16/2/2022.
ΚΟΥΡΚΟΥΜΑΣ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
2. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
3. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
4. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ
5. ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
6. ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
7. ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ
8. ΑΠΩΛΕΙΑ 14,7 ΚΙΛΑ ΑΠΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ
Παραπομπές
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
2. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
3. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
4. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ
5. ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
6. ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
7. ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ
8. ΑΠΩΛΕΙΑ 14,7 ΚΙΛΑ ΑΠΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ
Παραπομπές
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ο κουρκουμάς (Curcuma longa) ανήκει στην οικογένεια Zingiberaceae (1), και μία από τις κυριότερες ενώσεις που περιέχει είναι η κουρκουμίνη.
Στην Ινδία αποκαλείται ως "χρυσό μπαχαρικό" λόγω του λαμπερού κίτρινου χρώματος του (2).
Για τον κουρκουμά έχει δημοσιευτεί ένας μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων σχετικά με τις ιδιότητες του και τις ευεργετικές επιδράσεις του σε διάφορες παθήσεις.
Στην παρούσα ανάρτηση θα εστιάσουμε στο αδυνάτισμα και σε σχετικούς δείκτες, ξεκινώντας από τις μετα-αναλύσεις.
2. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
Στις 16/2/2022, στην ιστοσελίδα Pubmed.gov χρησιμοποιήθηκε η εξής λέξη-κλειδί:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND meta-analysis.
Προέκυψαν 6 δημοσιεύσεις, από τις οποίες οι 4 ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά στην διαχείριση του βάρους.
Τα ευρήματα φαίνονται με χρονολογική σειρά:
Σεπτέμβριος 2017
Η λεπτίνη εμπλέκεται στην όρεξη, και τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η κουρκουμίνη ίσως μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα λεπτίνης.
Πραγματοποιήθηκε μετα-ανάλυση σε όλες τις τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές μελετών κουρκουμίνης που συμπεριελάμβαναν την μέτρηση της λεπτίνης.
Η αναζήτηση συμπεριελάμβανε τις βάσεις δεδομένων των PubMed-Medline, Scopus, ISI Web of Knowledge, Google Scholar, και επιλέχθηκαν τέσσερις δημοσιεύσεις.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η λήψη συμπληρωμάτων κουρκουμίνης σχετίζεται με μείωση των επιπέδων λεπτίνης, το οποίο ίσως μπορεί να θεωρηθεί ως ένας πιθανός μηχανισμός για τις μεταβολικές επιδράσεις της κουρκουμίνης (3).
Ιανουάριος 2018
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στις βάσεις δεδομένων των PubMed, Embase, Web of Science, Scopus και Google Scholar έως τον Αύγουστο του 2017 για τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που αξιολόγησαν τις επιδράσεις της κουρκουμίνης στις ανθρωπομετρικές παραμέτρους σε ενήλικες.
Συμπεριλήφθηκαν οκτώ τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές:
- οι πέντε χρησιμοποίησαν την κανονική μορφή κουρκουμίνης με σύντομη διάρκεια παρακολούθησης και δεν έδειξαν καμμία σημαντική επίδραση στα ανθρωπομετρικά μέτρα, ενώ
- οι τρεις που ανέφεραν σημαντικά αποτελέσματα χρησιμοποίησαν είτε την πιο βιοδιαθέσιμη μορφή κουρκουμίνης είτε μεγαλύτερη διάρκεια παρέμβασης.
Στο συμπέρασμα τους οι ερευνητές αναφέρουν ότι απαιτούνται περαιτέρω κλινικες δοκιμές με μεγαλύτερη διάρκεια λήψης και διαφορετικές μορφές συμπληρωμάτων κουρκουμίνης πριν γίνει οποιαδήποτε σύσταση για κλινική χρήση (4).
Ιούλιος 2019
Οι επιδράσεις της κουρκουμίνης κατά της παχυσαρκίας σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος παραμένουν αμφιλεγόμενες.
Αυτή η μετα-ανάλυση διερεύνησε τις επιδράσεις από τον κουρκουμά/κουρκουμίνη στο σωματικό βάρος, στον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) και στην περίμετρο μέσης σε αυτούς τους ασθενείς.
Οι βάσεις δεδομένων PubMed, Scopus, Cochrane Library και ISI Web of Science ελέγχθηκαν για σχετικές δημοσιεύσεις μέχρι τον Ιανουάριο του 2019.
Οκτώ μελέτες (449 συμμετέχοντες) αξιολογήθηκαν και τα ευρήματα δεν έδειξαν ευεργετική επίδραση του κουρκουμά/κουρκουμίνης στο σωματικό βάρος (-0,54 kg), στο ΔΜΣ (-0,21 kg/m2) και στην περίμετρο μέσης (-0,88 cm) σε αυτούς τους ασθενείς (5).
Δεκέμβριος 2019
Και αυτή η μετα-ανάλυση αξιολόγησε τις επιδράσεις από τα συμπληρώματα κουρκουμίνης σε ανθρωπομετρικές μεταβλητές (Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), σωματικό βάρος και περίμετρο μέσης) σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος.
Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας χρησιμοποιώντας PubMed/Medline, ISI Web of Science, Scopus, Cochrane Library, EMBASE, Google Scholar, Sid.ir και Magiran.com για τον εντοπισμό σχετικών μελετών έως τον Μάρτιο του 2019.
