14/2/2023
ΟΣΤΕΟΠΌΡΩΣΗ ΚΑΡΔΙΑ
A
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ 2. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ 3. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Παραπομπές (9) |
Τόσο οι καρδιαγγειακές παθήσεις όσο και η οστεοπόρωση αποτελούν σημαντικές αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στους ηλικιωμένους. Η οστεοπόρωση συχνά συνυπάρχει με καρδιαγγειακές παθήσεις και η σχέση μεταξύ των καρδιαγγειακών παθήσεων και της υγείας των οστών αναφέρεται όλο και περισσότερο.
οστεοπόρωση καρδια
https://www.mountsinai.org/health-library/supplement/calcium
=> για οφέλη στην καρδιά κ λοιπά οφέλη: προσθε΄σω σε hs
The relation between osteoporosis and mortality due to cardiovascular disease in women (1–2)
1. 9.704 γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω μελετήθηκαν προοπτικά για να προσδιοριστεί εάν η χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία) συσχετίστηκε με θνησιμότητα.
Τα ευρήματα έδειξαν, μεταξύ άλλων, ότι η μειωμένη οστική πυκνότητα στο τμήμα του οστού που βρίσκεται κοντά στον αγκώνα συσχετίστηκε ισχυρά με θανάτους από εγκεφαλικό (σχετικός κίνδυνος 74%)
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1677708/
2. Μία άλλη μελέτη σε 1.063 γυναίκες ανέφερε ότι η χαμηλή οστική πυκνότητα κατά την εμμηνόπαυση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυξημένη θνησιμότητα στην μετέπειτα ζωή, ειδικά από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι κάθε μείωση κατά μία τυπική απόκλιση (0,4 g/cm) στην οστική πυκνότητα συσχετίστηκε με 43% αύξηση στην θνησιμότητα, ενώ όταν ελήφθη υπόψη μόνο ο θάνατος εξαιτίας καρδιαγγειακής πάθησης, ο σχετικός κίνδυνος θανάτου εντός 17 ετών από την εμμηνόπαυση αυξήθηκε 130%.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10190374/
Το 2011 δημοσιεύτηκε μία ανασκόπηση 70 μελετών, η οποία ανέφερε τα άτομα με υποκλινική καρδιαγγειακή νόσο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα, αν και επί του παρόντος δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ως προς τον βαθμό που η χαμηλή οστική πυκνότητα ίσως σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21241491/
Μετά από 5 χρόνια, το 2016, δημοσιεύτηκε μία μετα-ανάλυση με σκοπό να ξεκαθαρίσει την συσχέτιση ανάμεσα στην μειωμένη οστική πυκνότητα και στην αθηροσκλήρωση. Συμπεριλήφθηκαν συνολικά 25 μελέτες στις οποίες συμμετείχαν 10.299 ασθενείς.
Με βάση τα ευρήματα αυτής της μελέτης, η μειωμένη οστική πυκνότητα είναι ένας ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης σε ηλικιωμένα άτομα. Σε σύγκριση με ασθενείς με φυσιολογική οστική πυκνότητα, η συχνότητα εμφάνισης αθηροσκληρωτικών αγγειακών ανωμαλιών ήταν σημαντικά αυξημένη (81%) σε ασθενείς με χαμηλή οστική πυκνότητα (p<0,00001).
Επιπλέον, όσο περισσότερο μειώνεται η οστική πυκνότητα, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος αθηροσκληρωτικών αγγειακών ανωμαλιών.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27149062/
Μία μετα-ανάλυση του 2020 έθεσε ως στόχο να συνοψίσει τα διαθέσιμα στοιχεία για να αξιολογήσει εάν η οστεοπόρωση συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας.
Συμπεριλήφθηκαν 3 μελέτες με συνολικά 70.697 ασθενείς και τα ευρήματα έδειξαν ότι η οστεοπόρωση συσχετίστηκε με μέτριο αλλά σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας, αν και επισημαίνεται ότι λόγω τον περιορισμένο αριθμό και την ποιότητα των διαθέσιμων μελετών, απαιτούνται περισσότερα δεδομένα υψηλής ποιότητας για να αποδειχθεί περαιτέρω η συσχέτιση μεταξύ της οστεοπόρωσης και της καρδιακής ανεπάρκειας.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32930543/
Although one study reported an inverse association between bone mineral density and stroke incidence in women (7), no study has examined bone mass in relation to the incidence of cardiovascular disease in women and men. If low bone mass and atherosclerosis share a common pathogenesis, then strategies for prevention of osteoporosis may, in turn, have implications for reduction of cardiovascular disease risk.
