31/1/2022.
Ενημέρωση: 1/2/2022
Ενημέρωση: 1/2/2022
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η πλειοψηφία των μετα-αναλύσεων (30 από τις 34) υποστηρίζει ότι τα φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα δρουν προστατευτικά (μειώνουν τον κίνδυνο για λοίμωξη ή μειώνουν τις πιθανότητες για αρνητικά συμβάντα κατά την νόσηση).
Μάλιστα, μία μετα-ανάλυση ανέφερε ότι ένα ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο μηδέν θα μπορούσε θεωρητικά να επιτευχθεί για επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα 50 ng/mL.
Στον αντίποδα, άλλη μετα-ανάλυση ανέφερε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν προστάτευσε σημαντικά από την λοίμωξη ή την θνησιμότητα, και τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν βελτίωσαν σημαντικά τα κλινικά αποτελέσματα στους ασθενείς.
Στις εθνικές οδηγίες της Γερμανίας για νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό (17/5/2021) αναφέρεται ότι η βιταμίνη D δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην συνήθη φροντίδα.
Ωστόσο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον περσινό χειμώνα παρείχαν δωρεάν συμπληρώματα βιταμίνης D στους ανθρώπους που βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο για νόσηση από κορωναϊό.
Μία μετα-ανάλυση διερεύνησε την σχέση βιταμίνης D και κορωναϊού στα παιδιά.
Η πλειοψηφία των μετα-αναλύσεων (30 από τις 34) υποστηρίζει ότι τα φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα δρουν προστατευτικά (μειώνουν τον κίνδυνο για λοίμωξη ή μειώνουν τις πιθανότητες για αρνητικά συμβάντα κατά την νόσηση).
Μάλιστα, μία μετα-ανάλυση ανέφερε ότι ένα ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο μηδέν θα μπορούσε θεωρητικά να επιτευχθεί για επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα 50 ng/mL.
Στον αντίποδα, άλλη μετα-ανάλυση ανέφερε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν προστάτευσε σημαντικά από την λοίμωξη ή την θνησιμότητα, και τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν βελτίωσαν σημαντικά τα κλινικά αποτελέσματα στους ασθενείς.
Στις εθνικές οδηγίες της Γερμανίας για νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό (17/5/2021) αναφέρεται ότι η βιταμίνη D δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην συνήθη φροντίδα.
Ωστόσο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον περσινό χειμώνα παρείχαν δωρεάν συμπληρώματα βιταμίνης D στους ανθρώπους που βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο για νόσηση από κορωναϊό.
Μία μετα-ανάλυση διερεύνησε την σχέση βιταμίνης D και κορωναϊού στα παιδιά.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Στην βάση δεδομένων της ιστοσελίδας Pubmed (Αμερικάνικη Ιατρική Βιβλιοθήκη) χρησιμοποιήθηκε ο όρος "COVID Vitamin D meta-analysis", και προέκυψαν 54 αποτελέσματα (29/1/2022).
Μεταφράστηκαν μόνο εκείνα τα αποτελέσματα που αξιολόγησαν άμεσα την επίδραση της βιταμίνης D στον κορωναϊό, συνολικά 34 μετα-αναλύσεις.
Μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2021 ανέφερε ότι ένα ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο μηδέν θα μπορούσε θεωρητικά να επιτευχθεί για επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα 50 ng/mL (1).
Στον αντίποδα, μία άλλη μετα-ανάλυση ανέφερε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν συνδέθηκε σημαντικά με ευαισθησία στην λοίμωξη από κορωναϊό ή θάνατο. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν βελτίωσαν σημαντικά τα κλινικά αποτελέσματα σε ασθενείς με κορωναϊό (2).
Στην περίληψη των εθνικών οδηγιών της Γερμανίας για νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό (17/5/2021) αναφέρεται ότι η βιταμίνη D δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην συνήθη φροντίδα (20).
Ωστόσο, στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2021 παρείχαν δωρεάν συμπληρώματα βιταμίνης D στους ανθρώπους που βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο για νόσηση από κορωναϊό (3). Παρόμοια πρωτοβουλία ξεκίνησε νωρίτερα στην Σκωτία (36).
Στην συνέχεια φαίνονται οι μεταφράσεις των κυριότερων σημείων από αυτές τις 34 μετα-αναλύσεις, οι οποίες εμφανίζονται με χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από τον Ιανουάριο του 2022 και φτάνοντας μέχρι τον Οκτώβριο του 2020.
Με κόκκινο χρώμα σημειώνονται όσες μετα-αναλύσεις ανέφεραν ότι τα φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα ή η χρήση συμπληρώματος βιταμίνης D δεν έδρασε ευεργετικά στην πρόληψη ή στην συμπληρωματική αντιμετώπιση του κορωναϊού.
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022
- Αξιολογήθηκαν 13 μελέτες με 2.933 ασθενείς με κορωναϊό, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D ίσως σχετίζονται με βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα, ειδικά όταν χορηγούνται μετά την διάγνωση του με κορωναϊό.
Ωστόσο, ζητήματα σχετικά με την κατάλληλη δοσολογία, την διάρκεια και τον τρόπο χορήγησης της βιταμίνης D παραμένουν αναπάντητα και χρήζουν περαιτέρω έρευνας (33).
- Η κύρια πηγή παραγωγής βιταμίνης D στον άνθρωπο είναι η περιβαλλοντική υπεριώδης ακτινοβολία.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η χαμηλή έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει την απαιτούμενη παραγωγή βιταμίνης D στο σώμα, η οποία επηρεάζει ουσιαστικά τις δυναμικές για την μετάδοση και την σοβαρότητα της νόσησης από κορωναϊό (34).
- Αξιολογήθηκαν 6 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με 551 ασθενείς με κορωναϊό, και τα ευρήματα υποδεικνύουν την ευεργετική επίδραση από την χρήση της βιταμίνης D.
Οι ασθενείς με κορωναϊό που λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν λιγότερα ποσοστά εισαγωγής στην ΜΕΘ, θνησιμότητα, και θετικότητα στα τεστ PCR (35).
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 13 μελέτες παρατήρησης, και τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρξε μια σημαντική θετική σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας βιταμίνης D και του κινδύνου ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας από κορωναϊό.
Επίσης, βρέθηκε μια αντίστροφη σημαντική συσχέτιση μεταξύ κάθε μονάδας αύξησης των συγκεντρώσεων βιταμίνης D στο αίμα και του κινδύνου ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας από κορωναϊό (29).
- Αν και υπήρξε υψηλός κίνδυνος σφάλματος και ετερογένειας, 72 μελέτες παρατήρησης από σχεδόν δύο εκατομμύρια ενήλικες υποδηλώνουν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D αυξάνει την ευαισθησία στον κορωναϊό και την σοβαρή νόσηση (30).
- Αξιολογήθηκαν 54 μελέτες με 1.403.715 άτομα, και τα ευρήματα έδειξαν ότι η σοβαρή ανεπάρκεια (<25 nmol/L), η ανεπάρκεια (<50 nmol/L) και η έλλειψη (<75 nmol/L) βιταμίνης D σχετίστηκαν με εισαγωγή στην ΜΕΘ, θνησιμότητα, λοίμωξη από κορωναϊό και νοσηλεία (31).
- Συμπεριλήφθηκαν 2.078 ασθενείς από 9 μελέτες με δεδομένα θνησιμότητας (583 έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης D, ενώ 1.495 δεν έλαβαν). Στην ομάδα που δεν έλαβε βιταμίνη D πέθαναν 386 άτομα (25,81%), ενώ στην ομάδα που έλαβε βιταμίνη D πέθαναν 61 άτομα (10,46%).
Συμπεριλήφθηκαν 860 ασθενείς από έξι μελέτες με δεδομένα εισαγωγής στην ΜΕΘ (369 έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης D, ενώ 491 δεν έλαβαν). Στην ομάδα που δεν έλαβε βιταμίνη D εισήχθησαν στην ΜΕΘ 129 άτομα (26,27%), ενώ στην ομάδα που έλαβε βιταμίνη D εισήχθησαν στην ΜΕΘ 45 άτομα (12,19%).
Απαιτείται επειγόντως περαιτέρω έρευνα για να κατανοηθεί το όφελος που έχει η βιταμίνη D στον κορωναϊό (32).
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 23 μελέτες με 11.901 συμμετέχοντες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι στο 41% των ασθενών με κορωναϊό υπήρχε ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η συγκέντρωση της βιταμίνης D στο αίμα ήταν 20,3 ng/mL μεταξύ όλων των ασθενών με κορωναϊό.
Οι πιθανότητες λοίμωξης από τον κορωναϊό είναι 3,3 φορές υψηλότερες μεταξύ των ατόμων με ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η πιθανότητα σοβαρής νόσησης είναι περίπου πέντε φορές μεγαλύτερη σε ασθενείς με ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και υψηλότερου ποσοστού θνησιμότητας (26).
- Αξιολογήθηκαν 8 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι ο επιπολασμός της ανεπάρκειας βιταμίνης D σε παιδιά ήταν 45,91%.
Στα παιδιά με λοίμωξη κορωναϊού, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D αύξησαν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα παιδιά και οι έφηβες/οι που είχαν ανεπάρκεια βιταμίνης D είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από κορωναϊό.
Σημειώθηκε επίσης βελτίωση στην σοβαρότητα της νόσου με την λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (27).