Συμπεριλήφθηκαν οκτώ τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με 520 συμμετέχοντες (ομάδα κουρκουμίνης: 265 άτομα / ομάδα εικονικού φαρμάκου: 255 άτομα).
Η δοσολογία και η διάρκεια του συμπληρώματος κυμαίνονταν :
- από 70 έως 3.000 mg ανά ημέρα, και
- 8 έως 12 εβδομάδες, αντίστοιχα.
Η κουρκουμίνη μείωσε σημαντικά τον ΔΜΣ (-0,34 kg/m2) και την περίμετρο μέσης (-2,12 εκατοστά).
Ωστόσο, δεν βρέθηκαν σημαντικές επιδράσεις της κουρκουμίνης στο σωματικό βάρος.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η κουρκουμίνη ίσως μπορεί να έχει θετική επίδραση στο σπλαχνικό λίπος και στην κοιλιακή παχυσαρκία που έχουν συσχετιστεί με μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (6).
3. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
Το επόμενο βήμα ήταν να αναζητηθούν όλες οι ανασκοπήσεις με ημερομηνία μεταγενέστερη από την ημερομηνία αναζήτησης της τελευταίας μετα-ανάλυσης (6), δηλαδή Μάρτιος 2019.
Η λέξη κλειδί που χρησιμοποιήθηκε ήταν η εξής:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND review NOT meta-analysis.
Προέκυψαν 17 δημοσιεύσεις.
Ελέγχθηκε ο τίτλος και περίληψη. Επίσης, όπου ήταν διαθέσιμο, ελέγχθηκε και το πλήρες κείμενο.
Στην συνέχεια φαίνονται με χρονολογική σειρά οι 2 ανασκοπήσεις που ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά στην διαχείριση του βάρους.
Φεβρουάριος 2021
Στην παρούσα ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν μελέτες που δημοσιεύθηκαν έως και το 2019.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα συμπληρώματα κουρκουμίνης ίσως μπορούν να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα κατά της παχυσαρκίας, σε υπέρβαρους ή παχύσαρκες ενήλικες (7).
Αυτές οι επιδράσεις προκαλούνται μέσω της ρύθμισης του μεταβολισμού των λιπιδίων, ενισχύοντας την ενεργειακή δαπάνη και καταστέλλοντας την λιπογένεση.
Εκτός από την ημερήσια πρόσληψη κουρκουμίνης σε ημερήσια δοσολογία 1.000 mg ή λιγότερο, η πρόσληψη κουρκουμίνης σε δοσολογία 1.500 mg ή με διαφορετικές μορφές (όπως φυτοσωματική, νάνο και άμορφη κουρκουμίνη) έδειξε θετικές βελτιώσεις στους ανθρωπομετρικούς δείκτες.
Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές με μεγαλύτερα μεγέθη δείγματος, μεγαλύτερη διάρκεια παρακολούθησης, διαφορετικές δοσολογίες και μορφές κουρκουμίνης για να προσδιοριστεί η επίδραση της κουρκουμίνης στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά υπέρβαρων ή παχύσαρκων ενηλίκων (7).
Αύγουστος 2021
Πραγματοποιήθηκε μια συστηματική ανασκόπηση για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του συμπληρώματος κουρκουμίνης σε ανθρωπομετρικούς δείκτες σε παχύσαρκα και υπέρβαρα άτομα (8).
Διεξήχθη αναζήτηση (PubMed, Scopus, Web of Science, και Google Scholar) έως τον Φεβρουάριο του 2020 για τον εντοπισμό τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών.
Συμπεριλήφθηκαν 28 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (2.168 συμμετέχοντες) με σημαντική ετερογένεια.
Τα αποτελέσματα 16 εξ'αυτών έδειξαν ότι η κουρκουμίνη μείωσε τουλάχιστον έναν από τους ανθρωπομετρικούς δείκτες μεταξύ ατόμων με ΔΜΣ ≥ 25 kg/m2.
Ωστόσο, οι 12 έδειξαν ότι η κουρκουμίνη δεν ήταν αποτελεσματική σε κανέναν από τους ανθρωπομετρικούς δείκτες που μετρήθηκαν (8).
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ
Το τελευταίο βήμα ήταν η αναζήση των κλινικών δοκιμών με ημερομηνία μεταγενέστερη από την ημερομηνία αναζήτησης της τελευταίας ανασκόπησης (8), δηλαδή Φεβρουάριος 2020.
Η λέξη κλειδί που χρησιμοποιήθηκε ήταν η εξής:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND (randomized OR placebo OR clinical trial OR clinical trials OR blind) NOT (meta-analysis OR review).
Προέκυψαν 11 δημοσιεύσεις.
Συμπεριλήφθηκαν μόνο όσες αξιολόγησαν αποκλειστικά τον κουρκουμά ή την κουρκουμίνη, όχι συνδυαστικά με άλλα βότανα ή συστατικά.
Στην συνέχεια φαίνονται με χρονολογική σειρά οι 3 κλινικές δοκιμές που ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά σε δείκτες που αφορούν την διαχείριση του βάρους.
Απρίλιος 2021
- Μία ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή διάρκειας 12 εβδομάδων διερεύνησε της επιδράσεις της κουρκουμίνης σε 66 ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο (9).
Τα άτομα χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδες παρέμβασης ή ελέγχου.
- η ομάδα παρέμβασης έλαβε συμπλήρωμα κουρκουμίνης σε δοσολογία 500 mg ημερησίως, ενώ
- η ομάδα ελέγχου έλαβε κάψουλα εικονικού φαρμάκου.
Σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, το σωματικό βάρος μειώθηκε σημαντικά στην ομάδα της κουρκουμίνης (9).
- Μία ακόμα κλινική δοκιμή δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2021, και ο στόχος ήταν να εξετάσει την επίδραση του συμπληρώματος κουρκουμίνης σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (10).
80 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν επί 2 μήνες για να λάβουν :
- είτε κουρκουμίνη σε ημερήσια δοσολογία 250 mg,
- είτε εικονικό φάρμακο.
Δεν υπήρξε σημαντική μείωση στους ανθρωπομετρικούς δείκτες (10).
Νοέμβριος 2021
Διενεργήθηκε μια τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων σε 90 άτομα, τα οποία έλαβαν :
- είτε εκχυλίσματα κουρκουμά,
- είτε εικονικό φάρμακο.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι - σε σύγκριση με την ομάδα εικονικού φαρμάκου - η ομάδα που έλαβε εκχυλίσματα κουρκουμά είχε σημαντικά :
- χαμηλότερο σωματικό βάρος, και
- Δείκτη Μάζας Σώματος (11).
5. ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η χρήση του κουρκουμά σε συνδυασμό με πιπερίνη οδηγεί στην αύξηση της πολύ χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας του κουρκουμά.
Μόνο 20 mg πιπερίνης, ένα από τα αλκαλοειδή που βρίσκονται στο μαύρο πιπέρι (Piper nigrum), που ελήφθησαν ταυτόχρονα με 2 γραμμάρια κουρκουμίνης, αύξησαν 20 φορές την βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης στο αίμα (12).
6. ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Η κουρκουμίνη έχει εγκριθεί ως «Γενικά Αναγνωρισμένη ως Ασφαλής» (GRAS) από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) (7).
Σύμφωνα με την ερευνητική επιτροπή του ΠΟΥ και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), μπορούν να ληφθούν έως και 3 mg κουρκουμίνης ανά κιλό σωματικού βάρους, καθημερινά.
Αρκετές δοκιμές έχουν αναφέρει την ασφάλεια της κουρκουμίνης, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ωστόσο, ορισμένες ανεπιθύμητες παρενέργειες έχουν αναφερθεί σε άλλες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων κυρίως της ναυτίας, της κοιλιακής δυσφορίας και της δυσκοιλιότητας.
Άλλες αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κνησμό, ίλιγγο, εξάψεις, υπερευαισθησία, διούρηση, αυξημένη διάρκεια και όγκο εμμηνορροϊκής αιμορραγίας (7).
Τώρα, οσον αφορά τον συνδυασμό πιπερίνης και κουρκουμίνης :
Ενώ έχουν αναφερθεί μόνο λίγες περιπτώσεις ηπατοτοξικότητας από παρατεταμένη λήψη πιπερίνης και κουρκουμίνης, θα ήταν εύλογο να υποθέσουμε ότι η ύποπτη τοξικότητα του κουρκουμά θα μπορούσε να οφείλεται στην ταυτόχρονη παρουσία της ίδιας της πιπερίνης.
Ωστόσο, θα χρειαστούν δοκιμές σε ανθρώπους για να διευθετηθεί αυτό το ζήτημα.
Έχει δημοσιευθεί μια σειρά αναφορών σχετικά με την πιθανή ηπατοτοξικότητα του κουρκουμά, που σχετίζεται με την χρήση συμπληρωμάτων διατροφής.
Οι εξεταζόμενες περιπτώσεις κρίθηκαν ως πολύ πιθανές, υποστηρίζοντας την αιτιολογική σχέση μεταξύ ηπατικής βλάβης και χρήσης συμπληρωμάτων που περιέχουν κουρκουμά.
Αυτές οι αναφορές έχουν ήδη προκαλέσει ένα επίπεδο ανταπόκρισης από τους ρυθμιστικούς φορείς, για παράδειγμα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) αναθεώρησε την κατευθυντήρια γραμμή του στις 25 Σεπτεμβρίου 2018, αποκλείοντας την χρήση συμπληρωμάτων κουρκουμά σε περίπτωση απόφραξης του χοληδόχου πόρου, χολαγγειίτιδα, ηπατική νόσο, πέτρες στην χολή και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια των χοληφόρων.
Η αλλαγή της πολιτικής ήταν συνέπεια αυτής της αναφοράς που απαιτεί από την 1η Ιανουαρίου 2020 να προστεθεί μια συγκεκριμένη προειδοποίηση στην ετικέτα των συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν κουρκουμίνη, με στόχο την αποθάρρυνση της χρήσης τους από άτομα με ηπατική νόσο, αλλοιώσεις στην λειτουργία των χοληφόρων ή με χολόλιθους και, σε περίπτωση ταυτόχρονης λήψης φαρμάκων, με στόχο να ωθήσουν τα άτομα να συμβουλευτούν γιατρό.
Ο συνολικός περιορισμένος αριθμός περιπτώσεων παγκοσμίως και οι λίγες μελέτες τοξικότητας που είναι διαθέσιμες μαζί με τους προκαταρκτικούς προσδιορισμούς των ρυθμιστικών οργάνων φαίνεται να αποκλείουν την πιθανότητα εγγενούς τοξικότητας της κουρκουμίνης.
Ταυτόχρονα, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις ότι ο συνδυασμός κουρκουμίνης και πιπερίνης θα μπορούσε να είναι η αιτία της ηπατοτοξικότητας.