Literature suggests that cardiovascular diseases (CVD) contribute a major proportion to mortality after a fragility fracture.(2)
Thus, greater appreciation of the need for CVD management alongside fracture risk is warranted across clinical specialties.
https://asbmr.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jbmr.4157
- Coffee is the most commonly used drug in the United States.
The medical literature is conflicted regarding the harmful effects of coffee and caffeine.
A less appreciated problem with caffeine is that it may increase the risk of osteoporosis and hip fracture.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8010338/
G
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31776636/
H
It is estimated that up to 9% of all HIV mono-infected patients have low BMD, irrespective of treatment modality [5], [54], [55]
HIV itself may also have direct effects on osteoclastic activity leading to osteoporosis, with the incidence greatly increased among those on ART [56].
https://europepmc.org/article/MED/25033046
- Hip fracture is the most serious form of osteoporotic fracture because of the resulting high mortality, disability, need for long-term institutional care, and associated high medical costs
https://www.thelancet.com/journals/lanpub/article/PIIS2468-2667(17)30046-4/fulltext
=> Gabc + KP
- The most frequent sites of osteoporotic fractures are the vertebrae, the hip, the forearm and the proximal humerus
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18949981/
M
Recent evidence has found that 2 million male subjects in the United States have been affected by osteoporosis, accompanied by 12 million male subjects with high-risk conditions (Gielen et al., 2011). Cumulative data have suggested that osteoporosis-oriented fracture risk among male subjects is substantial, and the reports in the United States showed that 27–30% of fractures occur at ages of ≥ 50 years among male subjects (Burge et al., 2007; King et al., 2009). Worldwide, male subjects aged 50 years and older were estimated to incur 39% of all osteoporotic fractures (Johnell and Kanis, 2006). Also, the mortality rate after osteoporotic fracture in male subjects was found to be 39–52% higher than that in females (Haentjens et al., 2010; Kannegaard et al., 2010). Despite the abovementioned facts, osteoporosis in male subjects was still found to be undertreated or under-recognized, even though nearly one in five male subjects aged 50 years and older meet the criteria of the National Osteoporosis Foundation and other references to receive treatment with anti-osteoporosis therapies (Kiebzak et al., 2002; Ebeling, 2008; Khosla et al., 2008). With increasing longevity of male subjects and a concomitant increase in the proportion of the aging population, fractures and burdens for targeted subjects’ health care are likely to increase in the upcoming years.
https://europepmc.org/article/MED/31447677
- Approximately four out of five women suffer from menopausal symptoms (MPS) such as hot flushes and sweating, as well as from sleep disorders associated with these symptoms. Many women also suffer from psychological symptoms such as mood disorders, nervousness and irritability
https://europepmc.org/article/MED/28155126
P
Pathophysiology of bone lossBone remodeling is the process by which old bone is replaced by new bone. The normal bone remodeling process consists of five phases: the resting phase activation, resorption, reversal, and formation.
