21/4/2021
ΒΟΤΑΝΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
3. ΡΟΛΟΣ
4. ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
5. Ο ΚΗΠΟΣ ΓΗ
6. H ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ
7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
3. ΡΟΛΟΣ
4. ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
5. Ο ΚΗΠΟΣ ΓΗ
6. H ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ
7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μια θεμελιώδης αποστολή που έχουν οι βοτανικοί κήποι είναι η σύνδεση της άμεσης εμπειρίας του κοινού με την αντίληψη της σημασίας των φυσικών συστημάτων, προσφέροντας στους πολίτες χώρους αναψυχής και χαλάρωσης, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν ως «υπαίθρια μουσεία» (1).
Βοτανικοί κήποι βρίσκονται σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 2.700 βοτανικοί κήποι, τους οποίους τους επισκέπτονται περισσότερα από 500 εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο (2).
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα αποτελεί και η μεταπτυχιακή εργασία από την Ασημακοπούλου Ντίνα (25), στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Oι βοτανικοί κήποι ταξινομούνται ως η παλαιότερη μορφή αστικού πρασίνου (3)
Ιστορικά, οι βοτανικοί κήποι, οι οποίοι αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό της κηπουρικής (4), έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε όμορφες εκθέσεις συλλογών κηπουρικής, στην εξερεύνηση και συλλογή των φυτών, της ταξινομικής των φυτών (5) και της διάδοσης νέων ανακαλύψεων φυτικών ειδών (4).
Η ιστορία των Βοτανικών Κήπων αρχίζει από το 3.000 π.Χ. περίπου (17).
Ο πρώτος βοτανικός κήπος - σύμφωνα με τους σύγχρονους σκοπούς του - δημιουργήθηκε στην Ελλάδα, και πρόκειται για τον βοτανικό κήπου του Λυκείου της Περιπατητικής Σχολής του Αριστοτέλη στην Αθήνα, ο οποίος είχε ως σκοπό την διατήρηση, την εκπαίδευση, και την έρευνα.
Επιμελητής ήταν ο μαθητής του Αριστοτέλη, ο Θεόφραστος, ο οποίος θεωρείται σήμερα ο θεμελιωτής της Βοτανικής (17).
Κατά τον Μεσαίωνα, οι βοτανικοί κήποι υπάρχουν σε γυναικείες μονές ή μοναστήρια: συγκέντρωναν φαρμακευτικά φυτά, γηγενή ή εξωτικά, που τα χρησιμοποιούσαν για την φροντίδα σε διάφορες παθήσεις (1).
Στην Αναγέννηση, έγιναν χώροι για την συλλογή, την καλλιέργεια και την μελέτη φυτών με ιαματικές ιδιότητες (το πρώτο ήταν στην Πίζα της Ιταλίας, το 1543/44) (1).
Τον 15ο-16ο αιώνα, η ταξινομική των φυτών επωφελήθηκε, μεταξύ άλλων, και από την δημιουργία βοτανικών κήπων (13).
Κατά τον 18ο αιώνα, την περίοδο των μεγάλων εξερευνήσεων, οι βοτανικοί κήποι φιλοξένησαν τα εξωτικά είδη που προέρχονταν από χώρες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα με σκοπό να πειραματιστούν με το διακοσμητικό και το οικονομικό τους δυναμικό (1).
Η κοινωνική συνάφεια και η ελκυστικότητα των κήπων στο κοινό υπήρξε σε μεγάλο βαθμό ψυχαγωγική και αισθητική και - μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα - πολλοί βοτανικοί κήποι αλλά και τα δενδροκομεία προσέφεραν λίγα πράγματα στους χρήστες και στους επισκέπτες τους (5).
3. ΡΟΛΟΣ
Ο ρόλος της έρευνας που βασίζεται σε ζωντανές συλλογές υπήρξε ένα εξέχον χαρακτηριστικό σε όλη την ιστορία της εξέλιξης της βοτανικής επιστήμης: μια τέτοια έρευνα είναι ο πυρήνας και η ψυχή των βοτανικών κήπων (6).
Οι βοτανικοί κήποι σε όλο τον κόσμο διατηρούν μεγάλη ποικιλία καλά τεκμηριωμένων συλλογών ζωντανών φυτών με σκοπό την επιστημονική έρευνα, την διατήρηση των ειδών, την εκπαίδευση, την επίδειξη αυτών, την ομορφιά και πολλά άλλα (7, 8), όπως είναι π.χ. η ανάπτυξη και η βελτίωση των ζωντανών συλλογών τους (9), η επιστήμη των πολιτών (12), καθώς και η έρευνα στην κηπουρική (15), η οποία αποτελεί έναν από τους πυρήνες κάθε βοτανικού κήπου (18).
Όσον αφορά την διατήρηση των ειδών, τουλάχιστον το 30% όλων των γνωστών ειδών των φυτών βρίσκονται σε συλλογές βοτανικών κήπων (2, 10), συμπεριλαμβανομένου του 41% των απειλούμενων ειδών (2).
