18/7/2023
ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ ΚΑΙ ΨΑΡΙΑ
|
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 3. ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ ΚΑΙ ΨΑΡΙΑ 4. ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ Παραπομπές (51) Χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά (μέσος χρόνος ανάγνωσης = 200 λέξεις/λεπτό) |
ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ ΚΑΙ ΨΑΡΙΑ
|
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο ρόλος της διατροφής στον τομέα των χρόνιων παθήσεων είναι συναρπαστικός και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να προσελκύσει την προσοχή πολλών επιστημονικών ομάδων.
Οι προστατευτικοί και οι επιβλαβείς παράγοντες μπορούν να δράσουν με σωρευτικές, συνεργιστικές ή ανταγωνιστικές επιδράσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την κλινική έναρξη της νόσου, και η νόσος Πάρκινσον δεν αποτελεί εξαίρεση.
Η νόσος Πάρκινσον είναι η 2η πιο συχνή νευροεκφυλιστική διαταραχή (1) και επηρεάζει περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν από Πάρκινσον είναι άνω των 60 ετών, αλλά ένας στους δέκα είναι κάτω των 50. Επηρεάζονται ελαφρώς περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες (2).
Ενώ εμφανίζεται και ένας αριθμός μη-κινητικών εκδηλώσεων, τα τυπικά κλινικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν μια διαταραχή της κίνησης που αποτελείται από :
- βραδυκινησία,
- τρόμο ηρεμίας, και
- ακαμψία.
Σε μεταγενέστερο στάδιο εμφανίζεται και αστάθεια στάσης (3).
Μεταξύ 40% και 50% των ασθενών με νόσο Πάρκινσον βιώνουν άγχος και κατάθλιψη*, που σχετίζονται με μειωμένη σωματική λειτουργία, υψηλή εξάρτηση από την υγειονομική φροντίδα και θνησιμότητα (4). Ειδικά οι πτώσεις επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων με νόσο Πάρκινσον, με αυξημένη νοσηρότητα/θνησιμότητα και υψηλό κόστος υγειονομικής περίθαλψης (5).
* Σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό (Hericium erinaceus), γνωστό και ως "Χαίτη Λιονταριού" (Lion's Mane), μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στο άγχος και στην κατάθλιψη. Οι σχετικές πληροφορίες φαίνονται εδώ.
2. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η λεβοντόπα θεωρείται το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου Πάρκινσον**. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι ασθενείς είναι πιθανό να εμφανίσουν μειωμένη ανταπόκριση στην λεβοντόπα και να αναπτύξουν κινητικές διακυμάνσεις. Μετά από 5 χρόνια αγωγής με λεβοντόπα, παρατηρούνται κινητικές διακυμάνσεις σχεδόν στο 40% των ασθενών. Η κυμαινόμενη κινητική απόδοση είναι η κύρια πηγή αναπηρίας σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον και μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Συνήθως, οι ασθενείς με κινητικές διακυμάνσεις εμφανίζουν αρχικά προοδευτικά μικρότερη ανταπόκριση σε κάθε δόση λεβοντόπα και στην συνέχεια εμφανίζουν απότομες και απρόβλεπτες μετατοπίσεις μεταξύ των καταστάσεων «ενεργοποίησης» και «απενεργοποίησης» που δεν σχετίζονται με τη χορήγηση φαρμάκου (φαινόμενο «on-off») (6).
** Το φαρμακευτικό μανιτάρι γανόδερμα μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στα κινητικά συμπτώματα, ενώ οδηγεί σε σημαντική αύξηση του δείκτη NGF και BDNF, οι οποίοι προστατεύουν τους νευρώνες από βλάβες. Οι σχετικές πληροφορίες φαίνονται εδώ.
Ο ρόλος της διατροφής στον τομέα των χρόνιων παθήσεων είναι συναρπαστικός και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να προσελκύσει την προσοχή πολλών επιστημονικών ομάδων.
Οι προστατευτικοί και οι επιβλαβείς παράγοντες μπορούν να δράσουν με σωρευτικές, συνεργιστικές ή ανταγωνιστικές επιδράσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την κλινική έναρξη της νόσου, και η νόσος Πάρκινσον δεν αποτελεί εξαίρεση.
Η νόσος Πάρκινσον είναι η 2η πιο συχνή νευροεκφυλιστική διαταραχή (1) και επηρεάζει περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν από Πάρκινσον είναι άνω των 60 ετών, αλλά ένας στους δέκα είναι κάτω των 50. Επηρεάζονται ελαφρώς περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες (2).