- Δεδομένα παρατήρησης δείχνουν ότι καλύτερα επίπεδα βιταμίνης D μείωσαν την ανάγκη για εντατική θεραπεία ή μείωσαν την θνησιμότητα.
Μια πιλοτική μελέτη έδειξε ότι η εισαγωγή στην εντατική μειώθηκε δραστικά με την χορήγηση υψηλής δοσολογίας καλσιφεδιόλης νωρίς μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο για κορωναϊό.
Μια μεγάλη μελέτη παρατήρησης επιβεβαίωσε ότι μια τέτοια θεραπεία μείωσε σημαντικά την θνησιμότητα.
Αυτό ήταν επίσης το συμπέρασμα μιας αναδρομικής μελέτης σε πέντε νοσοκομεία. Μια αναδρομική μελέτη σε όλους τους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν λόγω κορωναϊού, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνταγογράφηση καλσιφεδιόλης ή βιταμίνης D, 15 ημέρες πριν την εισαγωγή στο νοσοκομείο μείωσε την θνησιμότητα μέσα στον πρώτο μήνα.
Συμπερασματικά, τα καλά επίπεδα βιταμίνης D ίσως έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη του κορωναϊού. Αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί από μεγάλες, τυχαιοποιημένες δοκιμές, αλλά στο ενδιάμεσο, προτείνουμε (ταχεία) διόρθωση της ανεπάρκειας βιταμίνης D σε άτομα που εκτέθηκαν σε αυτόν τον κορωναϊό (28).
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021
- Αν και οι 39 μελέτες που αξιολογήθηκαν ήταν ετερογενείς, οι περισσότερες από αυτές έδειξαν σημαντική σχέση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και της λοίμωξης από κορωναϊό, της σοβαρότητας της νόσησης, και της θνησιμότητας.
Όσον αφορά την λοίμωξη, λόγω εγγενών περιορισμών τα αποτελέσματα να ερμηνευθούν με προσοχή. Σχετικά με την εισαγωγή στην ΜΕΘ, φλεγμονή, νοσηλεία τα στοιχεία είναι επί του παρόντος ανεπαρκή (24).
- Αξιολογήθηκαν 8 μελέτες με 2.322 ασθενείς, 786 στην ομάδα χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D και 1.536 στην ομάδα ελέγχου.
Η χορήγηση βιταμίνης D συσχετίστηκε με χαμηλότερη θνησιμότητα 14 ημερών, χαμηλότερη ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα, σπανιότερη εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας, καθώς και σπανιότερο μηχανικό αερισμό.
Καθώς αρκετές υψηλής ποιότητας τυχαιοποιημένες μελέτες ελέγχου έχουν δείξει όφελος στη νοσοκομειακή θνησιμότητα, η βιταμίνη D θα πρέπει να θεωρείται ως συμπληρωματική θεραπεία με έντονο ενδιαφέρον (25).
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η πιθανή επίδραση των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα (μικρότερο των 20 ng/mL ή 50 nmol/L) στην λοίμωξη, στην σοβαρότητα και στην θνησιμότητα από κορωναϊό.
Αναλύθηκαν 21 μελέτες με 205.869 άτομα, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D δεν είχαν αυξημένο κίνδυνο για θνησιμότητα από κορωναϊό.
Ωστόσο, τα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ήταν σημαντικά πιο πιθανό να προσβληθούν από τον κορωναϊό, και σημαντικά πιο πιθανό να νοσήσουν σοβαρά.
Στο συμπέρασμα τους οι ερευνητές αναφέρουν ότι συνιστούν την λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (9).
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 22 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι στα άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης C η πιθανότητα νοσηλείας από κορωναϊό ήταν σημαντικά αυξημένη (22).
- Αξιολογήθηκαν 24 μελέτες παρατήρησης με 3.637 συμμετέχοντες.
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, η οποία ορίστηκε ως ένα εύρος <10 έως <30 ng/ml, συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης από κορωναϊό.
Απαιτούνται τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές για να ελεγχθούν οι πιθανές ευεργετικές επιδράσεις της βιταμίνης D (23).
ΙΟΥΛΙΟΣ 2021
- Μία μετα-ανάλυση που διερεύνησε δεδομένα από 13 μελέτες (14.485 συμμετέχοντες) έδειξε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα σχετίζονται σημαντικά με τον κίνδυνο μόλυνσης από τον κορωναϊό.
Πιο συγκεκριμένα, η διάμεσος στα επίπεδα βιταμίνης D σε άτομα με αρνητικό αποτέλεσμα ήταν 17,7 ± 6,9 ng/mL, σε σύγκριση με τα άτομα με θετικό αποτέλεσμα 14,1 ± 8,2 ng/mL.
Ενδείκνυται, η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D, ειδικά στις ομάδες κινδύνου ανεπάρκειας βιταμίνης D (8).
- Αξιολογήθηκε η συσχέτιση μεταξύ της βιταμίνης D και του κινδύνου, της σοβαρότητας και της θνησιμότητας, μέσω μιας ανασκόπησης 43 μελετών παρατήρησης.
Στα άτομα με ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D, ο κίνδυνος λοίμωξης από κορωναϊό ήταν σημαντικά υψηλότερος σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικά επίπεδα.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D συσχετίστηκε σημαντικά επίσης με σοβαρότερη νόσηση και υψηλότερη θνησιμότητα.
Η χορήγηση συμπληρωμάτων ίσως μπορεί να θεωρηθεί ως προληπτικό και θεραπευτικό μέτρο (17).
- Μία αξιολόγηση 30 μελετών έδειξε ότι οι ασθενείς με ανεπάρκεια βιταμίνης D (που ορίζεται ως επίπεδα μικρότερα από 20 ng/ml) είχαν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο αλλά όχι για θανατηφόρο έκβαση.
Ωστόσο, υπήρχε μεγάλη ετερογένεια στις μελέτες, ενώ λόγω του ότι πρόκειται για μελέτες παρατήρησης δεν προκύπτει απαραίτητα αιτιώδης σχέση.
Το συμπλήρωμα βιταμίνης D ίσως μπορεί να εξεταστεί για την πρωτογενή πρόληψη της λοίμωξης και για την διαχείριση ασθενών με κορωναϊό, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες παρέμβασης για να αποδειχθεί αυτή η υπόθεση (18).
- Όσον αφορά την λοίμωξη από τον κορωναϊό, η βιταμίνη D θα μπορούσε να προσφέρει μια εύλογη άμυνα ενάντια στην ίδια τη λοίμωξη και ενάντια σε μια δυσμενή κλινική πορεία.
Ωστόσο, τα δεδομένα από τις μελέτες παρατήρησης και τις πρώτες προκαταρκτικές μελέτες παρέμβασης παραμένουν αντικρουόμενα, με ισχυρότερες ενδείξεις ότι η βιταμίνη D ίσως μπορεί να μετριάσει την κλινική πορεία της λοίμωξης και όχι τον καθεαυτό κίνδυνο της λοίμωξης (19).
ΙΟΥΝΙΟΣ 2021
- Ενώ τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία, από μεγάλες μελέτες παρατήρησης χαμηλής ποιότητας, ίσως θεωρηθεί ότι δείχνουν μια τάση για συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D με τα αποτελέσματα υγείας που σχετίζονται με τον κορωναϊό, αυτή η σχέση δεν βρέθηκε να είναι στατιστικά σημαντική.
Η τρέχουσα χρήση υψηλής δοσολογίας βιταμίνης D σε ασθενείς με κορωναϊό δεν βασίζεται σε αδιάσειστα στοιχεία.
Αναμένονται αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα, η επιθυμητή δοσολογία και η ασφάλεια των συμπληρωμάτων βιταμίνης D για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κορωναϊού (15).
- 17 μελέτες παρατήρησης με 2.756 ασθενείς έδειξαν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D συσχετίστηκε με σημαντικά υψηλότερη θνησιμότητα, υψηλότερα ποσοστά εισαγωγών στο νοσοκομείο και μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν έλλειψη βιταμίνης D.
Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να καθοριστεί εάν η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την σοβαρότητα νόσησης από κορωναϊό (16).
- Μία αξιολόγηση 5 μελετών με 467 ασθενείς έδειξε ότι η βιταμίνη D δεν μείωσε την θνησιμότητα, τα ποσοστά εισαγωγής στη ΜΕΘ και την ανάγκη για επεμβατικό αερισμό (21).
ΜΑΪΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η επίδρασης της από του στόματος χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D στις ανάγκες για Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), και στην θνησιμότητα σε 532 νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό από τρεις μελέτες (σε 189 άτομα δόθηκαν συμπληρώματα βιταμίνης D και σε 343 άτομα δόθηκε η συνήθη φροντίδα/εικονικό φάρμακο).
Στατιστικά χαμηλότερη ανάγκη για ΜΕΘ παρατηρήθηκε στους ασθενείς όπου δόθηκαν τα συμπληρώματα βιταμίνης D. Ωστόσο, υπήρχε σημαντική ετερογένεια.
Όσον αφορά την θνησιμότητα, τα συμπληρώματα βιταμίνης D είχαν συγκρίσιμα αποτελέσματα με το εικονικό φάρμακο/συνήθη φροντίδα (14)
AΠΡΙΛΙΟΣ 2021
- Μία μετα-ανάλυση 23 μελετών με 2.692 άτομα έδειξε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D (επίπεδα ορού < 50 nmol/L) συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου και θνησιμότητας από κορωναϊό.