Αυτές οι συλλογές διατηρούνται με διάφορους τρόπους, οι οποίοι συμπεριλαμβάνουν τις τράπεζες σπόρων (2).
Πληροφορίες από τις βάσεις δεδομένων (GardenSearch, PlantSearch, ThreatSearch και GlobalTreeSearch) που διατηρεί η Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Βοτανικών Κήπων (Botanic Gardens Conservation International - BGCI) δείχνουν ότι υπάρχουν τουλάχιστον 350 βοτανικοί κήποι με τράπεζα σπόρων, σε 74 χώρες (11).
Οι βοτανικοί κήποι παρέχουν πολλά οφέλη στην κοινωνία, καθώς έχουν θετικό αντίκτυπο στην ψυχική και στην σωματική υγεία, ιδίως στις αστικές περιοχές όπου βρίσκονται οι περισσότεροι βοτανικοί κήποι (14).
4. ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Επί του παρόντος, στο πλαίσιο των απωλειών της βιοποικιλότητας, οι βοτανικοί κήποι έχουν αναλάβει νέο ρόλο ως αποθετήρια για την διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας των φυτών σε παγκόσμιο επίπεδο (1).
Ως εκ τούτου, η ανθρωπογενής υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία χαρακτηρίζεται από (5) :
- την διάβρωση της βιολογικής ποικιλομορφίας,
- την αλλαγή του κλίματος,
- την άνοδο της στάθμης της θάλασσας,
- την αλλοίωση του εδάφους
μπορεί - όπως έχει επιβεβαιώσει στο παρελθόν και με άλλα ιστορικά παραδείγματα - να οδηγήσει σε :
- κοινωνικές αναταραχές, και
- απώλεια της πολιτιστικής ταυτότητας.
Η αλλαγή του περιβάλλοντος και της χρήσης γης όπως είναι π.χ.
- τα επεμβατικά είδη,
- η υπερβολική συγκομιδή φυσικών πόρων,
- η γεωργική και αστική ανάπτυξη)
έχουν επιπτώσεις στα φυσικά συστήματα και στη βιολογική ποικιλομορφία, οι οποίες είναι καλά τεκμηριωμένες (5).
Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας αλλαγής του κλίματος, η απώλεια ενδιαιτημάτων και όλες οι προαναφερόμενες περιβαλλοντικές αλλαγές στους βιοτόπους και στους λαούς ανά τον κόσμο συνεχίζουν να αυξάνονται (5).
Παρά τις προσπάθειες να σταματήσει η κρίση της εξαφάνισης των ειδών, η απώλεια της βιοποικιλότητας που προκαλείται από τον άνθρωπο αυξάνεται παγκοσμίως (16).
Οι βοτανικοί κήποι συμβάλλουν σημαντικά σε περιβαλλοντικά ζητήματα, και αποτελούν το κλειδί για την αναβίωση της ανθρώπινης σύνδεσης με τον φυσικό κόσμο (5)
Τα ανησυχητικά ποσοστά εξαφάνισης των ειδών έχουν ενθαρρύνει όλους τους ανθρώπους που υποστηρίζουν ενεργά την προστασία και την διατήρηση του περιβάλλοντος να εντείνουν ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες τους ώστε να αποφευχθούν οι μελλοντικές απώλειες (19).
Τα προβλήματα είναι σοβαρά, αλλά όχι απελπιστικά - αν ενεργήσουμε τώρα διότι εάν συνεχίσουμε να χρονοτριβούμε σύντομα θα περάσουμε το σημείο χωρίς επιστροφή, και τότε η κατάσταση θα είναι μη-αναστρέψιμη, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για ολόκληρο τον πλανήτη.
Όσον αφορά την υποστήριξη των βοτανικών κήπων, η πρόταση μου είναι η εξής:
Επικοινωνήστε με τον βοτανικό κήπο της περιοχής σας και ρωτήστε με ποιον τρόπο μπορείτε να συνεισφέρετε.
Δεν είναι μόνο οι δωρεές, υπάρχουν και άλλοι υλικοί τρόποι, ενώ καθοριστική βοήθεια μπορούν να προσφέρουν και οι άυλοι πόροι όπως είναι π.χ. οι γνώσεις, ο χρόνος, η τεχνογνωσία και άλλες δεξιότητες ή ικανότητες που μπορεί να έχει ο εκάστοτε άνθρωπος και να είναι χρήσιμες σε έναν βοτανικό κήπο.
Επίσης, δεν χρειάζεται να περιοριστείτε μόνο στον βοτανικό κήπο της περιοχής σας, αλλά μπορείτε να απευθυνθείτε και σε άλλες περιοχές π.χ. στον βοτανικό κήπο της περιοχής που κατάγεστε ή της περιοχής που θα θέλατε να επισκεφτείτε κάποια στιγμή στο μέλλον ή της περιοχής που είχατε επισκεφτεί κάποια στιγμή στο παρελθόν.