Για την συγκεκριμένη περίπτωση της κουρκουμίνης, ο αριθμός των περιπτώσεων που αναφέρθηκαν εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένος για οριστική απάντηση και μόνο μια πιο εκτεταμένη κλινική δοκιμή θα μπορούσε να επιλύσει οριστικά αυτό το ζήτημα (12).
7. ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ
Δείτε και την ανάρτηση "βότανα για αδυνάτισμα".
8. ΑΠΩΛΕΙΑ 14,7 ΚΙΛΑ ΑΠΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ
Μελέτη σύγκρινε ένα από τα πιο γνωστά φάρμακα για την απώλεια βάρους με το μανιτάρι Πόρια κόκος και τα ευρήματα έδειξαν ότι το Πόρια κόκος ήταν 140% πιο αποτελεσματικό, οδηγώντας σε απώλεια 14,7 κιλών.
Για να διαβάσετε αναλυτικές λεπτομέρειες κάντε κλικ εδώ.
Παραπομπές:
1. Daily JW, Yang M, Park S. Efficacy of Turmeric Extracts and Curcumin for Alleviating the Symptoms of Joint Arthritis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. J Med Food. 2016 Aug;19(8):717-29. doi: 10.1089/jmf.2016.3705. PMID: 27533649; PMCID: PMC5003001.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27533649/
2. Letarouilly JG, Sanchez P, Nguyen Y, Sigaux J, Czernichow S, Flipo RM, Sellam J, Daïen C. Efficacy of Spice Supplementation in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Literature Review. Nutrients. 2020 Dec 11;12(12):3800. doi: 10.3390/nu12123800. PMID: 33322318; PMCID: PMC7764619.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33322318/
3. Atkin SL, Katsiki N, Derosa G, Maffioli P, Sahebkar A. Curcuminoids Lower Plasma Leptin Concentrations: A Meta-analysis. Phytother Res. 2017 Dec;31(12):1836-1841. doi: 10.1002/ptr.5905. Epub 2017 Sep 7. PMID: 28880413.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28880413/
4. Hariri M, Haghighatdoost F. Effect of Curcumin on Anthropometric Measures: A Systematic Review on Randomized Clinical Trials. J Am Coll Nutr. 2018 Mar-Apr;37(3):215-222. doi: 10.1080/07315724.2017.1392263. Epub 2018 Jan 9. PMID: 29313748.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29313748/
5. Jafarirad S, Mansoori A, Adineh A, Panahi Y, Hadi A, Goodarzi R. Does Turmeric/curcumin Supplementation Change Anthropometric Indices in Patients with Non-alcoholic Fatty Liver Disease? A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Clin Nutr Res. 2019 Jul 11;8(3):196-208. doi: 10.7762/cnr.2019.8.3.196. PMID: 31384598; PMCID: PMC6675961.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31384598/
6. Baziar N, Parohan M. The effects of curcumin supplementation on body mass index, body weight, and waist circumference in patients with nonalcoholic fatty liver disease: A systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Phytother Res. 2020 Mar;34(3):464-474. doi: 10.1002/ptr.6542. Epub 2019 Dec 4. PMID: 31799714.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31799714/
7. Alsharif FJ, Almuhtadi YA. The Effect of Curcumin Supplementation on Anthropometric Measures among Overweight or Obese Adults. Nutrients. 2021 Feb 20;13(2):680. doi: 10.3390/nu13020680. PMID: 33672680; PMCID: PMC7924377.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33672680
8. Safari Z, Bagherniya M, Askari G, Sathyapalan T, Sahebkar A. The Effect of Curcumin Supplemsentation on Anthropometric Indices in Overweight and Obese Individuals: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. Adv Exp Med Biol. 2021;1291:121-137. doi: 10.1007/978-3-030-56153-6_7. PMID: 34331687.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34331687/
9. Alidadi M, Sahebkar A, Eslami S, Vakilian F, Jarahi L, Alinezhad-Namaghi M, Arabi SM, Vakili S, Tohidinezhad F, Nikooiyan Y, Norouzy A. The Effect of Curcumin Supplementation on Pulse Wave Velocity in Patients with Metabolic Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Adv Exp Med Biol. 2021;1308:1-11. doi: 10.1007/978-3-030-64872-5_1. PMID: 33861432.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33861432/
10. Mirhafez SR, Azimi-Nezhad M, Dehabeh M, Hariri M, Naderan RD, Movahedi A, Abdalla M, Sathyapalan T, Sahebkar A. The Effect of Curcumin Phytosome on the Treatment of Patients with Non-alcoholic Fatty Liver Disease: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial. Adv Exp Med Biol. 2021;1308:25-35. doi: 10.1007/978-3-030-64872-5_3. PMID: 33861434.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33861434/
11. Uchio R, Kawasaki K, Okuda-Hanafusa C, Saji R, Muroyama K, Murosaki S, Yamamoto Y, Hirose Y. Curcuma longa extract improves serum inflammatory markers and mental health in healthy participants who are overweight: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Nutr J. 2021 Nov 13;20(1):91. doi: 10.1186/s12937-021-00748-8. PMID: 34774052; PMCID: PMC8590273.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34774052/
12. Stati G, Rossi F, Sancilio S, Basile M, Di Pietro R. Curcuma longa Hepatotoxicity: A Baseless Accusation. Cases Assessed for Causality Using RUCAM Method. Front Pharmacol. 2021 Oct 29;12:780330. doi: 10.3389/fphar.2021.780330. PMID: 34776989; PMCID: PMC8586077.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34776989/
Ο κουρκουμάς (Curcuma longa) ανήκει στην οικογένεια Zingiberaceae (1), και μία από τις κυριότερες ενώσεις που περιέχει είναι η κουρκουμίνη.