Ενώ εμφανίζεται και ένας αριθμός μη-κινητικών εκδηλώσεων, τα τυπικά κλινικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν μια διαταραχή της κίνησης που αποτελείται από :
- βραδυκινησία,
- τρόμο ηρεμίας, και
- ακαμψία.
Σε μεταγενέστερο στάδιο εμφανίζεται και αστάθεια στάσης (3).
Μεταξύ 40% και 50% των ασθενών με νόσο Πάρκινσον βιώνουν άγχος και κατάθλιψη*, που σχετίζονται με μειωμένη σωματική λειτουργία, υψηλή εξάρτηση από την υγειονομική φροντίδα και θνησιμότητα (4). Ειδικά οι πτώσεις επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων με νόσο Πάρκινσον, με αυξημένη νοσηρότητα/θνησιμότητα και υψηλό κόστος υγειονομικής περίθαλψης (5).
* Σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό (Hericium erinaceus), γνωστό και ως "Χαίτη Λιονταριού" (Lion's Mane), μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στο άγχος και στην κατάθλιψη. Οι σχετικές πληροφορίες φαίνονται εδώ.
2. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η λεβοντόπα θεωρείται το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου Πάρκινσον**. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι ασθενείς είναι πιθανό να εμφανίσουν μειωμένη ανταπόκριση στην λεβοντόπα και να αναπτύξουν κινητικές διακυμάνσεις. Μετά από 5 χρόνια αγωγής με λεβοντόπα, παρατηρούνται κινητικές διακυμάνσεις σχεδόν στο 40% των ασθενών. Η κυμαινόμενη κινητική απόδοση είναι η κύρια πηγή αναπηρίας σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον και μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Συνήθως, οι ασθενείς με κινητικές διακυμάνσεις εμφανίζουν αρχικά προοδευτικά μικρότερη ανταπόκριση σε κάθε δόση λεβοντόπα και στην συνέχεια εμφανίζουν απότομες και απρόβλεπτες μετατοπίσεις μεταξύ των καταστάσεων «ενεργοποίησης» και «απενεργοποίησης» που δεν σχετίζονται με τη χορήγηση φαρμάκου (φαινόμενο «on-off») (6).
** Το φαρμακευτικό μανιτάρι γανόδερμα μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στα κινητικά συμπτώματα, ενώ οδηγεί σε σημαντική αύξηση του δείκτη NGF και BDNF, οι οποίοι προστατεύουν τους νευρώνες από βλάβες. Οι σχετικές πληροφορίες φαίνονται εδώ.
3. ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ ΚΑΙ ΨΑΡΙΑ
υδράργυρος : νευρολογικός και κινητικός αντίκτυπος
Ο υδράργυρος προκαλεί μεγάλη ανησυχία στο κοινό λόγω της εξαιρετικής τοξικότητας του (7), ιδίως όταν είναι τοξικός ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα (8). Για την ακρίβεια, θεωρείται το πιο τοξικό βαρύ μέταλλο (9).
Ο υδράργυρος μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες (10) και μεταξύ του μικρού αριθμού περιβαλλοντικών χημικών ουσιών που είναι γνωστό ότι προκαλούν νευροτοξικότητα, ο υδράργυρος έχει μια ενδιαφέρουσα, αν όχι δραματική ιστορία, η οποία ακόμα ξεδιπλώνεται (11).
Ο υδράργυρος μπορεί να εισέλθει και να παραμείνει σε ορισμένους ιστούς για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, καθώς ο χρόνος ημιζωής της απέκκρισης του παρατείνεται. Ένα από τα κύρια όργανα-στόχους που προκαλούν ανησυχία είναι το κεντρικό νευρικό σύστημα (12). (Σημείωση: το φαρμακευτικό μανιτάρι ερίκιο δρα προστατευτικά και στο νευρικό σύστημα).
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο υδράργυρος διαταράσσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και προκαλεί κινητικές αναπηρίες (13), ενώ έχει βρεθεί ότι είναι α ι τ ι ο λ ο γ ι κ ό ς παράγοντας διαφόρων ειδών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των νευρολογικών και των κινητικών (14). Η τοξικότητα του υδραργύρου και η εμπλοκή του στη νευρολογική δυσλειτουργία έχουν αποδειχθεί από δύο επιδημίες.