https://europepmc.org/article/MED/24176761
- In contrast, several common systemic diseases, including osteoporosis, exert relatively moderate influence on the pathogenesis of periodontitis
Of note, the task force from the 2017 workshop concluded that osteoporosis is significantly associated with higher prevalence and severity of radiographic alveolar bone loss. However, there is no clear association with other clinical parameters of periodontitis.14
as osteoporosis represents generalized thinning of trabecular and cortical bone, the long-standing hypothesis is that the alveolar bone surrounding the teeth in osteoporotic patients is more susceptible to periodontitis-related bone loss. In clinical studies examining the association between systemic and alveolar bone loss (ABL), all of the 10 studies published between 1996 and 2020 revealed an inverse correlation between systemic BMD and ABL17–26
clinical attachment loss
While radiographic assessment of alveolar bone loss is an important criterion, CAL reflects the lifetime experience of periodontitis and is a critical outcome measurement for diagnosing and staging of periodontitis.10 Of 23 studies published between 1995 and 2020, 17 revealed a significant correlation between CAL and osteoporosis18,24,25,39–60 (Table 2). These included 18 cross-sectional and 5 longitudinal studies, ranging from a sample size of 3054 to 2990.44 Most studies focused on postmenopausal women aged between 41 and 80 years old. Lumbar and/or femoral DXA was used to represent systemic BMD, but the clinical outcome measurements for CAL as determinants of periodontitis were more variable, especially considering the inclusion of other parameters, such as PD and BOP. The lack of a consistent CAL criteria could contribute to variability in the conclusions of these studies. However, the more recent studies since 2010 used CAL > 5 mm as a determinant for severe periodontitis, in accordance with the clinical classification criteria. In these 11 studies, all demonstrated positive association between CAL and systemic BMD, except for one study that utilized a much more stringent criteria of CAL > 7 mm.48 Consistently, two systematic reviews from 2010 and 2017 reached similar conclusions.61,62 Taking into consideration the bias and qualities of the evidence, Penoni et al suggested that 10 out of 11 studies with high quality evidence demonstrated positive correlation between CAL and systemic BMD.61 Particularly, compiling the data from all 11 studies, the low BMD group had 3.04% more sites with CAL > 4 mm and 5.07% sites with CAL > 6 mm, compared to normal BMD group. With 30% of sites as the threshold, this difference could create a significant clinical implication in a shift from localized to generalized periodontitis.4,61
https://europepmc.org/article/MED/35244945
S
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24399373/
V
Vertebral fractures are the most common type of osteoporotic fractures,70 but the majority occur asymptomatically and only one-third is clinically recognized.71
https://europepmc.org/article/MED/26895998
2. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ
3. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το Ίδρυμα για την Υγεία των Οστών και την Οστεοπόρωση :
"Η οστεοπόρωση δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα οστά μας, ανεξάρτητα από την ηλικία μας.
Ποτέ δεν είναι αργά για να βελτιώσουμε την υγεία των οστών μας.
Οι συνήθειες που υιοθετούμε, ξεκινώντας από τώρα, μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των οστών μας για το υπόλοιπο της ζωής μας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση".
Δείτε την ενότητα για πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
οστεοπόρωση καρδια
https://www.mountsinai.org/health-library/supplement/calcium
=> για οφέλη στην καρδιά κ λοιπά οφέλη: προσθε΄σω σε hs
The relation between osteoporosis and mortality due to cardiovascular disease in women (1–2)
1. 9.704 γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω μελετήθηκαν προοπτικά για να προσδιοριστεί εάν η χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία) συσχετίστηκε με θνησιμότητα.
Τα ευρήματα έδειξαν, μεταξύ άλλων, ότι η μειωμένη οστική πυκνότητα στο τμήμα του οστού που βρίσκεται κοντά στον αγκώνα συσχετίστηκε ισχυρά με θανάτους από εγκεφαλικό (σχετικός κίνδυνος 74%)
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1677708/
2. Μία άλλη μελέτη σε 1.063 γυναίκες ανέφερε ότι η χαμηλή οστική πυκνότητα κατά την εμμηνόπαυση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυξημένη θνησιμότητα στην μετέπειτα ζωή, ειδικά από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι κάθε μείωση κατά μία τυπική απόκλιση (0,4 g/cm) στην οστική πυκνότητα συσχετίστηκε με 43% αύξηση στην θνησιμότητα, ενώ όταν ελήφθη υπόψη μόνο ο θάνατος εξαιτίας καρδιαγγειακής πάθησης, ο σχετικός κίνδυνος θανάτου εντός 17 ετών από την εμμηνόπαυση αυξήθηκε 130%.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10190374/
Το 2011 δημοσιεύτηκε μία ανασκόπηση 70 μελετών, η οποία ανέφερε τα άτομα με υποκλινική καρδιαγγειακή νόσο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα, αν και επί του παρόντος δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ως προς τον βαθμό που η χαμηλή οστική πυκνότητα ίσως σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21241491/
Μετά από 5 χρόνια, το 2016, δημοσιεύτηκε μία μετα-ανάλυση με σκοπό να ξεκαθαρίσει την συσχέτιση ανάμεσα στην μειωμένη οστική πυκνότητα και στην αθηροσκλήρωση. Συμπεριλήφθηκαν συνολικά 25 μελέτες στις οποίες συμμετείχαν 10.299 ασθενείς.