Ωστόσο, τα ευρήματα δεν υποδηλώνουν αιτιώδη σχέση, και απαιτούνται τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές και νέες μελέτες για να καθοριστεί εάν τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα είναι επιφαινόμενο ή συνέπεια της φλεγμονώδους διαδικασίας που σχετίζεται με σοβαρές μορφές του κορωναϊού.
Εν τω μεταξύ, τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως κακή πρόγνωση στην λοίμωξη από κορωναϊό (7).
ΜΑΡΤΙΟΣ 2021
- Διερευνήθηκε η συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και του κινδύνου λοίμωξης από κορωναϊού.
Εξετάστηκαν 14 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα με έλλειψη βιταμίνης D διέτρεχαν 80% υψηλότερο κίνδυνο λοίμωξης από κορωναϊό σε σύγκριση με άτομα με επαρκή βιταμίνη D (11).
- Διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της βιταμίνης D με λοίμωξη από κορωναϊό, την σοβαρή νόσηση και την θνησιμότητα.
Ως χαμηλα επίπεδα αναφέρονται τα επίπεδα κάτω από 20 έως 30 ng/mL
Τα δεδομένα από 14 μελέτες και 999.179 συμμετέχοντες έδειξαν ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συσχετίστηκαν με υψηλότερο ποσοστό λοίμωξης από κορωναϊό, υψηλότερο ποσοστό σοβαρής νόσησης, και υψηλότερη θνησιμότητα (12),
- Αξιολόγηση δέκα μελετών με 361.934 συμμετέχοντες έδειξε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ίσως σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από κορωναϊό (13).
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της βιταμίνης D με την σοβαρότητα και την πρόγνωση του κορωναϊού.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η διάμεσος του επιπέδου της βιταμίνης D σε 376 ασθενείς ήταν 21,9 nmol/L.
Οι ασθενείς με κακή πρόγνωση (150 άτομα) είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D σε σύγκριση με τους ασθενείς με καλή πρόγνωση (161 άτομα), το οποίο σημαίνει ότι τα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην πρόγνωση του κορωναϊού (10).
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020
- Η ανεπάρκεια βιταμίνης D σχετίζεται με αυξημένη ευαισθησία για λοίμωξη και θνησιμότητα από τον κορωναϊό.
Μερικές κλινικές δοκιμές έδειξαν ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D ήταν αποτελεσματική για την πρόληψη της μόλυνσης τόσο στο πρώιμο όσο και στο υπερφλεγμονώδες στάδιο της νόσου.
Ωστόσο, μετά από μια εις βάθος ανάλυση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην ανοσολογική απόκριση, η βιταμίνη D σε σοβαρό στάδιο κορωναϊού θα πρέπει να χορηγείται με προσοχή.
Απαιτούνται πρόσθετες μελέτες για τον προσδιορισμό των συνεπειών της αλληλεπίδρασης της βιταμίνης D στην ανοσολογική απόκριση κατά του κορωναϊού (6).
- Αναλύθηκαν 27 μελέτες παρατήρησης που μέτρησαν την βιταμίνη D σε ενήλικες και ηλικιωμένους ασθενείς με κορωναϊό.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν συσχετίστηκε με υψηλότερη πιθανότητα μόλυνσης από τον κορωναϊό, αλλά εντοπίστηκε ότι οι σοβαρές περιπτώσεις κορωναϊού παρουσιάζουν 64% περισσότερη ανεπάρκεια βιταμίνης D σε σύγκριση με τις ήπιες περιπτώσεις.
Τα ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D αύξησαν τη νοσηλεία και την θνησιμότητα από τον κορωναϊό (5).
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020
Προσδιορίστηκε η συσχέτιση των επιπέδων βιταμίνης D με κρούσματα κορωναϊού και θανάτους σε 20 ευρωπαϊκές χώρες έως τις 20 Μαΐου 2020, και τα ευρήματα έδειξαν σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των μέσων επιπέδων βιταμίνης D και των κρουσμάτων κορωναϊού ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.
Αν και τα άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης συμπληρωμάτων βιταμίνης D για να επιτευχθούν τα βέλτιστα επίπεδα (75-125 nmol/L), δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά στοιχεία για την συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D και της σοβαρότητας και της θνησιμότητας από τον κορωναϊό (4).
Ευρετήριο για τον κορωναϊό.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Meta-Analysis Nutrients . 2021 Oct 14;13(10):3596. doi: 10.3390/nu13103596. COVID-19 Mortality Risk Correlates Inversely with Vitamin D3 Status, and a Mortality Rate Close to Zero Could Theoretically Be Achieved at 50 ng/mL 25(OH)D3: Results of a Systematic Review and Meta-Analysis Lorenz Borsche, Bernd Glauner, Julian von Mendel
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34684596/
2. Meta-Analysis Nutr J . 2021 Oct 31;20(1):89. doi: 10.1186/s12937-021-00744-y. Low vitamin D levels do not aggravate COVID-19 risk or death, and vitamin D supplementation does not improve outcomes in hospitalized patients with COVID-19: a meta-analysis and GRADE assessment of cohort studies and RCTs Jie Chen, Kaibo Mei, Lixia Xie, Ping Yuan, Jianyong Ma, Peng Yu, Wengen Zhu, Chunhua Zheng, Xiao Liu
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34719404/
3. Free vitamin D supplements for people at high risk from coronavirus (COVID-19), 19 January 2022, NHS UK
https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/people-at-higher-risk/free-vitamin-d-supplements-for-people-at-high-risk/
4. Review J Infect Public Health . 2020 Oct;13(10):1373-1380. doi: 10.1016/j.jiph.2020.06.021. Epub 2020 Jun 20. Role of vitamin D in preventing of COVID-19 infection, progression and severity Nurshad Ali
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32605780/
5. Crit Rev Food Sci Nutr . 2020 Nov 4;1-9. doi: 10.1080/10408398.2020.1841090. Online ahead of print. Vitamin D deficiency aggravates COVID-19: systematic review and meta-analysis Marcos Pereira, Alialdo Dantas Damascena, Laylla Mirella Galvão Azevedo, Tarcio de Almeida Oliveira, Jerusa da Mota Santana
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33146028/
6. Review Nutrients . 2020 Nov 14;12(11):3512. doi: 10.3390/nu12113512. Vitamin D3 as Potential Treatment Adjuncts for COVID-19 Lucia Malaguarnera
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33202670/
7. Review Adv Respir Med . 2021;89(2):145-157. doi: 10.5603/ARM.a2021.0037. The relationship between the severity and mortality of SARS-CoV-2 infection and 25-hydroxyvitamin D concentration - a metaanalysis Teodoro J Oscanoa, José Amado, Xavier Vidal, Eamon Laird, Rawia A Ghashut, Roman Romero-Ortuno
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33966262/
8. Meta-Analysis Cardiol J . 2021;28(5):647-654. doi: 10.5603/CJ.a2021.0072. Epub 2021 Jul 26. A systematic review and meta-analysis of effect of vitamin D levels on the incidence of COVID-19 Luiza Szarpak, Zubaid Rafique, Aleksandra Gasecka, Francesco Chirico, Wladyslaw Gawel, Jacek Hernik, Halla Kaminska, Krzysztof J Filipiak, Milosz J Jaguszewski, Lukasz Szarpak
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34308537/
9. Meta-Analysis Epidemiol Health . 2021;43:e2021074. doi: 10.4178/epih.e2021074. Epub 2021 Sep 23. The role of vitamin D deficiency on COVID-19: a systematic review and meta-analysis of observational studies Mehmet Onur Kaya, Esra Pamukçu, Burkay Yakar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34607398/
10. Meta-Analysis J Med Virol . 2021 Feb;93(2):733-740. doi: 10.1002/jmv.26360. Epub 2020 Oct 10. Vitamin D insufficiency as a potential culprit in critical COVID-19 patients Ruhul Munshi, Mohammad H Hussein 2 , Eman A Toraih, Rami M Elshazli, Christina Jardak, Nasrin Sultana, Mohanad R Youssef, Mahmoud Omar, Abdallah S Attia, Manal S Fawzy, Mary Killackey, Emad Kandil, Juan Duchesne
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32716073/
11. Meta-Analysis Front Public Health . 2021 Mar 5;9:624559. doi: 10.3389/fpubh.2021.624559. eCollection 2021. The Impact of Vitamin D Level on COVID-19 Infection: Systematic Review and Meta-Analysis Amare Teshome, Aynishet Adane, Biruk Girma, Zeleke A Mekonnen
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33748066/
12. Front Nutr . 2021 Mar 29;8:660420. doi: 10.3389/fnut.2021.660420. eCollection 2021. Low Serum 25-hydroxyvitamin D (Vitamin D) Level Is Associated With Susceptibility to COVID-19, Severity, and Mortality: A Systematic Review and Meta-Analysis Mohammad Rizki Akbar, Arief Wibowo, Raymond Pranata, Budi Setiabudiawan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33855042/
13. Meta-Analysis Int J Infect Dis . 2021 Mar;104:58-64. doi: 10.1016/j.ijid.2020.12.077. Epub 2021 Jan 2. Low vitamin D status is associated with coronavirus disease 2019 outcomes: a systematic review and meta-analysis Nanyang Liu, Jiahui Sun, Xiyuan Wang, Tingting Zhang, Ming Zhao, Hao Li
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33401034/
14. Meta-Analysis QJM . 2021 May 19;114(3):175-181. doi: 10.1093/qjmed/hcab009. Vitamin D supplementation, COVID-19 and disease severity: a meta-analysis K Shah, D Saxena, D Mavalankar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33486522/
15. Meta-Analysis Metabolism . 2021 Jun;119:154753. doi: 10.1016/j.metabol.2021.154753. Epub 2021 Mar 24. The link between COVID-19 and VItamin D (VIVID): A systematic review and meta-analysis Aya Bassatne, Maya Basbous, Marlene Chakhtoura, Ola El Zein, Maya Rahme, Ghada El-Hajj Fuleihan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33774074/