Επίσης, υψηλά επίπεδα από υδράργυρο βρίσκονται σε νεκροψίες ανθρώπων που έπασχαν από νευροεκφυλιστικές ασθένειες (15). Μία ακόμα μελέτη με δεδομένα από νεκροψίες προσθέτει στο σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν ότι ο υδράργυρος διαδραματίζει ρόλο στη νόσο Πάρκινσον (21).
Ο υδράργυρος εισέρχεται επιλεκτικά σε ορισμένους ανθρώπινους νευρώνες (16), ενώ προκαλεί νευροσυμπεριφορικές επιδράσεις (17). Επίσης, ο τρόμος είναι ένα κλασικό σύμπτωμα μεταξύ των ανθρώπων με δηλητηρίαση από υδράργυρο. Η πάθηση "υδραργυρικός τρόμος" [Tremor Mercurialis] είναι γνωστή από την αρχαιότητα (18).
Κλείνοντας, ο υδράργυρος είναι σε θέση να περάσει μέσα από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προκαλώντας σοβαρή βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα (19), καθώς και νευρωνικό εκφυλισμό (20).
υδράργυρος και νόσος Πάρκινσον
Όπως αναφέρει και μία πρόσφατη ανασκόπηση, στόχος είναι να αυξηθεί η ενημέρωση για την εμφάνιση και την εξέλιξη της νόσου Πάρκινσον (20).
Ο υδράργυρος έχει εμπλακεί στη νόσο Πάρκινσον (17, 22) και η νευροτοξική δράση από τον υδράργυρο είναι γνωστή εδώ και χρόνια (23). Σύμφωνα με μία ανασκόπηση του 2019, η συσσώρευση υδραργύρου μελετήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως ένας πιθανότατος παράγοντας που εμπλέκεται στην πορεία της νόσου Πάρκινσον (19), ενώ μία πιο πρόσφατη ανασκόπηση (2022) αναφέρει ότι λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι :
- τα συμπτώματα που καταγράφονται κατά την δηλητηρίαση με υδράργυρο είναι από πολλές απόψεις παρόμοια με εκείνα της νόσου Πάρκινσον, και
- οι παθογενετικοί μηχανισμοί τους (οξειδωτικό στρες και νευροφλεγμονή) συμπίπτουν,
τότε οι τοξικές επιδράσεις του υδραργύρου σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες μπορούν να χαρακτηριστούν ως σημαντικότατος παράγοντας κινδύνου (24).
Οι επιπτώσεις του υδράργυρου έχουν ήδη καταγραφεί από το 1810. Βρετανοί ναυτικοί που εκτέθηκαν στον υδράργυρο εμφάνισαν σημάδια «τρόμου, παράλυσης και σιελόρροιας, ακολουθούμενες αργότερα από περισσότερες επιδράσεις», ένα παράδειγμα της νόσου Πάρκινσον λόγω δηλητηρίασης από υδράργυρο (25). 170 χρόνια μετά, το 1981, προτάθηκε να διερευνηθεί η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στον υδράργυρο και της νόσου Πάρκινσον (26).
Το 1989, μία επιστημονική δημοσίευση ανέφερε την παρουσία μιας ισχυρής συσχέτισης μεταξύ των υψηλών επιπέδων υδραργύρου στο αίμα και ενός αυξημένου κινδύνου για νόσο Πάρκινσον στον πληθυσμό της Σιγκαπούρης (27).
Μία μικρή μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2006 συμπέρανε ότι ο υδράργυρος ίσως να διαδραματίζει ρόλο στην αιτιολογία της νόσου Πάρκινσον (28).
Το 2011 μία μελέτη αναφέρει ότι στα επιστημονικά δημοσιευμένα δεδομένα έχει αναφερθεί συσχέτιση μεταξύ της νόσου του Πάρκινσον και των επιπέδων υδραργύρου στο σώμα (29).
Το 2014, μια μεγάλη προοπτική μελέτη (διάρκεια 18 ετών) με 121.701 συμμετέχοντες έδειξε ότι, από τα βαρέα μέταλλα, μόνο ο υδράργυρος βρέθηκε να σχετίζεται με τον υψηλότερο κίνδυνο για νόσο Πάρκινσον (30).
Το 2022, μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα υδραργύρου στο αίμα ασθενών με νόσο Πάρκινσον ήταν ε ξ ι φορές υψηλότερα, υποδηλώνοντας ότι ο υδράργυρος είναι σημαντικός παράγοντας στην αιτιολογία της νόσου Πάρκινσον (31).
Επιπλέον, σε επιδημιολογικές μελέτες, έχει αναφερθεί σύνδεση μεταξύ της νόσου Πάρκινσον και της έκθεσης σε υδράργυρο (32, 33).