Στην Ινδία αποκαλείται ως "χρυσό μπαχαρικό" λόγω του λαμπερού κίτρινου χρώματος του (2).
Για τον κουρκουμά έχει δημοσιευτεί ένας μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων σχετικά με τις ιδιότητες του και τις ευεργετικές επιδράσεις του σε διάφορες παθήσεις.
Στην παρούσα ανάρτηση θα εστιάσουμε στο αδυνάτισμα και σε σχετικούς δείκτες, ξεκινώντας από τις μετα-αναλύσεις.
2. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
Στις 16/2/2022, στην ιστοσελίδα Pubmed.gov χρησιμοποιήθηκε η εξής λέξη-κλειδί:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND meta-analysis.
Προέκυψαν 6 δημοσιεύσεις, από τις οποίες οι 4 ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά στην διαχείριση του βάρους.
Τα ευρήματα φαίνονται με χρονολογική σειρά:
Σεπτέμβριος 2017
Η λεπτίνη εμπλέκεται στην όρεξη, και τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η κουρκουμίνη ίσως μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα λεπτίνης.
Πραγματοποιήθηκε μετα-ανάλυση σε όλες τις τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές μελετών κουρκουμίνης που συμπεριελάμβαναν την μέτρηση της λεπτίνης.
Η αναζήτηση συμπεριελάμβανε τις βάσεις δεδομένων των PubMed-Medline, Scopus, ISI Web of Knowledge, Google Scholar, και επιλέχθηκαν τέσσερις δημοσιεύσεις.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η λήψη συμπληρωμάτων κουρκουμίνης σχετίζεται με μείωση των επιπέδων λεπτίνης, το οποίο ίσως μπορεί να θεωρηθεί ως ένας πιθανός μηχανισμός για τις μεταβολικές επιδράσεις της κουρκουμίνης (3).
Ιανουάριος 2018
Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στις βάσεις δεδομένων των PubMed, Embase, Web of Science, Scopus και Google Scholar έως τον Αύγουστο του 2017 για τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που αξιολόγησαν τις επιδράσεις της κουρκουμίνης στις ανθρωπομετρικές παραμέτρους σε ενήλικες.
Συμπεριλήφθηκαν οκτώ τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές:
- οι πέντε χρησιμοποίησαν την κανονική μορφή κουρκουμίνης με σύντομη διάρκεια παρακολούθησης και δεν έδειξαν καμμία σημαντική επίδραση στα ανθρωπομετρικά μέτρα, ενώ
- οι τρεις που ανέφεραν σημαντικά αποτελέσματα χρησιμοποίησαν είτε την πιο βιοδιαθέσιμη μορφή κουρκουμίνης είτε μεγαλύτερη διάρκεια παρέμβασης.
Στο συμπέρασμα τους οι ερευνητές αναφέρουν ότι απαιτούνται περαιτέρω κλινικες δοκιμές με μεγαλύτερη διάρκεια λήψης και διαφορετικές μορφές συμπληρωμάτων κουρκουμίνης πριν γίνει οποιαδήποτε σύσταση για κλινική χρήση (4).
Ιούλιος 2019
Οι επιδράσεις της κουρκουμίνης κατά της παχυσαρκίας σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος παραμένουν αμφιλεγόμενες.
Αυτή η μετα-ανάλυση διερεύνησε τις επιδράσεις από τον κουρκουμά/κουρκουμίνη στο σωματικό βάρος, στον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) και στην περίμετρο μέσης σε αυτούς τους ασθενείς.
Οι βάσεις δεδομένων PubMed, Scopus, Cochrane Library και ISI Web of Science ελέγχθηκαν για σχετικές δημοσιεύσεις μέχρι τον Ιανουάριο του 2019.
Οκτώ μελέτες (449 συμμετέχοντες) αξιολογήθηκαν και τα ευρήματα δεν έδειξαν ευεργετική επίδραση του κουρκουμά/κουρκουμίνης στο σωματικό βάρος (-0,54 kg), στο ΔΜΣ (-0,21 kg/m2) και στην περίμετρο μέσης (-0,88 cm) σε αυτούς τους ασθενείς (5).
Δεκέμβριος 2019
Και αυτή η μετα-ανάλυση αξιολόγησε τις επιδράσεις από τα συμπληρώματα κουρκουμίνης σε ανθρωπομετρικές μεταβλητές (Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), σωματικό βάρος και περίμετρο μέσης) σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος.
Πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας χρησιμοποιώντας PubMed/Medline, ISI Web of Science, Scopus, Cochrane Library, EMBASE, Google Scholar, Sid.ir και Magiran.com για τον εντοπισμό σχετικών μελετών έως τον Μάρτιο του 2019.
Συμπεριλήφθηκαν οκτώ τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με 520 συμμετέχοντες (ομάδα κουρκουμίνης: 265 άτομα / ομάδα εικονικού φαρμάκου: 255 άτομα).
Η δοσολογία και η διάρκεια του συμπληρώματος κυμαίνονταν :
- από 70 έως 3.000 mg ανά ημέρα, και
- 8 έως 12 εβδομάδες, αντίστοιχα.