16. Clin Endocrinol (Oxf) . 2021 Jun 23;10.1111/cen.14540. doi: 10.1111/cen.14540. Online ahead of print. Association of vitamin D deficiency with COVID-19 infection severity: Systematic review and meta-analysis Zhen Wang, Avni Joshi, Kaitlin Leopold, Sarah Jackson, Stephanie Christensen, Tarek Nayfeh, Khaled Mohammed, Ana Creo, Peter Tebben, Seema Kumar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34160843/
17. Meta-Analysis J Steroid Biochem Mol Biol . 2021 Jul;211:105883. doi: 10.1016/j.jsbmb.2021.105883. Epub 2021 Mar 26. Therapeutic and prognostic role of vitamin D for COVID-19 infection: A systematic review and meta-analysis of 43 observational studies Fausto Petrelli, Andrea Luciani, Gianluca Perego, Giuseppina Dognini, Paolo Luigi Colombelli, Antonio Ghidini
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33775818/
18. EClinicalMedicine . 2021 Jul;37:100967. doi: 10.1016/j.eclinm.2021.100967. Epub 2021 Jun 18. Influence of 25-hydroxy-cholecalciferol levels on SARS-CoV-2 infection and COVID-19 severity: A systematic review and meta-analysis Andrea Crafa, Rossella Cannarella, Rosita A Condorelli, Laura M Mongioì, Federica Barbagallo, Antonio Aversa, Sandro La Vignera, Aldo E Calogero
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34179737/
19. Review Ther Adv Psychopharmacol . 2021 Jul 9;11:20451253211027699. doi: 10.1177/20451253211027699. eCollection 2021. Vitamin D in the time of the coronavirus (COVID-19) pandemic - a clinical review from a public health and public mental health perspective Ursula Werneke, Fiona Gaughran, David M Taylor
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34290856/
20. Infection . 2021 Jul 6;1-14. doi: 10.1007/s15010-021-01645-2. Online ahead of print. Key summary of German national treatment guidance for hospitalized COVID-19 patients : Key pharmacologic recommendations from a national German living guideline using an Evidence to Decision Framework (last updated 17.05.2021) Jakob J Malin, Christoph D Spinner, Uwe Janssens, Tobias Welte, Steffen Weber-Carstens, Gereon Schälte, Petra Gastmeier, Florian Langer, Martin Wepler, Michael Westhoff, Michael Pfeifer, Klaus F Rabe, Florian Hoffmann, Bernd W Böttiger, Julia Weinmann-Menke, Alexander Kersten, Peter Berlit, Marcin Krawczyk, Wiebke Nehls, Falk Fichtner, Sven Laudi, Miriam Stegemann, Nicole Skoetz, Monika Nothacker, Gernot Marx, Christian Karagiannidis, Stefan Kluge
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34228347/
21. Meta-Analysis Diabetes Metab Syndr . Jul-Aug 2021;15(4):102189. doi: 10.1016/j.dsx.2021.102189. Epub 2021 Jun 28. "Vitamin D supplementation and COVID-19 treatment: A systematic review and meta-analysis" Dimple Rawat, Avishek Roy, Souvik Maitra, Vivek Shankar, Puneet Khanna, Dalim Kumar Baidya
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34217144/
22. Crit Rev Food Sci Nutr . 2021 Aug 12;1-5. doi: 10.1080/10408398.2021.1951653. Online ahead of print. Vitamin D deficiency aggravates COVID-19: discussion of the evidence Alialdo Dantas Damascena, Laylla Mirella Galvão Azevedo, Tarcio de Almeida Oliveira, Jerusa da Mota Santana, Marcos Pereira
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34384289/
23. J Am Coll Nutr . 2021 Aug 31;1-11. doi: 10.1080/07315724.2021.1951891. Online ahead of print. Association between Vitamin D Status and Risk of Developing Severe COVID-19 Infection: A Meta-Analysis of Observational Studies Mohamed Ben-Eltriki, Robert Hopefl, James M Wright, Subrata Deb
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34464543/
24. Meta-Analysis Adv Nutr . 2021 Oct 1;12(5):1636-1658. doi: 10.1093/advances/nmab012. Association of Vitamin D Status with SARS-CoV-2 Infection or COVID-19 Severity: A Systematic Review and Meta-analysis Asma Kazemi, Vida Mohammadi, Sahar Keshtkar Aghababaee, Mahdieh Golzarand, Cain C T Clark, Siavash Babajafari
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33751020/
25. Cardiol J . 2021 Oct 13. doi: 10.5603/CJ.a2021.0122. Online ahead of print. Vitamin D supplementation to treat SARS-CoV-2 positive patients. Evidence from meta-analysis Luiza Szarpak, Krzysztof J Filipiak, Aleksandra Gasecka, Wladyslaw Gawel, Dorota Koziel, Milosz J Jaguszewski, Jaroslaw Chmielewski, Anatolii Gozhenko, Karol Bielski, Pawel Wroblewski, Ivan Savytskyi, Lukasz Szarpak, Zubaid Rafique
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34642923/
26. Meta-Analysis Int J Clin Pract . 2021 Nov;75(11):e14675. doi: 10.1111/ijcp.14675. Epub 2021 Aug 6. The role of vitamin D in the age of COVID-19: A systematic review and meta-analysis Roya Ghasemian, Amir Shamshirian, Keyvan Heydari, Mohammad Malekan, Reza Alizadeh-Navaei, Mohammad Ali Ebrahimzadeh, Majid Ebrahimi Warkiani, Hamed Jafarpour, Sajad Razavi Bazaz, Arash Rezaei Shahmirzadi, Mehrdad Khodabandeh, Benyamin Seyfari, Alireza Motamedzadeh, Ehsan Dadgostar, Marzieh Aalinezhad, Meghdad Sedaghat, Nazanin Razzaghi, Bahman Zarandi, Anahita Asadi, Vahid Yaghoubi Naei, Reza Beheshti, Amirhossein Hessami, Soheil Azizi, Ali Reza Mohseni, Danial Shamshirian 19
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34322971/
27. Meta-Analysis QJM . 2021 Nov 5;114(7):447-453. doi: 10.1093/qjmed/hcab202. Low vitamin D levels and prognosis in a COVID-19 pediatric population: a systematic review K Shah, V P Varna, A Pandya, D Saxena
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34293161/
28. JBMR Plus . 2021 Nov 17;5(12):e10576. doi: 10.1002/jbm4.10576. eCollection 2021 Dec. Vitamin D Endocrine System and COVID-19 Roger Bouillon, José Manuel Quesada-Gomez
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34950831/
29 Crit Rev Food Sci Nutr . 2021 Dec 9;1-11. doi: 10.1080/10408398.2021.2012419. Online ahead of print. Association between vitamin D status and risk of covid-19 in-hospital mortality: A systematic review and meta-analysis of observational studies Armin Ebrahimzadeh, Shokouh Mohseni, Behnaz Narimani, Anahita Ebrahimzadeh, Soroosh Kazemi, Fatemeh Keshavarz, Mohammad Javad Yaghoubi, Alireza Milajerdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34882024/
30. J Clin Endocrinol Metab . 2021 Dec 11;dgab892. doi: 10.1210/clinem/dgab892. Online ahead of print. Prognostic and therapeutic role of vitamin D in COVID-19: systematic review and meta-analysis Harsha Anuruddhika Dissanayake, Nipun Lakshitha de Silva, Manilka Sumanatilleke, Sawanawadu Dilantha Neomal de Silva, Kavinga Kalhari Kobawaka Gamage, Chinthana Dematapitiya, Daya Chandrani Kuruppu, Priyanga Ranasinghe, Sivatharshya Pathmanathan, Prasad Katulanda
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34894254/
31. Meta-Analysis Front Public Health . 2021 Dec 22;9:736665. doi: 10.3389/fpubh.2021.736665. eCollection 2021. Vitamin D Status and SARS-CoV-2 Infection and COVID-19 Clinical Outcomes Iacopo Chiodini, Davide Gatti, Davide Soranna, Daniela Merlotti, Christian Mingiano, Angelo Fassio, Giovanni Adami, Alberto Falchetti, Cristina Eller-Vainicher, Maurizio Rossini, Luca Persani, Antonella Zambon, Luigi Gennari
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35004568/
32. Diabetes Metab Res Rev . 2021 Dec 29;e3517. doi: 10.1002/dmrr.3517. Online ahead of print. The effect of vitamin D supplementation on mortality and intensive care unit admission of COVID-19 patients. A systematic review, meta-analysis and meta-regression Nikolaos Tentolouris, Georgia Samakidou, Ioanna Eleftheriadou, Anastasios Tentolouris, Edward B Jude
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34965318/
33. J Endocrinol Invest . 2022 Jan;45(1):53-68. doi: 10.1007/s40618-021-01614-4. Epub 2021 Jun 24. Vitamin D supplementation and clinical outcomes in COVID-19: a systematic review and meta-analysis R Pal , M Banerjee, S K Bhadada, A J Shetty, B Singh, A Vyas
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34165766/
34. FEBS Open Bio . 2022 Jan;12(1):106-117. doi: 10.1002/2211-5463.13309. Epub 2021 Dec 4. Seasonal UV exposure and vitamin D: association with the dynamics of COVID-19 transmission in Europe Sunanda Biswas Mukherjee, Alessandro Gorohovski, Eugene Merzon, Eliad Levy, Sumit Mukherjee, Milana Frenkel-Morgenstern
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34608759/
35. Expert Rev Anti Infect Ther . 2022 Jan 27. doi: 10.1080/14787210.2022.2035217. Online ahead of print. COVID-19 and Vitamin D (Co-VIVID Study): a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials Seshadri Reddy Varikasuvu, Balachandar Thangappazham, Alekya Vykunta, Pragathi Duggina, Munikumar Manne, Hemanth Raj, Sowjanya Aloori.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35086394/
36. Editorial Lancet Diabetes Endocrinol . 2021 Feb;9(2):53. doi: 10.1016/S2213-8587(21)00003-6. Epub 2021 Jan 11. Vitamin D and COVID-19: why the controversy? The Lancet Diabetes Endocrinology
https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(21)00003-6/fulltext
Στην βάση δεδομένων της ιστοσελίδας Pubmed (Αμερικάνικη Ιατρική Βιβλιοθήκη) χρησιμοποιήθηκε ο όρος "COVID Vitamin D meta-analysis", και προέκυψαν 54 αποτελέσματα (29/1/2022).
