήματα υγείας.
Ενώ η λήψη συμπληρώματος ασβεστίου ίσως προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες, η κάλυψη των αναγκών μας σε ασβέστιο μέσω της διατροφής μας είναι ασφαλής. Όταν λαμβάνουμε το ασβέστιο μέσω της διατροφής μας, το λαμβάνουμε σε μικρές ποσότητες κατανεμημένες κατά την διάρκεια της ημέρας μαζί με άλλες τροφές, το οποίο βοηθάει να απορροφήσουμε τα θρεπτικά συστατικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να λάβουν επαρκές ασβέστιο μέσω της διατροφής εάν καταβάλουν προσπάθεια (24).
Σίγουρα, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός.
Για παράδειγμα, για έναν ασθενή με οστεοπόρωση ή με συγκεκριμένες παθήσεις (όπως η φλεγμονώδης αρθρίτιδα) που μπορεί να συνδέεται στενά με την ανάπτυξη οστεοπόρωσης, το όφελος από το συμπλήρωμα ασβεστίου ίσως υπερτερεί των πιθανών κινδύνων. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν και πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ασβέστιο μόνο μέσω της διατροφής.
Αν ορισμένα άτομα έχουν πρόβλημα να προσλάβουν επαρκές ασβέστιο μέσω της διατροφής, το συμπλήρωμα ασβεστίου θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο με την έγκριση του ιατρού. Πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν ένα συμπλήρωμα και σκέφτονται «δεν μπορεί να βλάψει, είναι απλά ένα συμπλήρωμα» αλλά, στην πραγματικότητα, το συμπλήρωμα θα μπορούσε να βλάψει την υγεία (43).
Ο πιο υγιεινός τρόπος πρόσληψης ασβεστίου είναι μέσω της διατροφής.
Οι καλές διατροφικές πηγές ασβεστίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το κέιλ, καθώς και ορισμένα είδη οσπρίων (24).
7. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το Ίδρυμα για την Υγεία των Οστών και την Οστεοπόρωση :
"Η οστεοπόρωση δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα οστά μας, ανεξάρτητα από την ηλικία μας.
Ποτέ δεν είναι αργά για να βελτιώσουμε την υγεία των οστών μας.
Οι συνήθειες που υιοθετούμε, ξεκινώντας από τώρα, μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των οστών μας για το υπόλοιπο της ζωής μας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση".
Δείτε την ενότητα για πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