Κλείνοντας, μία ανασκόπηση του 2021 επισημαίνει ότι "ο υδράργυρος αντιπροσωπεύει έναν από τους αιτιολογικούς παράγοντες για τη νόσο Πάρκινσον" και συνεχίζει αναφέροντας ότι "πολλοί επιστήμονες έχουν ερευνήσει και αποδείξει την συσχέτιση της νόσου Πάρκινσον με τα επίπεδα υδραργύρου (15).
Ως εκ τούτου, καθίσταται ε π ι τ α κ τ ι κ ή ανάγκη να διαδοθούν οι πληροφορίες για την απειλή της έκθεσης στον υδράργυρο μεταξύ των επιστημόνων και του κοινού (14).
υδράργυρος και διατροφή:
Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για την πρόσληψη υδραργύρου μέσω της διατροφής διότι αποτελεί την σημαντικότερη πηγή έκθεσης σε αυτό το τοξικό μέταλλο (34).
Οι συγκεντρώσεις υδραργύρου στον αέρα και στο νερό είναι εξαιρετικά χαμηλές και επομένως δεν αποτελούν σημαντική πηγή έκθεσης στον υδράργυρο στον άνθρωπο. Αντίθετα, οι άνθρωποι γενικά εκτίθενται στον υδράργυρο μέσω της διατροφής (35). Συνεπώς, Η έκθεση στον υδράργυρο μέσω της διατροφής αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία (36).
υδάτινα οικοσυστήματα
Σίγουρα, ο υδράργυρος από το νερό που πίνουμε αποτελεί πηγή έκθεσης στον υδράργυρο, αλλά κύρια ανησυχία είναι ο βιομετασχηματισμός του υδραργύρου στο υδάτινο περιβάλλον (37), ο οποίος επηρεάζει το υδάτινο οικοσύστημα και την θαλάσσια τροφική αλυσίδα (23). Ο υδράργυρος βιοσυσσωρεύεται στην τροφική αλυσίδα (38), με αποτέλεσμα οι ωκεανοί, τα ποτάμια και άλλα υδάτινα σώματα να αποτελούν δυναμικές δεξαμενές υδραργύρου (37).
Ίχνη υδραργύρου υπάρχουν σε όλα τα τρόφιμα.
Ωστόσο, οι συγκεντρώσεις είναι αρκετά χαμηλές τόσο στα φρούτα όσο και στα λαχανικά επειδή η πρόσληψη υδραργύρου από τα φυτά από το έδαφος είναι χαμηλή.
Αντίθετα, μελέτες που έχουν διεξαχθεί παγκοσμίως, έχουν αποδείξει ότι τα ψάρια είναι η κύρια πηγή διατροφικής πρόσληψης υδραργύρου για τον μέσο πληθυσμό (35).
Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος από την κατανάλωση ψαριών αποτελεί σοβαρή ανησυχία (39).
βιομεγέθυνση - βιοσυσσώρευση:
Ο ανόργανος υδράργυρος βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε υδάτινα περιβάλλοντα (31), όπου μετατρέπεται σε «μεθυλυδράργυρο». Αυτός ο μετασχηματισμός κάνει τον υδράργυρο πιο επιρρεπή στην βιομεγέθυνση στις τροφικές αλυσίδες (14).
Ο μεθυλυδράργυρος, προκαλεί ανησυχία επειδή αποτελεί την πιο τοξική μορφή του υδράργυρου, και βιοσυσσωρεύεται και βιομεγεθύνεται μέσω της κατανάλωσης ψαριών (40-42).
Ο μεθυλυδράργυρος, η κυρίαρχη μορφή υδραργύρου στα ψάρια, διαχέεται γρήγορα και να συνδέεται στενά πάνω στις πρωτεΐνες του ψαριού (35).
Η μέση αναλογία υδραργύρου στην μορφή του μεθυλυδράργυρου αυξάνεται από 10% στο νερό, σε 15% στο φυτοπλαγκτόν και >95% στα ψάρια (43)
ψάρια: κύρια πηγή πρόσληψης μεθυλυδραργύρου
Τα ψάρια και τα θαλασσινά παρέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Ωστόσο, ταυτόχρονα αποτελούν την κύρια πηγή πρόσληψης μεθυλυδραργύρου στον άνθρωπο (44).
Ζητήματα που σχετίζονται με την έκθεση στον μεθυλυδράργυρο μέσω της διατροφής σε πληθυσμούς που τρώνε ψάρια βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αξιολόγησης κινδύνου για την υγεία (45). Τα ψάρια και τα οστρακοειδή με μεθυλυδράργυρο αντιπροσωπεύουν την κύρια και πιο διαδεδομένη πηγή ανθρώπινης έκθεσης (34, 45-49).