Μεταφράστηκαν μόνο εκείνα τα αποτελέσματα που αξιολόγησαν άμεσα την επίδραση της βιταμίνης D στον κορωναϊό, συνολικά 34 μετα-αναλύσεις.
Μία μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2021 ανέφερε ότι ένα ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο μηδέν θα μπορούσε θεωρητικά να επιτευχθεί για επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα 50 ng/mL (1).
Στον αντίποδα, μία άλλη μετα-ανάλυση ανέφερε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν συνδέθηκε σημαντικά με ευαισθησία στην λοίμωξη από κορωναϊό ή θάνατο. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν βελτίωσαν σημαντικά τα κλινικά αποτελέσματα σε ασθενείς με κορωναϊό (2).
Στην περίληψη των εθνικών οδηγιών της Γερμανίας για νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό (17/5/2021) αναφέρεται ότι η βιταμίνη D δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην συνήθη φροντίδα (20).
Ωστόσο, στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2021 παρείχαν δωρεάν συμπληρώματα βιταμίνης D στους ανθρώπους που βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο για νόσηση από κορωναϊό (3). Παρόμοια πρωτοβουλία ξεκίνησε νωρίτερα στην Σκωτία (36).
Στην συνέχεια φαίνονται οι μεταφράσεις των κυριότερων σημείων από αυτές τις 34 μετα-αναλύσεις, οι οποίες εμφανίζονται με χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από τον Ιανουάριο του 2022 και φτάνοντας μέχρι τον Οκτώβριο του 2020.
Με κόκκινο χρώμα σημειώνονται όσες μετα-αναλύσεις ανέφεραν ότι τα φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα ή η χρήση συμπληρώματος βιταμίνης D δεν έδρασε ευεργετικά στην πρόληψη ή στην συμπληρωματική αντιμετώπιση του κορωναϊού.
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022
- Αξιολογήθηκαν 13 μελέτες με 2.933 ασθενείς με κορωναϊό, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D ίσως σχετίζονται με βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα, ειδικά όταν χορηγούνται μετά την διάγνωση του με κορωναϊό.
Ωστόσο, ζητήματα σχετικά με την κατάλληλη δοσολογία, την διάρκεια και τον τρόπο χορήγησης της βιταμίνης D παραμένουν αναπάντητα και χρήζουν περαιτέρω έρευνας (33).
- Η κύρια πηγή παραγωγής βιταμίνης D στον άνθρωπο είναι η περιβαλλοντική υπεριώδης ακτινοβολία.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η χαμηλή έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει την απαιτούμενη παραγωγή βιταμίνης D στο σώμα, η οποία επηρεάζει ουσιαστικά τις δυναμικές για την μετάδοση και την σοβαρότητα της νόσησης από κορωναϊό (34).
- Αξιολογήθηκαν 6 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με 551 ασθενείς με κορωναϊό, και τα ευρήματα υποδεικνύουν την ευεργετική επίδραση από την χρήση της βιταμίνης D.
Οι ασθενείς με κορωναϊό που λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν λιγότερα ποσοστά εισαγωγής στην ΜΕΘ, θνησιμότητα, και θετικότητα στα τεστ PCR (35).
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 13 μελέτες παρατήρησης, και τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρξε μια σημαντική θετική σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας βιταμίνης D και του κινδύνου ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας από κορωναϊό.
Επίσης, βρέθηκε μια αντίστροφη σημαντική συσχέτιση μεταξύ κάθε μονάδας αύξησης των συγκεντρώσεων βιταμίνης D στο αίμα και του κινδύνου ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας από κορωναϊό (29).
- Αν και υπήρξε υψηλός κίνδυνος σφάλματος και ετερογένειας, 72 μελέτες παρατήρησης από σχεδόν δύο εκατομμύρια ενήλικες υποδηλώνουν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D αυξάνει την ευαισθησία στον κορωναϊό και την σοβαρή νόσηση (30).
- Αξιολογήθηκαν 54 μελέτες με 1.403.715 άτομα, και τα ευρήματα έδειξαν ότι η σοβαρή ανεπάρκεια (<25 nmol/L), η ανεπάρκεια (<50 nmol/L) και η έλλειψη (<75 nmol/L) βιταμίνης D σχετίστηκαν με εισαγωγή στην ΜΕΘ, θνησιμότητα, λοίμωξη από κορωναϊό και νοσηλεία (31).
- Συμπεριλήφθηκαν 2.078 ασθενείς από 9 μελέτες με δεδομένα θνησιμότητας (583 έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης D, ενώ 1.495 δεν έλαβαν). Στην ομάδα που δεν έλαβε βιταμίνη D πέθαναν 386 άτομα (25,81%), ενώ στην ομάδα που έλαβε βιταμίνη D πέθαναν 61 άτομα (10,46%).
Συμπεριλήφθηκαν 860 ασθενείς από έξι μελέτες με δεδομένα εισαγωγής στην ΜΕΘ (369 έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης D, ενώ 491 δεν έλαβαν). Στην ομάδα που δεν έλαβε βιταμίνη D εισήχθησαν στην ΜΕΘ 129 άτομα (26,27%), ενώ στην ομάδα που έλαβε βιταμίνη D εισήχθησαν στην ΜΕΘ 45 άτομα (12,19%).
Απαιτείται επειγόντως περαιτέρω έρευνα για να κατανοηθεί το όφελος που έχει η βιταμίνη D στον κορωναϊό (32).
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 23 μελέτες με 11.901 συμμετέχοντες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι στο 41% των ασθενών με κορωναϊό υπήρχε ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η συγκέντρωση της βιταμίνης D στο αίμα ήταν 20,3 ng/mL μεταξύ όλων των ασθενών με κορωναϊό.
Οι πιθανότητες λοίμωξης από τον κορωναϊό είναι 3,3 φορές υψηλότερες μεταξύ των ατόμων με ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η πιθανότητα σοβαρής νόσησης είναι περίπου πέντε φορές μεγαλύτερη σε ασθενείς με ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και υψηλότερου ποσοστού θνησιμότητας (26).
- Αξιολογήθηκαν 8 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι ο επιπολασμός της ανεπάρκειας βιταμίνης D σε παιδιά ήταν 45,91%.
Στα παιδιά με λοίμωξη κορωναϊού, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D αύξησαν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα παιδιά και οι έφηβες/οι που είχαν ανεπάρκεια βιταμίνης D είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από κορωναϊό.
Σημειώθηκε επίσης βελτίωση στην σοβαρότητα της νόσου με την λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (27).
- Δεδομένα παρατήρησης δείχνουν ότι καλύτερα επίπεδα βιταμίνης D μείωσαν την ανάγκη για εντατική θεραπεία ή μείωσαν την θνησιμότητα.
Μια πιλοτική μελέτη έδειξε ότι η εισαγωγή στην εντατική μειώθηκε δραστικά με την χορήγηση υψηλής δοσολογίας καλσιφεδιόλης νωρίς μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο για κορωναϊό.
Μια μεγάλη μελέτη παρατήρησης επιβεβαίωσε ότι μια τέτοια θεραπεία μείωσε σημαντικά την θνησιμότητα.
Αυτό ήταν επίσης το συμπέρασμα μιας αναδρομικής μελέτης σε πέντε νοσοκομεία. Μια αναδρομική μελέτη σε όλους τους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν λόγω κορωναϊού, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνταγογράφηση καλσιφεδιόλης ή βιταμίνης D, 15 ημέρες πριν την εισαγωγή στο νοσοκομείο μείωσε την θνησιμότητα μέσα στον πρώτο μήνα.
Συμπερασματικά, τα καλά επίπεδα βιταμίνης D ίσως έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη του κορωναϊού. Αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί από μεγάλες, τυχαιοποιημένες δοκιμές, αλλά στο ενδιάμεσο, προτείνουμε (ταχεία) διόρθωση της ανεπάρκειας βιταμίνης D σε άτομα που εκτέθηκαν σε αυτόν τον κορωναϊό (28).