Η κουρκουμίνη μείωσε σημαντικά τον ΔΜΣ (-0,34 kg/m2) και την περίμετρο μέσης (-2,12 εκατοστά).
Ωστόσο, δεν βρέθηκαν σημαντικές επιδράσεις της κουρκουμίνης στο σωματικό βάρος.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η κουρκουμίνη ίσως μπορεί να έχει θετική επίδραση στο σπλαχνικό λίπος και στην κοιλιακή παχυσαρκία που έχουν συσχετιστεί με μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (6).
3. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ
Το επόμενο βήμα ήταν να αναζητηθούν όλες οι ανασκοπήσεις με ημερομηνία μεταγενέστερη από την ημερομηνία αναζήτησης της τελευταίας μετα-ανάλυσης (6), δηλαδή Μάρτιος 2019.
Η λέξη κλειδί που χρησιμοποιήθηκε ήταν η εξής:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND review NOT meta-analysis.
Προέκυψαν 17 δημοσιεύσεις.
Ελέγχθηκε ο τίτλος και περίληψη. Επίσης, όπου ήταν διαθέσιμο, ελέγχθηκε και το πλήρες κείμενο.
Στην συνέχεια φαίνονται με χρονολογική σειρά οι 2 ανασκοπήσεις που ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά στην διαχείριση του βάρους.
Φεβρουάριος 2021
Στην παρούσα ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν μελέτες που δημοσιεύθηκαν έως και το 2019.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα συμπληρώματα κουρκουμίνης ίσως μπορούν να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα κατά της παχυσαρκίας, σε υπέρβαρους ή παχύσαρκες ενήλικες (7).
Αυτές οι επιδράσεις προκαλούνται μέσω της ρύθμισης του μεταβολισμού των λιπιδίων, ενισχύοντας την ενεργειακή δαπάνη και καταστέλλοντας την λιπογένεση.
Εκτός από την ημερήσια πρόσληψη κουρκουμίνης σε ημερήσια δοσολογία 1.000 mg ή λιγότερο, η πρόσληψη κουρκουμίνης σε δοσολογία 1.500 mg ή με διαφορετικές μορφές (όπως φυτοσωματική, νάνο και άμορφη κουρκουμίνη) έδειξε θετικές βελτιώσεις στους ανθρωπομετρικούς δείκτες.
Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές με μεγαλύτερα μεγέθη δείγματος, μεγαλύτερη διάρκεια παρακολούθησης, διαφορετικές δοσολογίες και μορφές κουρκουμίνης για να προσδιοριστεί η επίδραση της κουρκουμίνης στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά υπέρβαρων ή παχύσαρκων ενηλίκων (7).
Αύγουστος 2021
Πραγματοποιήθηκε μια συστηματική ανασκόπηση για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του συμπληρώματος κουρκουμίνης σε ανθρωπομετρικούς δείκτες σε παχύσαρκα και υπέρβαρα άτομα (8).
Διεξήχθη αναζήτηση (PubMed, Scopus, Web of Science, και Google Scholar) έως τον Φεβρουάριο του 2020 για τον εντοπισμό τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών.
Συμπεριλήφθηκαν 28 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (2.168 συμμετέχοντες) με σημαντική ετερογένεια.
Τα αποτελέσματα 16 εξ'αυτών έδειξαν ότι η κουρκουμίνη μείωσε τουλάχιστον έναν από τους ανθρωπομετρικούς δείκτες μεταξύ ατόμων με ΔΜΣ ≥ 25 kg/m2.
Ωστόσο, οι 12 έδειξαν ότι η κουρκουμίνη δεν ήταν αποτελεσματική σε κανέναν από τους ανθρωπομετρικούς δείκτες που μετρήθηκαν (8).
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ
Το τελευταίο βήμα ήταν η αναζήση των κλινικών δοκιμών με ημερομηνία μεταγενέστερη από την ημερομηνία αναζήτησης της τελευταίας ανασκόπησης (8), δηλαδή Φεβρουάριος 2020.
Η λέξη κλειδί που χρησιμοποιήθηκε ήταν η εξής:
(turmeric OR Curcuma longa) AND (weight loss OR overweight OR obesity OR obese OR satiety OR appetite OR energy intake OR thermogenesis OR lipogenesis OR lipolysis) AND (randomized OR placebo OR clinical trial OR clinical trials OR blind) NOT (meta-analysis OR review).
Προέκυψαν 11 δημοσιεύσεις.
Συμπεριλήφθηκαν μόνο όσες αξιολόγησαν αποκλειστικά τον κουρκουμά ή την κουρκουμίνη, όχι συνδυαστικά με άλλα βότανα ή συστατικά.
Στην συνέχεια φαίνονται με χρονολογική σειρά οι 3 κλινικές δοκιμές που ήταν σχετικές με τις επιδράσεις του κουρκουμά σε δείκτες που αφορούν την διαχείριση του βάρους.
Απρίλιος 2021
- Μία ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή διάρκειας 12 εβδομάδων διερεύνησε της επιδράσεις της κουρκουμίνης σε 66 ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο (9).
Τα άτομα χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδες παρέμβασης ή ελέγχου.
- η ομάδα παρέμβασης έλαβε συμπλήρωμα κουρκουμίνης σε δοσολογία 500 mg ημερησίως, ενώ
- η ομάδα ελέγχου έλαβε κάψουλα εικονικού φαρμάκου.
Σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, το σωματικό βάρος μειώθηκε σημαντικά στην ομάδα της κουρκουμίνης (9).