Ο μεθυλυδράργυρος είναι η πιο τοξική μορφή υδραργύρου και τα ψάρια είναι η τροφή που συμβάλλει περισσότερο στην πρόσληψη αυτού του τοξικού παράγοντα (49).
Μάλιστα, ο μεθυλυδράργυρος υπάρχει σε όλα τα ψάρια (50) και σε όλα τα θαλασσινά (51). Το να γνωρίζουμε ποια ψάρια έχουν χαμηλότερο υδράργυρο αποτελεί πρόκληση (51), αν όχι αδύνατο.
Η έκθεση ακόμα και σε μικρές ποσότητες υδραργύρου θα προκαλέσει τελικά την εμφάνιση συμπτωμάτων, αν και ίσως χρειαστούν δεκαετίες. Οι μακροχρόνιες εκθέσεις προκαλούν τρόμο, αδυναμία καλής βάδισης, προβλήματα μνήμης και πόνο (37).
Κατά συνέπεια, οι πληθυσμοί που στην διατροφή τους έχουν υψηλή πρόσληψη ψαριών (θάλασσας ή γλυκού νερού) έχουν και την μεγαλύτερη διατροφική έκθεση στον υδράργυρο (14).
Κλείνοντας, να σημειωθεί ότι ο υδράργυρος ούτε αποβάλλεται ούτε εξαλείφεται με το μαγείρεμα (37, 47).
υδράργυρος : νευρολογικός και κινητικός αντίκτυπος
Ο υδράργυρος προκαλεί μεγάλη ανησυχία στο κοινό λόγω της εξαιρετικής τοξικότητας του (7), ιδίως όταν είναι τοξικός ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα (8). Για την ακρίβεια, θεωρείται το πιο τοξικό βαρύ μέταλλο (9).
Ο υδράργυρος μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες (10) και μεταξύ του μικρού αριθμού περιβαλλοντικών χημικών ουσιών που είναι γνωστό ότι προκαλούν νευροτοξικότητα, ο υδράργυρος έχει μια ενδιαφέρουσα, αν όχι δραματική ιστορία, η οποία ακόμα ξεδιπλώνεται (11).
Ο υδράργυρος μπορεί να εισέλθει και να παραμείνει σε ορισμένους ιστούς για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, καθώς ο χρόνος ημιζωής της απέκκρισης του παρατείνεται. Ένα από τα κύρια όργανα-στόχους που προκαλούν ανησυχία είναι το κεντρικό νευρικό σύστημα (12). (Σημείωση: το φαρμακευτικό μανιτάρι ερίκιο δρα προστατευτικά και στο νευρικό σύστημα).
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο υδράργυρος διαταράσσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και προκαλεί κινητικές αναπηρίες (13), ενώ έχει βρεθεί ότι είναι α ι τ ι ο λ ο γ ι κ ό ς παράγοντας διαφόρων ειδών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των νευρολογικών και των κινητικών (14). Η τοξικότητα του υδραργύρου και η εμπλοκή του στη νευρολογική δυσλειτουργία έχουν αποδειχθεί από δύο επιδημίες.
Επίσης, υψηλά επίπεδα από υδράργυρο βρίσκονται σε νεκροψίες ανθρώπων που έπασχαν από νευροεκφυλιστικές ασθένειες (15). Μία ακόμα μελέτη με δεδομένα από νεκροψίες προσθέτει στο σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν ότι ο υδράργυρος διαδραματίζει ρόλο στη νόσο Πάρκινσον (21).
Ο υδράργυρος εισέρχεται επιλεκτικά σε ορισμένους ανθρώπινους νευρώνες (16), ενώ προκαλεί νευροσυμπεριφορικές επιδράσεις (17). Επίσης, ο τρόμος είναι ένα κλασικό σύμπτωμα μεταξύ των ανθρώπων με δηλητηρίαση από υδράργυρο. Η πάθηση "υδραργυρικός τρόμος" [Tremor Mercurialis] είναι γνωστή από την αρχαιότητα (18).
Κλείνοντας, ο υδράργυρος είναι σε θέση να περάσει μέσα από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προκαλώντας σοβαρή βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα (19), καθώς και νευρωνικό εκφυλισμό (20).
υδράργυρος και νόσος Πάρκινσον
Όπως αναφέρει και μία πρόσφατη ανασκόπηση, στόχος είναι να αυξηθεί η ενημέρωση για την εμφάνιση και την εξέλιξη της νόσου Πάρκινσον (20).