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021
- Αν και οι 39 μελέτες που αξιολογήθηκαν ήταν ετερογενείς, οι περισσότερες από αυτές έδειξαν σημαντική σχέση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και της λοίμωξης από κορωναϊό, της σοβαρότητας της νόσησης, και της θνησιμότητας.
Όσον αφορά την λοίμωξη, λόγω εγγενών περιορισμών τα αποτελέσματα να ερμηνευθούν με προσοχή. Σχετικά με την εισαγωγή στην ΜΕΘ, φλεγμονή, νοσηλεία τα στοιχεία είναι επί του παρόντος ανεπαρκή (24).
- Αξιολογήθηκαν 8 μελέτες με 2.322 ασθενείς, 786 στην ομάδα χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D και 1.536 στην ομάδα ελέγχου.
Η χορήγηση βιταμίνης D συσχετίστηκε με χαμηλότερη θνησιμότητα 14 ημερών, χαμηλότερη ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα, σπανιότερη εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας, καθώς και σπανιότερο μηχανικό αερισμό.
Καθώς αρκετές υψηλής ποιότητας τυχαιοποιημένες μελέτες ελέγχου έχουν δείξει όφελος στη νοσοκομειακή θνησιμότητα, η βιταμίνη D θα πρέπει να θεωρείται ως συμπληρωματική θεραπεία με έντονο ενδιαφέρον (25).
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η πιθανή επίδραση των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα (μικρότερο των 20 ng/mL ή 50 nmol/L) στην λοίμωξη, στην σοβαρότητα και στην θνησιμότητα από κορωναϊό.
Αναλύθηκαν 21 μελέτες με 205.869 άτομα, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D δεν είχαν αυξημένο κίνδυνο για θνησιμότητα από κορωναϊό.
Ωστόσο, τα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ήταν σημαντικά πιο πιθανό να προσβληθούν από τον κορωναϊό, και σημαντικά πιο πιθανό να νοσήσουν σοβαρά.
Στο συμπέρασμα τους οι ερευνητές αναφέρουν ότι συνιστούν την λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (9).
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021
- Αξιολογήθηκαν 22 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι στα άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης C η πιθανότητα νοσηλείας από κορωναϊό ήταν σημαντικά αυξημένη (22).
- Αξιολογήθηκαν 24 μελέτες παρατήρησης με 3.637 συμμετέχοντες.
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, η οποία ορίστηκε ως ένα εύρος <10 έως <30 ng/ml, συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης από κορωναϊό.
Απαιτούνται τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές για να ελεγχθούν οι πιθανές ευεργετικές επιδράσεις της βιταμίνης D (23).
ΙΟΥΛΙΟΣ 2021
- Μία μετα-ανάλυση που διερεύνησε δεδομένα από 13 μελέτες (14.485 συμμετέχοντες) έδειξε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα σχετίζονται σημαντικά με τον κίνδυνο μόλυνσης από τον κορωναϊό.
Πιο συγκεκριμένα, η διάμεσος στα επίπεδα βιταμίνης D σε άτομα με αρνητικό αποτέλεσμα ήταν 17,7 ± 6,9 ng/mL, σε σύγκριση με τα άτομα με θετικό αποτέλεσμα 14,1 ± 8,2 ng/mL.
Ενδείκνυται, η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D, ειδικά στις ομάδες κινδύνου ανεπάρκειας βιταμίνης D (8).
- Αξιολογήθηκε η συσχέτιση μεταξύ της βιταμίνης D και του κινδύνου, της σοβαρότητας και της θνησιμότητας, μέσω μιας ανασκόπησης 43 μελετών παρατήρησης.
Στα άτομα με ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D, ο κίνδυνος λοίμωξης από κορωναϊό ήταν σημαντικά υψηλότερος σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικά επίπεδα.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D συσχετίστηκε σημαντικά επίσης με σοβαρότερη νόσηση και υψηλότερη θνησιμότητα.
Η χορήγηση συμπληρωμάτων ίσως μπορεί να θεωρηθεί ως προληπτικό και θεραπευτικό μέτρο (17).
- Μία αξιολόγηση 30 μελετών έδειξε ότι οι ασθενείς με ανεπάρκεια βιταμίνης D (που ορίζεται ως επίπεδα μικρότερα από 20 ng/ml) είχαν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο αλλά όχι για θανατηφόρο έκβαση.
Ωστόσο, υπήρχε μεγάλη ετερογένεια στις μελέτες, ενώ λόγω του ότι πρόκειται για μελέτες παρατήρησης δεν προκύπτει απαραίτητα αιτιώδης σχέση.
Το συμπλήρωμα βιταμίνης D ίσως μπορεί να εξεταστεί για την πρωτογενή πρόληψη της λοίμωξης και για την διαχείριση ασθενών με κορωναϊό, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες παρέμβασης για να αποδειχθεί αυτή η υπόθεση (18).
- Όσον αφορά την λοίμωξη από τον κορωναϊό, η βιταμίνη D θα μπορούσε να προσφέρει μια εύλογη άμυνα ενάντια στην ίδια τη λοίμωξη και ενάντια σε μια δυσμενή κλινική πορεία.
Ωστόσο, τα δεδομένα από τις μελέτες παρατήρησης και τις πρώτες προκαταρκτικές μελέτες παρέμβασης παραμένουν αντικρουόμενα, με ισχυρότερες ενδείξεις ότι η βιταμίνη D ίσως μπορεί να μετριάσει την κλινική πορεία της λοίμωξης και όχι τον καθεαυτό κίνδυνο της λοίμωξης (19).
ΙΟΥΝΙΟΣ 2021
- Ενώ τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία, από μεγάλες μελέτες παρατήρησης χαμηλής ποιότητας, ίσως θεωρηθεί ότι δείχνουν μια τάση για συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D με τα αποτελέσματα υγείας που σχετίζονται με τον κορωναϊό, αυτή η σχέση δεν βρέθηκε να είναι στατιστικά σημαντική.
Η τρέχουσα χρήση υψηλής δοσολογίας βιταμίνης D σε ασθενείς με κορωναϊό δεν βασίζεται σε αδιάσειστα στοιχεία.
Αναμένονται αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα, η επιθυμητή δοσολογία και η ασφάλεια των συμπληρωμάτων βιταμίνης D για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κορωναϊού (15).
- 17 μελέτες παρατήρησης με 2.756 ασθενείς έδειξαν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D συσχετίστηκε με σημαντικά υψηλότερη θνησιμότητα, υψηλότερα ποσοστά εισαγωγών στο νοσοκομείο και μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν έλλειψη βιταμίνης D.
Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να καθοριστεί εάν η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την σοβαρότητα νόσησης από κορωναϊό (16).
- Μία αξιολόγηση 5 μελετών με 467 ασθενείς έδειξε ότι η βιταμίνη D δεν μείωσε την θνησιμότητα, τα ποσοστά εισαγωγής στη ΜΕΘ και την ανάγκη για επεμβατικό αερισμό (21).
ΜΑΪΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η επίδρασης της από του στόματος χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D στις ανάγκες για Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), και στην θνησιμότητα σε 532 νοσηλευόμενους ασθενείς με κορωναϊό από τρεις μελέτες (σε 189 άτομα δόθηκαν συμπληρώματα βιταμίνης D και σε 343 άτομα δόθηκε η συνήθη φροντίδα/εικονικό φάρμακο).
Στατιστικά χαμηλότερη ανάγκη για ΜΕΘ παρατηρήθηκε στους ασθενείς όπου δόθηκαν τα συμπληρώματα βιταμίνης D. Ωστόσο, υπήρχε σημαντική ετερογένεια.
Όσον αφορά την θνησιμότητα, τα συμπληρώματα βιταμίνης D είχαν συγκρίσιμα αποτελέσματα με το εικονικό φάρμακο/συνήθη φροντίδα (14)
AΠΡΙΛΙΟΣ 2021
- Μία μετα-ανάλυση 23 μελετών με 2.692 άτομα έδειξε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D (επίπεδα ορού < 50 nmol/L) συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου και θνησιμότητας από κορωναϊό.
Ωστόσο, τα ευρήματα δεν υποδηλώνουν αιτιώδη σχέση, και απαιτούνται τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές και νέες μελέτες για να καθοριστεί εάν τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα είναι επιφαινόμενο ή συνέπεια της φλεγμονώδους διαδικασίας που σχετίζεται με σοβαρές μορφές του κορωναϊού.
Εν τω μεταξύ, τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως κακή πρόγνωση στην λοίμωξη από κορωναϊό (7).
ΜΑΡΤΙΟΣ 2021
- Διερευνήθηκε η συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και του κινδύνου λοίμωξης από κορωναϊού.
Εξετάστηκαν 14 μελέτες, και τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα με έλλειψη βιταμίνης D διέτρεχαν 80% υψηλότερο κίνδυνο λοίμωξης από κορωναϊό σε σύγκριση με άτομα με επαρκή βιταμίνη D (11).
- Διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της βιταμίνης D με λοίμωξη από κορωναϊό, την σοβαρή νόσηση και την θνησιμότητα.