- Μία ακόμα κλινική δοκιμή δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2021, και ο στόχος ήταν να εξετάσει την επίδραση του συμπληρώματος κουρκουμίνης σε ασθενείς με μη-αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (10).
80 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν επί 2 μήνες για να λάβουν :
- είτε κουρκουμίνη σε ημερήσια δοσολογία 250 mg,
- είτε εικονικό φάρμακο.
Δεν υπήρξε σημαντική μείωση στους ανθρωπομετρικούς δείκτες (10).
Νοέμβριος 2021
Διενεργήθηκε μια τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων σε 90 άτομα, τα οποία έλαβαν :
- είτε εκχυλίσματα κουρκουμά,
- είτε εικονικό φάρμακο.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι - σε σύγκριση με την ομάδα εικονικού φαρμάκου - η ομάδα που έλαβε εκχυλίσματα κουρκουμά είχε σημαντικά :
- χαμηλότερο σωματικό βάρος, και
- Δείκτη Μάζας Σώματος (11).
5. ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η χρήση του κουρκουμά σε συνδυασμό με πιπερίνη οδηγεί στην αύξηση της πολύ χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας του κουρκουμά.
Μόνο 20 mg πιπερίνης, ένα από τα αλκαλοειδή που βρίσκονται στο μαύρο πιπέρι (Piper nigrum), που ελήφθησαν ταυτόχρονα με 2 γραμμάρια κουρκουμίνης, αύξησαν 20 φορές την βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης στο αίμα (12).
6. ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Η κουρκουμίνη έχει εγκριθεί ως «Γενικά Αναγνωρισμένη ως Ασφαλής» (GRAS) από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) (7).
Σύμφωνα με την ερευνητική επιτροπή του ΠΟΥ και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), μπορούν να ληφθούν έως και 3 mg κουρκουμίνης ανά κιλό σωματικού βάρους, καθημερινά.
Αρκετές δοκιμές έχουν αναφέρει την ασφάλεια της κουρκουμίνης, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ωστόσο, ορισμένες ανεπιθύμητες παρενέργειες έχουν αναφερθεί σε άλλες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων κυρίως της ναυτίας, της κοιλιακής δυσφορίας και της δυσκοιλιότητας.
Άλλες αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κνησμό, ίλιγγο, εξάψεις, υπερευαισθησία, διούρηση, αυξημένη διάρκεια και όγκο εμμηνορροϊκής αιμορραγίας (7).
Τώρα, οσον αφορά τον συνδυασμό πιπερίνης και κουρκουμίνης :
Ενώ έχουν αναφερθεί μόνο λίγες περιπτώσεις ηπατοτοξικότητας από παρατεταμένη λήψη πιπερίνης και κουρκουμίνης, θα ήταν εύλογο να υποθέσουμε ότι η ύποπτη τοξικότητα του κουρκουμά θα μπορούσε να οφείλεται στην ταυτόχρονη παρουσία της ίδιας της πιπερίνης.
Ωστόσο, θα χρειαστούν δοκιμές σε ανθρώπους για να διευθετηθεί αυτό το ζήτημα.
Έχει δημοσιευθεί μια σειρά αναφορών σχετικά με την πιθανή ηπατοτοξικότητα του κουρκουμά, που σχετίζεται με την χρήση συμπληρωμάτων διατροφής.
Οι εξεταζόμενες περιπτώσεις κρίθηκαν ως πολύ πιθανές, υποστηρίζοντας την αιτιολογική σχέση μεταξύ ηπατικής βλάβης και χρήσης συμπληρωμάτων που περιέχουν κουρκουμά.
Αυτές οι αναφορές έχουν ήδη προκαλέσει ένα επίπεδο ανταπόκρισης από τους ρυθμιστικούς φορείς, για παράδειγμα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) αναθεώρησε την κατευθυντήρια γραμμή του στις 25 Σεπτεμβρίου 2018, αποκλείοντας την χρήση συμπληρωμάτων κουρκουμά σε περίπτωση απόφραξης του χοληδόχου πόρου, χολαγγειίτιδα, ηπατική νόσο, πέτρες στην χολή και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια των χοληφόρων.
Η αλλαγή της πολιτικής ήταν συνέπεια αυτής της αναφοράς που απαιτεί από την 1η Ιανουαρίου 2020 να προστεθεί μια συγκεκριμένη προειδοποίηση στην ετικέτα των συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν κουρκουμίνη, με στόχο την αποθάρρυνση της χρήσης τους από άτομα με ηπατική νόσο, αλλοιώσεις στην λειτουργία των χοληφόρων ή με χολόλιθους και, σε περίπτωση ταυτόχρονης λήψης φαρμάκων, με στόχο να ωθήσουν τα άτομα να συμβουλευτούν γιατρό.
Ο συνολικός περιορισμένος αριθμός περιπτώσεων παγκοσμίως και οι λίγες μελέτες τοξικότητας που είναι διαθέσιμες μαζί με τους προκαταρκτικούς προσδιορισμούς των ρυθμιστικών οργάνων φαίνεται να αποκλείουν την πιθανότητα εγγενούς τοξικότητας της κουρκουμίνης.
Ταυτόχρονα, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις ότι ο συνδυασμός κουρκουμίνης και πιπερίνης θα μπορούσε να είναι η αιτία της ηπατοτοξικότητας.