Ο υδράργυρος έχει εμπλακεί στη νόσο Πάρκινσον (17, 22) και η νευροτοξική δράση από τον υδράργυρο είναι γνωστή εδώ και χρόνια (23). Σύμφωνα με μία ανασκόπηση του 2019, η συσσώρευση υδραργύρου μελετήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως ένας πιθανότατος παράγοντας που εμπλέκεται στην πορεία της νόσου Πάρκινσον (19), ενώ μία πιο πρόσφατη ανασκόπηση (2022) αναφέρει ότι λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι :
- τα συμπτώματα που καταγράφονται κατά την δηλητηρίαση με υδράργυρο είναι από πολλές απόψεις παρόμοια με εκείνα της νόσου Πάρκινσον, και
- οι παθογενετικοί μηχανισμοί τους (οξειδωτικό στρες και νευροφλεγμονή) συμπίπτουν,
τότε οι τοξικές επιδράσεις του υδραργύρου σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες μπορούν να χαρακτηριστούν ως σημαντικότατος παράγοντας κινδύνου (24).
Οι επιπτώσεις του υδράργυρου έχουν ήδη καταγραφεί από το 1810. Βρετανοί ναυτικοί που εκτέθηκαν στον υδράργυρο εμφάνισαν σημάδια «τρόμου, παράλυσης και σιελόρροιας, ακολουθούμενες αργότερα από περισσότερες επιδράσεις», ένα παράδειγμα της νόσου Πάρκινσον λόγω δηλητηρίασης από υδράργυρο (25). 170 χρόνια μετά, το 1981, προτάθηκε να διερευνηθεί η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στον υδράργυρο και της νόσου Πάρκινσον (26).
Το 1989, μία επιστημονική δημοσίευση ανέφερε την παρουσία μιας ισχυρής συσχέτισης μεταξύ των υψηλών επιπέδων υδραργύρου στο αίμα και ενός αυξημένου κινδύνου για νόσο Πάρκινσον στον πληθυσμό της Σιγκαπούρης (27).
Μία μικρή μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2006 συμπέρανε ότι ο υδράργυρος ίσως να διαδραματίζει ρόλο στην αιτιολογία της νόσου Πάρκινσον (28).
Το 2011 μία μελέτη αναφέρει ότι στα επιστημονικά δημοσιευμένα δεδομένα έχει αναφερθεί συσχέτιση μεταξύ της νόσου του Πάρκινσον και των επιπέδων υδραργύρου στο σώμα (29).
Το 2014, μια μεγάλη προοπτική μελέτη (διάρκεια 18 ετών) με 121.701 συμμετέχοντες έδειξε ότι, από τα βαρέα μέταλλα, μόνο ο υδράργυρος βρέθηκε να σχετίζεται με τον υψηλότερο κίνδυνο για νόσο Πάρκινσον (30).
Το 2022, μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα υδραργύρου στο αίμα ασθενών με νόσο Πάρκινσον ήταν ε ξ ι φορές υψηλότερα, υποδηλώνοντας ότι ο υδράργυρος είναι σημαντικός παράγοντας στην αιτιολογία της νόσου Πάρκινσον (31).
Επιπλέον, σε επιδημιολογικές μελέτες, έχει αναφερθεί σύνδεση μεταξύ της νόσου Πάρκινσον και της έκθεσης σε υδράργυρο (32, 33).
Κλείνοντας, μία ανασκόπηση του 2021 επισημαίνει ότι "ο υδράργυρος αντιπροσωπεύει έναν από τους αιτιολογικούς παράγοντες για τη νόσο Πάρκινσον" και συνεχίζει αναφέροντας ότι "πολλοί επιστήμονες έχουν ερευνήσει και αποδείξει την συσχέτιση της νόσου Πάρκινσον με τα επίπεδα υδραργύρου (15).
Ως εκ τούτου, καθίσταται ε π ι τ α κ τ ι κ ή ανάγκη να διαδοθούν οι πληροφορίες για την απειλή της έκθεσης στον υδράργυρο μεταξύ των επιστημόνων και του κοινού (14).
υδράργυρος και διατροφή:
Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για την πρόσληψη υδραργύρου μέσω της διατροφής διότι αποτελεί την σημαντικότερη πηγή έκθεσης σε αυτό το τοξικό μέταλλο (34).