Ως χαμηλα επίπεδα αναφέρονται τα επίπεδα κάτω από 20 έως 30 ng/mL
Τα δεδομένα από 14 μελέτες και 999.179 συμμετέχοντες έδειξαν ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συσχετίστηκαν με υψηλότερο ποσοστό λοίμωξης από κορωναϊό, υψηλότερο ποσοστό σοβαρής νόσησης, και υψηλότερη θνησιμότητα (12),
- Αξιολόγηση δέκα μελετών με 361.934 συμμετέχοντες έδειξε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ίσως σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από κορωναϊό (13).
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021
Διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της βιταμίνης D με την σοβαρότητα και την πρόγνωση του κορωναϊού.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η διάμεσος του επιπέδου της βιταμίνης D σε 376 ασθενείς ήταν 21,9 nmol/L.
Οι ασθενείς με κακή πρόγνωση (150 άτομα) είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D σε σύγκριση με τους ασθενείς με καλή πρόγνωση (161 άτομα), το οποίο σημαίνει ότι τα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην πρόγνωση του κορωναϊού (10).
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020
- Η ανεπάρκεια βιταμίνης D σχετίζεται με αυξημένη ευαισθησία για λοίμωξη και θνησιμότητα από τον κορωναϊό.
Μερικές κλινικές δοκιμές έδειξαν ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D ήταν αποτελεσματική για την πρόληψη της μόλυνσης τόσο στο πρώιμο όσο και στο υπερφλεγμονώδες στάδιο της νόσου.
Ωστόσο, μετά από μια εις βάθος ανάλυση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην ανοσολογική απόκριση, η βιταμίνη D σε σοβαρό στάδιο κορωναϊού θα πρέπει να χορηγείται με προσοχή.
Απαιτούνται πρόσθετες μελέτες για τον προσδιορισμό των συνεπειών της αλληλεπίδρασης της βιταμίνης D στην ανοσολογική απόκριση κατά του κορωναϊού (6).
- Αναλύθηκαν 27 μελέτες παρατήρησης που μέτρησαν την βιταμίνη D σε ενήλικες και ηλικιωμένους ασθενείς με κορωναϊό.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν συσχετίστηκε με υψηλότερη πιθανότητα μόλυνσης από τον κορωναϊό, αλλά εντοπίστηκε ότι οι σοβαρές περιπτώσεις κορωναϊού παρουσιάζουν 64% περισσότερη ανεπάρκεια βιταμίνης D σε σύγκριση με τις ήπιες περιπτώσεις.
Τα ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D αύξησαν τη νοσηλεία και την θνησιμότητα από τον κορωναϊό (5).
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020
Προσδιορίστηκε η συσχέτιση των επιπέδων βιταμίνης D με κρούσματα κορωναϊού και θανάτους σε 20 ευρωπαϊκές χώρες έως τις 20 Μαΐου 2020, και τα ευρήματα έδειξαν σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των μέσων επιπέδων βιταμίνης D και των κρουσμάτων κορωναϊού ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.
Αν και τα άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης συμπληρωμάτων βιταμίνης D για να επιτευχθούν τα βέλτιστα επίπεδα (75-125 nmol/L), δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά στοιχεία για την συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D και της σοβαρότητας και της θνησιμότητας από τον κορωναϊό (4).
Ευρετήριο για τον κορωναϊό.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Meta-Analysis Nutrients . 2021 Oct 14;13(10):3596. doi: 10.3390/nu13103596. COVID-19 Mortality Risk Correlates Inversely with Vitamin D3 Status, and a Mortality Rate Close to Zero Could Theoretically Be Achieved at 50 ng/mL 25(OH)D3: Results of a Systematic Review and Meta-Analysis Lorenz Borsche, Bernd Glauner, Julian von Mendel
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34684596/
2. Meta-Analysis Nutr J . 2021 Oct 31;20(1):89. doi: 10.1186/s12937-021-00744-y. Low vitamin D levels do not aggravate COVID-19 risk or death, and vitamin D supplementation does not improve outcomes in hospitalized patients with COVID-19: a meta-analysis and GRADE assessment of cohort studies and RCTs Jie Chen, Kaibo Mei, Lixia Xie, Ping Yuan, Jianyong Ma, Peng Yu, Wengen Zhu, Chunhua Zheng, Xiao Liu
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34719404/
3. Free vitamin D supplements for people at high risk from coronavirus (COVID-19), 19 January 2022, NHS UK
https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/people-at-higher-risk/free-vitamin-d-supplements-for-people-at-high-risk/
4. Review J Infect Public Health . 2020 Oct;13(10):1373-1380. doi: 10.1016/j.jiph.2020.06.021. Epub 2020 Jun 20. Role of vitamin D in preventing of COVID-19 infection, progression and severity Nurshad Ali
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32605780/
5. Crit Rev Food Sci Nutr . 2020 Nov 4;1-9. doi: 10.1080/10408398.2020.1841090. Online ahead of print. Vitamin D deficiency aggravates COVID-19: systematic review and meta-analysis Marcos Pereira, Alialdo Dantas Damascena, Laylla Mirella Galvão Azevedo, Tarcio de Almeida Oliveira, Jerusa da Mota Santana
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33146028/
6. Review Nutrients . 2020 Nov 14;12(11):3512. doi: 10.3390/nu12113512. Vitamin D3 as Potential Treatment Adjuncts for COVID-19 Lucia Malaguarnera
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33202670/
7. Review Adv Respir Med . 2021;89(2):145-157. doi: 10.5603/ARM.a2021.0037. The relationship between the severity and mortality of SARS-CoV-2 infection and 25-hydroxyvitamin D concentration - a metaanalysis Teodoro J Oscanoa, José Amado, Xavier Vidal, Eamon Laird, Rawia A Ghashut, Roman Romero-Ortuno
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33966262/
8. Meta-Analysis Cardiol J . 2021;28(5):647-654. doi: 10.5603/CJ.a2021.0072. Epub 2021 Jul 26. A systematic review and meta-analysis of effect of vitamin D levels on the incidence of COVID-19 Luiza Szarpak, Zubaid Rafique, Aleksandra Gasecka, Francesco Chirico, Wladyslaw Gawel, Jacek Hernik, Halla Kaminska, Krzysztof J Filipiak, Milosz J Jaguszewski, Lukasz Szarpak
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34308537/
9. Meta-Analysis Epidemiol Health . 2021;43:e2021074. doi: 10.4178/epih.e2021074. Epub 2021 Sep 23. The role of vitamin D deficiency on COVID-19: a systematic review and meta-analysis of observational studies Mehmet Onur Kaya, Esra Pamukçu, Burkay Yakar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34607398/
10. Meta-Analysis J Med Virol . 2021 Feb;93(2):733-740. doi: 10.1002/jmv.26360. Epub 2020 Oct 10. Vitamin D insufficiency as a potential culprit in critical COVID-19 patients Ruhul Munshi, Mohammad H Hussein 2 , Eman A Toraih, Rami M Elshazli, Christina Jardak, Nasrin Sultana, Mohanad R Youssef, Mahmoud Omar, Abdallah S Attia, Manal S Fawzy, Mary Killackey, Emad Kandil, Juan Duchesne
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32716073/
11. Meta-Analysis Front Public Health . 2021 Mar 5;9:624559. doi: 10.3389/fpubh.2021.624559. eCollection 2021. The Impact of Vitamin D Level on COVID-19 Infection: Systematic Review and Meta-Analysis Amare Teshome, Aynishet Adane, Biruk Girma, Zeleke A Mekonnen
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33748066/
12. Front Nutr . 2021 Mar 29;8:660420. doi: 10.3389/fnut.2021.660420. eCollection 2021. Low Serum 25-hydroxyvitamin D (Vitamin D) Level Is Associated With Susceptibility to COVID-19, Severity, and Mortality: A Systematic Review and Meta-Analysis Mohammad Rizki Akbar, Arief Wibowo, Raymond Pranata, Budi Setiabudiawan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33855042/
13. Meta-Analysis Int J Infect Dis . 2021 Mar;104:58-64. doi: 10.1016/j.ijid.2020.12.077. Epub 2021 Jan 2. Low vitamin D status is associated with coronavirus disease 2019 outcomes: a systematic review and meta-analysis Nanyang Liu, Jiahui Sun, Xiyuan Wang, Tingting Zhang, Ming Zhao, Hao Li
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33401034/
14. Meta-Analysis QJM . 2021 May 19;114(3):175-181. doi: 10.1093/qjmed/hcab009. Vitamin D supplementation, COVID-19 and disease severity: a meta-analysis K Shah, D Saxena, D Mavalankar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33486522/
15. Meta-Analysis Metabolism . 2021 Jun;119:154753. doi: 10.1016/j.metabol.2021.154753. Epub 2021 Mar 24. The link between COVID-19 and VItamin D (VIVID): A systematic review and meta-analysis Aya Bassatne, Maya Basbous, Marlene Chakhtoura, Ola El Zein, Maya Rahme, Ghada El-Hajj Fuleihan
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33774074/
16. Clin Endocrinol (Oxf) . 2021 Jun 23;10.1111/cen.14540. doi: 10.1111/cen.14540. Online ahead of print. Association of vitamin D deficiency with COVID-19 infection severity: Systematic review and meta-analysis Zhen Wang, Avni Joshi, Kaitlin Leopold, Sarah Jackson, Stephanie Christensen, Tarek Nayfeh, Khaled Mohammed, Ana Creo, Peter Tebben, Seema Kumar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34160843/