Για την συγκεκριμένη περίπτωση της κουρκουμίνης, ο αριθμός των περιπτώσεων που αναφέρθηκαν εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένος για οριστική απάντηση και μόνο μια πιο εκτεταμένη κλινική δοκιμή θα μπορούσε να επιλύσει οριστικά αυτό το ζήτημα (12).
7. ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ
Δείτε και την ανάρτηση "βότανα για αδυνάτισμα".
8. ΑΠΩΛΕΙΑ 14,7 ΚΙΛΑ ΑΠΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ
Μελέτη σύγκρινε ένα από τα πιο γνωστά φάρμακα για την απώλεια βάρους με το μανιτάρι Πόρια κόκος και τα ευρήματα έδειξαν ότι το Πόρια κόκος ήταν 140% πιο αποτελεσματικό, οδηγώντας σε απώλεια 14,7 κιλών.
Για να διαβάσετε αναλυτικές λεπτομέρειες κάντε κλικ εδώ.
Παραπομπές:
1. Daily JW, Yang M, Park S. Efficacy of Turmeric Extracts and Curcumin for Alleviating the Symptoms of Joint Arthritis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. J Med Food. 2016 Aug;19(8):717-29. doi: 10.1089/jmf.2016.3705. PMID: 27533649; PMCID: PMC5003001.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27533649/
2. Letarouilly JG, Sanchez P, Nguyen Y, Sigaux J, Czernichow S, Flipo RM, Sellam J, Daïen C. Efficacy of Spice Supplementation in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Literature Review. Nutrients. 2020 Dec 11;12(12):3800. doi: 10.3390/nu12123800. PMID: 33322318; PMCID: PMC7764619.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33322318/
3. Atkin SL, Katsiki N, Derosa G, Maffioli P, Sahebkar A. Curcuminoids Lower Plasma Leptin Concentrations: A Meta-analysis. Phytother Res. 2017 Dec;31(12):1836-1841. doi: 10.1002/ptr.5905. Epub 2017 Sep 7. PMID: 28880413.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28880413/
4. Hariri M, Haghighatdoost F. Effect of Curcumin on Anthropometric Measures: A Systematic Review on Randomized Clinical Trials. J Am Coll Nutr. 2018 Mar-Apr;37(3):215-222. doi: 10.1080/07315724.2017.1392263. Epub 2018 Jan 9. PMID: 29313748.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29313748/
5. Jafarirad S, Mansoori A, Adineh A, Panahi Y, Hadi A, Goodarzi R. Does Turmeric/curcumin Supplementation Change Anthropometric Indices in Patients with Non-alcoholic Fatty Liver Disease? A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Clin Nutr Res. 2019 Jul 11;8(3):196-208. doi: 10.7762/cnr.2019.8.3.196. PMID: 31384598; PMCID: PMC6675961.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31384598/
6. Baziar N, Parohan M. The effects of curcumin supplementation on body mass index, body weight, and waist circumference in patients with nonalcoholic fatty liver disease: A systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Phytother Res. 2020 Mar;34(3):464-474. doi: 10.1002/ptr.6542. Epub 2019 Dec 4. PMID: 31799714.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31799714/
7. Alsharif FJ, Almuhtadi YA. The Effect of Curcumin Supplementation on Anthropometric Measures among Overweight or Obese Adults. Nutrients. 2021 Feb 20;13(2):680. doi: 10.3390/nu13020680. PMID: 33672680; PMCID: PMC7924377.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33672680
8. Safari Z, Bagherniya M, Askari G, Sathyapalan T, Sahebkar A. The Effect of Curcumin Supplemsentation on Anthropometric Indices in Overweight and Obese Individuals: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. Adv Exp Med Biol. 2021;1291:121-137. doi: 10.1007/978-3-030-56153-6_7. PMID: 34331687.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34331687/
9. Alidadi M, Sahebkar A, Eslami S, Vakilian F, Jarahi L, Alinezhad-Namaghi M, Arabi SM, Vakili S, Tohidinezhad F, Nikooiyan Y, Norouzy A. The Effect of Curcumin Supplementation on Pulse Wave Velocity in Patients with Metabolic Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Adv Exp Med Biol. 2021;1308:1-11. doi: 10.1007/978-3-030-64872-5_1. PMID: 33861432.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33861432/
10. Mirhafez SR, Azimi-Nezhad M, Dehabeh M, Hariri M, Naderan RD, Movahedi A, Abdalla M, Sathyapalan T, Sahebkar A. The Effect of Curcumin Phytosome on the Treatment of Patients with Non-alcoholic Fatty Liver Disease: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial. Adv Exp Med Biol. 2021;1308:25-35. doi: 10.1007/978-3-030-64872-5_3. PMID: 33861434.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33861434/
11. Uchio R, Kawasaki K, Okuda-Hanafusa C, Saji R, Muroyama K, Murosaki S, Yamamoto Y, Hirose Y. Curcuma longa extract improves serum inflammatory markers and mental health in healthy participants who are overweight: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Nutr J. 2021 Nov 13;20(1):91. doi: 10.1186/s12937-021-00748-8. PMID: 34774052; PMCID: PMC8590273.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34774052/
12. Stati G, Rossi F, Sancilio S, Basile M, Di Pietro R. Curcuma longa Hepatotoxicity: A Baseless Accusation. Cases Assessed for Causality Using RUCAM Method. Front Pharmacol. 2021 Oct 29;12:780330. doi: 10.3389/fphar.2021.780330. PMID: 34776989; PMCID: PMC8586077.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34776989/