Οι συγκεντρώσεις υδραργύρου στον αέρα και στο νερό είναι εξαιρετικά χαμηλές και επομένως δεν αποτελούν σημαντική πηγή έκθεσης στον υδράργυρο στον άνθρωπο. Αντίθετα, οι άνθρωποι γενικά εκτίθενται στον υδράργυρο μέσω της διατροφής (35). Συνεπώς, Η έκθεση στον υδράργυρο μέσω της διατροφής αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία (36).
υδάτινα οικοσυστήματα
Σίγουρα, ο υδράργυρος από το νερό που πίνουμε αποτελεί πηγή έκθεσης στον υδράργυρο, αλλά κύρια ανησυχία είναι ο βιομετασχηματισμός του υδραργύρου στο υδάτινο περιβάλλον (37), ο οποίος επηρεάζει το υδάτινο οικοσύστημα και την θαλάσσια τροφική αλυσίδα (23). Ο υδράργυρος βιοσυσσωρεύεται στην τροφική αλυσίδα (38), με αποτέλεσμα οι ωκεανοί, τα ποτάμια και άλλα υδάτινα σώματα να αποτελούν δυναμικές δεξαμενές υδραργύρου (37).
Ίχνη υδραργύρου υπάρχουν σε όλα τα τρόφιμα.
Ωστόσο, οι συγκεντρώσεις είναι αρκετά χαμηλές τόσο στα φρούτα όσο και στα λαχανικά επειδή η πρόσληψη υδραργύρου από τα φυτά από το έδαφος είναι χαμηλή.
Αντίθετα, μελέτες που έχουν διεξαχθεί παγκοσμίως, έχουν αποδείξει ότι τα ψάρια είναι η κύρια πηγή διατροφικής πρόσληψης υδραργύρου για τον μέσο πληθυσμό (35).
Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος από την κατανάλωση ψαριών αποτελεί σοβαρή ανησυχία (39).
βιομεγέθυνση - βιοσυσσώρευση:
Ο ανόργανος υδράργυρος βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε υδάτινα περιβάλλοντα (31), όπου μετατρέπεται σε «μεθυλυδράργυρο». Αυτός ο μετασχηματισμός κάνει τον υδράργυρο πιο επιρρεπή στην βιομεγέθυνση στις τροφικές αλυσίδες (14).
Ο μεθυλυδράργυρος, προκαλεί ανησυχία επειδή αποτελεί την πιο τοξική μορφή του υδράργυρου, και βιοσυσσωρεύεται και βιομεγεθύνεται μέσω της κατανάλωσης ψαριών (40-42).
Ο μεθυλυδράργυρος, η κυρίαρχη μορφή υδραργύρου στα ψάρια, διαχέεται γρήγορα και να συνδέεται στενά πάνω στις πρωτεΐνες του ψαριού (35).
Η μέση αναλογία υδραργύρου στην μορφή του μεθυλυδράργυρου αυξάνεται από 10% στο νερό, σε 15% στο φυτοπλαγκτόν και >95% στα ψάρια (43)
ψάρια: κύρια πηγή πρόσληψης μεθυλυδραργύρου
Τα ψάρια και τα θαλασσινά παρέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Ωστόσο, ταυτόχρονα αποτελούν την κύρια πηγή πρόσληψης μεθυλυδραργύρου στον άνθρωπο (44).
Ζητήματα που σχετίζονται με την έκθεση στον μεθυλυδράργυρο μέσω της διατροφής σε πληθυσμούς που τρώνε ψάρια βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αξιολόγησης κινδύνου για την υγεία (45). Τα ψάρια και τα οστρακοειδή με μεθυλυδράργυρο αντιπροσωπεύουν την κύρια και πιο διαδεδομένη πηγή ανθρώπινης έκθεσης (34, 45-49).
Ο μεθυλυδράργυρος είναι η πιο τοξική μορφή υδραργύρου και τα ψάρια είναι η τροφή που συμβάλλει περισσότερο στην πρόσληψη αυτού του τοξικού παράγοντα (49).
Μάλιστα, ο μεθυλυδράργυρος υπάρχει σε όλα τα ψάρια (50) και σε όλα τα θαλασσινά (51). Το να γνωρίζουμε ποια ψάρια έχουν χαμηλότερο υδράργυρο αποτελεί πρόκληση (51), αν όχι αδύνατο.
Η έκθεση ακόμα και σε μικρές ποσότητες υδραργύρου θα προκαλέσει τελικά την εμφάνιση συμπτωμάτων, αν και ίσως χρειαστούν δεκαετίες. Οι μακροχρόνιες εκθέσεις προκαλούν τρόμο, αδυναμία καλής βάδισης, προβλήματα μνήμης και πόνο (37).