17. Meta-Analysis J Steroid Biochem Mol Biol . 2021 Jul;211:105883. doi: 10.1016/j.jsbmb.2021.105883. Epub 2021 Mar 26. Therapeutic and prognostic role of vitamin D for COVID-19 infection: A systematic review and meta-analysis of 43 observational studies Fausto Petrelli, Andrea Luciani, Gianluca Perego, Giuseppina Dognini, Paolo Luigi Colombelli, Antonio Ghidini
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33775818/
18. EClinicalMedicine . 2021 Jul;37:100967. doi: 10.1016/j.eclinm.2021.100967. Epub 2021 Jun 18. Influence of 25-hydroxy-cholecalciferol levels on SARS-CoV-2 infection and COVID-19 severity: A systematic review and meta-analysis Andrea Crafa, Rossella Cannarella, Rosita A Condorelli, Laura M Mongioì, Federica Barbagallo, Antonio Aversa, Sandro La Vignera, Aldo E Calogero
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34179737/
19. Review Ther Adv Psychopharmacol . 2021 Jul 9;11:20451253211027699. doi: 10.1177/20451253211027699. eCollection 2021. Vitamin D in the time of the coronavirus (COVID-19) pandemic - a clinical review from a public health and public mental health perspective Ursula Werneke, Fiona Gaughran, David M Taylor
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34290856/
20. Infection . 2021 Jul 6;1-14. doi: 10.1007/s15010-021-01645-2. Online ahead of print. Key summary of German national treatment guidance for hospitalized COVID-19 patients : Key pharmacologic recommendations from a national German living guideline using an Evidence to Decision Framework (last updated 17.05.2021) Jakob J Malin, Christoph D Spinner, Uwe Janssens, Tobias Welte, Steffen Weber-Carstens, Gereon Schälte, Petra Gastmeier, Florian Langer, Martin Wepler, Michael Westhoff, Michael Pfeifer, Klaus F Rabe, Florian Hoffmann, Bernd W Böttiger, Julia Weinmann-Menke, Alexander Kersten, Peter Berlit, Marcin Krawczyk, Wiebke Nehls, Falk Fichtner, Sven Laudi, Miriam Stegemann, Nicole Skoetz, Monika Nothacker, Gernot Marx, Christian Karagiannidis, Stefan Kluge
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34228347/
21. Meta-Analysis Diabetes Metab Syndr . Jul-Aug 2021;15(4):102189. doi: 10.1016/j.dsx.2021.102189. Epub 2021 Jun 28. "Vitamin D supplementation and COVID-19 treatment: A systematic review and meta-analysis" Dimple Rawat, Avishek Roy, Souvik Maitra, Vivek Shankar, Puneet Khanna, Dalim Kumar Baidya
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34217144/
22. Crit Rev Food Sci Nutr . 2021 Aug 12;1-5. doi: 10.1080/10408398.2021.1951653. Online ahead of print. Vitamin D deficiency aggravates COVID-19: discussion of the evidence Alialdo Dantas Damascena, Laylla Mirella Galvão Azevedo, Tarcio de Almeida Oliveira, Jerusa da Mota Santana, Marcos Pereira
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34384289/
23. J Am Coll Nutr . 2021 Aug 31;1-11. doi: 10.1080/07315724.2021.1951891. Online ahead of print. Association between Vitamin D Status and Risk of Developing Severe COVID-19 Infection: A Meta-Analysis of Observational Studies Mohamed Ben-Eltriki, Robert Hopefl, James M Wright, Subrata Deb
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34464543/
24. Meta-Analysis Adv Nutr . 2021 Oct 1;12(5):1636-1658. doi: 10.1093/advances/nmab012. Association of Vitamin D Status with SARS-CoV-2 Infection or COVID-19 Severity: A Systematic Review and Meta-analysis Asma Kazemi, Vida Mohammadi, Sahar Keshtkar Aghababaee, Mahdieh Golzarand, Cain C T Clark, Siavash Babajafari
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33751020/
25. Cardiol J . 2021 Oct 13. doi: 10.5603/CJ.a2021.0122. Online ahead of print. Vitamin D supplementation to treat SARS-CoV-2 positive patients. Evidence from meta-analysis Luiza Szarpak, Krzysztof J Filipiak, Aleksandra Gasecka, Wladyslaw Gawel, Dorota Koziel, Milosz J Jaguszewski, Jaroslaw Chmielewski, Anatolii Gozhenko, Karol Bielski, Pawel Wroblewski, Ivan Savytskyi, Lukasz Szarpak, Zubaid Rafique
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34642923/
26. Meta-Analysis Int J Clin Pract . 2021 Nov;75(11):e14675. doi: 10.1111/ijcp.14675. Epub 2021 Aug 6. The role of vitamin D in the age of COVID-19: A systematic review and meta-analysis Roya Ghasemian, Amir Shamshirian, Keyvan Heydari, Mohammad Malekan, Reza Alizadeh-Navaei, Mohammad Ali Ebrahimzadeh, Majid Ebrahimi Warkiani, Hamed Jafarpour, Sajad Razavi Bazaz, Arash Rezaei Shahmirzadi, Mehrdad Khodabandeh, Benyamin Seyfari, Alireza Motamedzadeh, Ehsan Dadgostar, Marzieh Aalinezhad, Meghdad Sedaghat, Nazanin Razzaghi, Bahman Zarandi, Anahita Asadi, Vahid Yaghoubi Naei, Reza Beheshti, Amirhossein Hessami, Soheil Azizi, Ali Reza Mohseni, Danial Shamshirian 19
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34322971/
27. Meta-Analysis QJM . 2021 Nov 5;114(7):447-453. doi: 10.1093/qjmed/hcab202. Low vitamin D levels and prognosis in a COVID-19 pediatric population: a systematic review K Shah, V P Varna, A Pandya, D Saxena
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34293161/
28. JBMR Plus . 2021 Nov 17;5(12):e10576. doi: 10.1002/jbm4.10576. eCollection 2021 Dec. Vitamin D Endocrine System and COVID-19 Roger Bouillon, José Manuel Quesada-Gomez
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34950831/
29 Crit Rev Food Sci Nutr . 2021 Dec 9;1-11. doi: 10.1080/10408398.2021.2012419. Online ahead of print. Association between vitamin D status and risk of covid-19 in-hospital mortality: A systematic review and meta-analysis of observational studies Armin Ebrahimzadeh, Shokouh Mohseni, Behnaz Narimani, Anahita Ebrahimzadeh, Soroosh Kazemi, Fatemeh Keshavarz, Mohammad Javad Yaghoubi, Alireza Milajerdi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34882024/
30. J Clin Endocrinol Metab . 2021 Dec 11;dgab892. doi: 10.1210/clinem/dgab892. Online ahead of print. Prognostic and therapeutic role of vitamin D in COVID-19: systematic review and meta-analysis Harsha Anuruddhika Dissanayake, Nipun Lakshitha de Silva, Manilka Sumanatilleke, Sawanawadu Dilantha Neomal de Silva, Kavinga Kalhari Kobawaka Gamage, Chinthana Dematapitiya, Daya Chandrani Kuruppu, Priyanga Ranasinghe, Sivatharshya Pathmanathan, Prasad Katulanda
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34894254/
31. Meta-Analysis Front Public Health . 2021 Dec 22;9:736665. doi: 10.3389/fpubh.2021.736665. eCollection 2021. Vitamin D Status and SARS-CoV-2 Infection and COVID-19 Clinical Outcomes Iacopo Chiodini, Davide Gatti, Davide Soranna, Daniela Merlotti, Christian Mingiano, Angelo Fassio, Giovanni Adami, Alberto Falchetti, Cristina Eller-Vainicher, Maurizio Rossini, Luca Persani, Antonella Zambon, Luigi Gennari
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35004568/
32. Diabetes Metab Res Rev . 2021 Dec 29;e3517. doi: 10.1002/dmrr.3517. Online ahead of print. The effect of vitamin D supplementation on mortality and intensive care unit admission of COVID-19 patients. A systematic review, meta-analysis and meta-regression Nikolaos Tentolouris, Georgia Samakidou, Ioanna Eleftheriadou, Anastasios Tentolouris, Edward B Jude
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34965318/
33. J Endocrinol Invest . 2022 Jan;45(1):53-68. doi: 10.1007/s40618-021-01614-4. Epub 2021 Jun 24. Vitamin D supplementation and clinical outcomes in COVID-19: a systematic review and meta-analysis R Pal , M Banerjee, S K Bhadada, A J Shetty, B Singh, A Vyas
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34165766/
34. FEBS Open Bio . 2022 Jan;12(1):106-117. doi: 10.1002/2211-5463.13309. Epub 2021 Dec 4. Seasonal UV exposure and vitamin D: association with the dynamics of COVID-19 transmission in Europe Sunanda Biswas Mukherjee, Alessandro Gorohovski, Eugene Merzon, Eliad Levy, Sumit Mukherjee, Milana Frenkel-Morgenstern
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34608759/
35. Expert Rev Anti Infect Ther . 2022 Jan 27. doi: 10.1080/14787210.2022.2035217. Online ahead of print. COVID-19 and Vitamin D (Co-VIVID Study): a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials Seshadri Reddy Varikasuvu, Balachandar Thangappazham, Alekya Vykunta, Pragathi Duggina, Munikumar Manne, Hemanth Raj, Sowjanya Aloori.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35086394/
36. Editorial Lancet Diabetes Endocrinol . 2021 Feb;9(2):53. doi: 10.1016/S2213-8587(21)00003-6. Epub 2021 Jan 11. Vitamin D and COVID-19: why the controversy? The Lancet Diabetes Endocrinology
https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(21)00003-6/fulltext