Με βάση τα ευρήματα αυτής της μελέτης, η μειωμένη οστική πυκνότητα είναι ένας ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης σε ηλικιωμένα άτομα. Σε σύγκριση με ασθενείς με φυσιολογική οστική πυκνότητα, η συχνότητα εμφάνισης αθηροσκληρωτικών αγγειακών ανωμαλιών ήταν σημαντικά αυξημένη (81%) σε ασθενείς με χαμηλή οστική πυκνότητα (p<0,00001).
Επιπλέον, όσο περισσότερο μειώνεται η οστική πυκνότητα, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος αθηροσκληρωτικών αγγειακών ανωμαλιών.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27149062/
Μία μετα-ανάλυση του 2020 έθεσε ως στόχο να συνοψίσει τα διαθέσιμα στοιχεία για να αξιολογήσει εάν η οστεοπόρωση συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας.
Συμπεριλήφθηκαν 3 μελέτες με συνολικά 70.697 ασθενείς και τα ευρήματα έδειξαν ότι η οστεοπόρωση συσχετίστηκε με μέτριο αλλά σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας, αν και επισημαίνεται ότι λόγω τον περιορισμένο αριθμό και την ποιότητα των διαθέσιμων μελετών, απαιτούνται περισσότερα δεδομένα υψηλής ποιότητας για να αποδειχθεί περαιτέρω η συσχέτιση μεταξύ της οστεοπόρωσης και της καρδιακής ανεπάρκειας.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32930543/
Although one study reported an inverse association between bone mineral density and stroke incidence in women (7), no study has examined bone mass in relation to the incidence of cardiovascular disease in women and men. If low bone mass and atherosclerosis share a common pathogenesis, then strategies for prevention of osteoporosis may, in turn, have implications for reduction of cardiovascular disease risk.
Literature suggests that cardiovascular diseases (CVD) contribute a major proportion to mortality after a fragility fracture.(2)
Thus, greater appreciation of the need for CVD management alongside fracture risk is warranted across clinical specialties.
https://asbmr.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jbmr.4157
- Coffee is the most commonly used drug in the United States.
The medical literature is conflicted regarding the harmful effects of coffee and caffeine.
A less appreciated problem with caffeine is that it may increase the risk of osteoporosis and hip fracture.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8010338/
G
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31776636/
H
It is estimated that up to 9% of all HIV mono-infected patients have low BMD, irrespective of treatment modality [5], [54], [55]
HIV itself may also have direct effects on osteoclastic activity leading to osteoporosis, with the incidence greatly increased among those on ART [56].
https://europepmc.org/article/MED/25033046
- Hip fracture is the most serious form of osteoporotic fracture because of the resulting high mortality, disability, need for long-term institutional care, and associated high medical costs
https://www.thelancet.com/journals/lanpub/article/PIIS2468-2667(17)30046-4/fulltext
=> Gabc + KP
- The most frequent sites of osteoporotic fractures are the vertebrae, the hip, the forearm and the proximal humerus
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18949981/
M
Recent evidence has found that 2 million male subjects in the United States have been affected by osteoporosis, accompanied by 12 million male subjects with high-risk conditions (Gielen et al., 2011). Cumulative data have suggested that osteoporosis-oriented fracture risk among male subjects is substantial, and the reports in the United States showed that 27–30% of fractures occur at ages of ≥ 50 years among male subjects (Burge et al., 2007; King et al., 2009). Worldwide, male subjects aged 50 years and older were estimated to incur 39% of all osteoporotic fractures (Johnell and Kanis, 2006). Also, the mortality rate after osteoporotic fracture in male subjects was found to be 39–52% higher than that in females (Haentjens et al., 2010; Kannegaard et al., 2010). Despite the abovementioned facts, osteoporosis in male subjects was still found to be undertreated or under-recognized, even though nearly one in five male subjects aged 50 years and older meet the criteria of the National Osteoporosis Foundation and other references to receive treatment with anti-osteoporosis therapies (Kiebzak et al., 2002; Ebeling, 2008; Khosla et al., 2008). With increasing longevity of male subjects and a concomitant increase in the proportion of the aging population, fractures and burdens for targeted subjects’ health care are likely to increase in the upcoming years.