Κατά συνέπεια, οι πληθυσμοί που στην διατροφή τους έχουν υψηλή πρόσληψη ψαριών (θάλασσας ή γλυκού νερού) έχουν και την μεγαλύτερη διατροφική έκθεση στον υδράργυρο (14).
Κλείνοντας, να σημειωθεί ότι ο υδράργυρος ούτε αποβάλλεται ούτε εξαλείφεται με το μαγείρεμα (37, 47).
4. ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
1. ο υδράργυρος θεωρείται το πιο τοξικό βαρύ μέταλλο.
2. ο υδράργυρος είναι αιτιολογικός παράγοντας για νευρολογικές και κινητικές διαταραχές και είναι σε θέση να διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
3. υψηλά επίπεδα από τον υδράργυρο βρίσκονται σε νεκροψίες ανθρώπων με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, ενώ έχει βρεθεί ότι τα επίπεδα του στο αίμα ανθρώπων με νόσο Πάρκινσον ήταν 6 φορές υψηλότερα.
4. πρόσφατη ανασκόπηση επισημαίνει ότι "ο υδράργυρος αντιπροσωπεύει έναν από τους αιτιολογικούς παράγοντες για τη νόσο Πάρκινσον".
5. η κύρια πηγή έκθεσης στον υδράργυρο είναι η διατροφή (όχι το νερό ή ο αέρας) και από την διατροφή τα ψάρια αποτελούν την κύρια πηγή πρόσληψης.
6. ο μεθυλυδράργυρος, η πιο τοξική μορφή του, βιομεγεθύνεται μέσω της κατανάλωσης ψαριών. Η μέση αναλογία του ξεπερνάει το >95% στα ψάρια.
7. ο μεθυλυδράργυρος υπάρχει σε όλα τα ψάρια και σε όλα τα θαλασσινά. Το να γνωρίζουμε ποια ψάρια έχουν χαμηλότερο υδράργυρο αποτελεί πρόκληση, αν όχι αδύνατο.
8. ο υδράργυρος ούτε αποβάλλεται ούτε εξαλείφεται με το μαγείρεμα.
Επομένως, είναι συνετό για τους ανθρώπους με Πάρκινσον να ενεργήσουν με φρόνηση, σκεπτόμενοι τόσο το παρόν όσο και το μέλλον, και να απομακρύνουν το ψάρι από την διατροφή τους, αντικαθιστώντας το με άλλες τροφές.
1. ο υδράργυρος θεωρείται το πιο τοξικό βαρύ μέταλλο.
2. ο υδράργυρος είναι αιτιολογικός παράγοντας για νευρολογικές και κινητικές διαταραχές και είναι σε θέση να διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
3. υψηλά επίπεδα από τον υδράργυρο βρίσκονται σε νεκροψίες ανθρώπων με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, ενώ έχει βρεθεί ότι τα επίπεδα του στο αίμα ανθρώπων με νόσο Πάρκινσον ήταν 6 φορές υψηλότερα.
4. πρόσφατη ανασκόπηση επισημαίνει ότι "ο υδράργυρος αντιπροσωπεύει έναν από τους αιτιολογικούς παράγοντες για τη νόσο Πάρκινσον".
5. η κύρια πηγή έκθεσης στον υδράργυρο είναι η διατροφή (όχι το νερό ή ο αέρας) και από την διατροφή τα ψάρια αποτελούν την κύρια πηγή πρόσληψης.
6. ο μεθυλυδράργυρος, η πιο τοξική μορφή του, βιομεγεθύνεται μέσω της κατανάλωσης ψαριών. Η μέση αναλογία του ξεπερνάει το >95% στα ψάρια.
7. ο μεθυλυδράργυρος υπάρχει σε όλα τα ψάρια και σε όλα τα θαλασσινά. Το να γνωρίζουμε ποια ψάρια έχουν χαμηλότερο υδράργυρο αποτελεί πρόκληση, αν όχι αδύνατο.
8. ο υδράργυρος ούτε αποβάλλεται ούτε εξαλείφεται με το μαγείρεμα.
Επομένως, είναι συνετό για τους ανθρώπους με Πάρκινσον να ενεργήσουν με φρόνηση, σκεπτόμενοι τόσο το παρόν όσο και το μέλλον, και να απομακρύνουν το ψάρι από την διατροφή τους, αντικαθιστώντας το με άλλες τροφές.
Για οποιαδήποτε διευκρίνιση, είμαι στην διάθεση σας. Απλά, συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας.