https://europepmc.org/article/MED/31447677
- Approximately four out of five women suffer from menopausal symptoms (MPS) such as hot flushes and sweating, as well as from sleep disorders associated with these symptoms. Many women also suffer from psychological symptoms such as mood disorders, nervousness and irritability
https://europepmc.org/article/MED/28155126
P
Pathophysiology of bone lossBone remodeling is the process by which old bone is replaced by new bone. The normal bone remodeling process consists of five phases: the resting phase activation, resorption, reversal, and formation.
- In the activation phase of remodeling, osteoclasts are recruited to the surface of the bone.
- In the resorption phase, osteoclasts generate an acidic microenvironment between the cell and the surface of the bone, dissolving or resorbing the mineral content of the bone.
- In the reversal phase osteoclasts undergo apoptosis and osteoblasts are recruited to the bone surface.
- In the formation phase, osteoblasts then deposit collagen; this is mineralized to form new bone.
https://europepmc.org/article/MED/24176761
- In contrast, several common systemic diseases, including osteoporosis, exert relatively moderate influence on the pathogenesis of periodontitis
Of note, the task force from the 2017 workshop concluded that osteoporosis is significantly associated with higher prevalence and severity of radiographic alveolar bone loss. However, there is no clear association with other clinical parameters of periodontitis.14
as osteoporosis represents generalized thinning of trabecular and cortical bone, the long-standing hypothesis is that the alveolar bone surrounding the teeth in osteoporotic patients is more susceptible to periodontitis-related bone loss. In clinical studies examining the association between systemic and alveolar bone loss (ABL), all of the 10 studies published between 1996 and 2020 revealed an inverse correlation between systemic BMD and ABL17–26
clinical attachment loss
While radiographic assessment of alveolar bone loss is an important criterion, CAL reflects the lifetime experience of periodontitis and is a critical outcome measurement for diagnosing and staging of periodontitis.10 Of 23 studies published between 1995 and 2020, 17 revealed a significant correlation between CAL and osteoporosis18,24,25,39–60 (Table 2). These included 18 cross-sectional and 5 longitudinal studies, ranging from a sample size of 3054 to 2990.44 Most studies focused on postmenopausal women aged between 41 and 80 years old. Lumbar and/or femoral DXA was used to represent systemic BMD, but the clinical outcome measurements for CAL as determinants of periodontitis were more variable, especially considering the inclusion of other parameters, such as PD and BOP. The lack of a consistent CAL criteria could contribute to variability in the conclusions of these studies. However, the more recent studies since 2010 used CAL > 5 mm as a determinant for severe periodontitis, in accordance with the clinical classification criteria. In these 11 studies, all demonstrated positive association between CAL and systemic BMD, except for one study that utilized a much more stringent criteria of CAL > 7 mm.48 Consistently, two systematic reviews from 2010 and 2017 reached similar conclusions.61,62 Taking into consideration the bias and qualities of the evidence, Penoni et al suggested that 10 out of 11 studies with high quality evidence demonstrated positive correlation between CAL and systemic BMD.61 Particularly, compiling the data from all 11 studies, the low BMD group had 3.04% more sites with CAL > 4 mm and 5.07% sites with CAL > 6 mm, compared to normal BMD group. With 30% of sites as the threshold, this difference could create a significant clinical implication in a shift from localized to generalized periodontitis.4,61
https://europepmc.org/article/MED/35244945
S
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24399373/
V
Vertebral fractures are the most common type of osteoporotic fractures,70 but the majority occur asymptomatically and only one-third is clinically recognized.71
https://europepmc.org/article/MED/26895998
2. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ
3. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το Ίδρυμα για την Υγεία των Οστών και την Οστεοπόρωση :
"Η οστεοπόρωση δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα οστά μας, ανεξάρτητα από την ηλικία μας.
Ποτέ δεν είναι αργά για να βελτιώσουμε την υγεία των οστών μας.
Οι συνήθειες που υιοθετούμε, ξεκινώντας από τώρα, μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των οστών μας για το υπόλοιπο της ζωής μας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση".
Δείτε την ενότητα για πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.