Στις ημέρες μας, δεν χρειάζεται η φυσική μας παρουσία για να βοηθήσουμε διότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί και απομακρυσμένα.
Δείτε τον σύνδεσμο "Βοτανικοί Κήποι Ελλάδα" και "Βοτανικοί Κήποι Αθήνα" για μία λίστα με όλους τους βοτανικούς κήπους.
5. Ο ΚΗΠΟΣ ΓΗ
Καθώς διάβαζα την βιβλιογραφία, υπέπεσε στην αντίληψη μου μία ιδιαίτερα όμορφη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2017, με τίτλο "οι βοτανικοί κήποι πρέπει να οδηγήσουν το δρόμο για τη δημιουργία ενός «Κήπου Γη» στο ανθρωπόκαινο" (9).
Από το σύνολο της συγκεκριμένης ανασκόπησης, παραθέτω εκείνα τα αποσπάσματα που έκρινα ότι ήταν τα πιο ενδιαφέροντα. Για να διαβάσετε την πλήρη δημοσίευση, ανατρέξτε στην ενότητα "παραπομπές".
Αρχικά, ο όρος ‘ανθρωπόκαινο’ αναφέρεται στην κυριαρχία του ανθρώπου στη σύγχρονη γεωλογική εποχή, κατά την οποία για πρώτη φορά στην ιστορία, ο πλανήτης μας δέχεται τόσο ισχυρή επίδραση από ένα και μόνο είδος (Homo sapiens) σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα (20).
Με την αυγή του ανθρωπόκαινου, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να ζήσουμε στον "Κήπο Γη", όπου θα σχεδιάζουμε και θα διαχειριζόμαστε τα κτίρια που χτίζουμε όσο και το φυσικό περιβάλλον, με σκοπό να δημιουργήσουμε ένα υγιές, ευεργετικό τοπίο διαβίωσης για τους ανθρώπους και τους άλλους οργανισμούς.
Η εξειδίκευση που προσφέρουν οι βοτανικοί κήποι στη διατήρηση του περιβάλλοντος βασίζεται στη λεπτομερή γνώση και κατανόηση της φροντίδας, της διαχείρισης και της βιολογίας μιας ποικιλίας φυτικών ειδών.
Το προσωπικό των βοτανικών κήπων παγκοσμίως και οι ζωντανές συλλογές που διατηρούν αποτελούν τα καλύτερα παραδείγματα βιώσιμων, όμορφων και ευεργετικών περιβαλλόντων που ευδοκιμούν μέσω της ποικιλομορφίας των φυτών.
Αυτή η εξειδίκευση θα πρέπει να αποτελεί έναν θεμελιώδη πόρο για φορείς σε όλους τους τομείς που είναι υπεύθυνοι για την διαχείριση και τον σχεδιασμό των «πράσινων» υποδομών.
Βασική αποστολή για όλους τους βοτανικούς κήπους είναι η μελέτη, η επίδειξη και η διατήρηση της ποικιλίας των φυτών. Κανένας άλλος φορέας στον κόσμο δεν γνωρίζει περισσότερα για τις διάφορες ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των διαφόρων φυτικών ειδών και οι βοτανικοί κήποι έχουν διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διατήρηση και στην εφαρμογή της ποικιλομορφίας των φυτών σε όλον τον κόσμο.
Η πλειοψηφία των ανθρώπων φαντάζεται ένα μέλλον δυστοπικό και εστιάζει στις αρνητικές επιπτώσεις της αυξανόμενης κυριαρχίας μας στους φυσικούς κύκλους και στο περιβάλλον, π.χ. επικείμενες μαζικές εξαφανίσεις.
Ωστόσο, αυξάνεται η έμφαση στις θετικές προσεγγίσεις και λύσεις για τις προκλήσεις του ανθρωπόκαινου, και θα προτείναμε ότι είναι απαραίτητη.
Μια προφανής πτυχή του «καλού» αποτελέσματος στο ανθρωπόκαινο είναι ότι θα απαιτήσει πολλή «πράσινη» μηχανική, τοποθετώντας το σωστό φυτό στο κατάλληλο μέρος, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν πιο μεγάλη ποικιλία ειδών.
Αυτό το «καλό» όραμα για το ανθρωπόκαινο ισοδυναμεί ουσιαστικά με τον «Κήπο Γη» και αυτός ο κήπος θα αναπτυχθεί μόνο με :
- πολύ καλό σχεδιασμό, και
- προσεκτική σκέψη, σε
- συνδυασμό με μια βαθιά εικόνα και εμπειρία με τα φυτά.
6. H ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ
Κλείνοντας, ο βοτανικός κήπος του Τέξας αναφέρει μία ακόμα ιδέα, την οποία θεωρώ εξαιρετικά όμορφη (22). Παραθέτω, τα σημαντικότερα σημεία από το άρθρο τους:
Οι περισσότερες γιορτές γιορτάζουν ένα γεγονός που συνέβη στο παρελθόν.
Ωστόσο, η ημέρα "Άρμπο", επικεντρώνεται στο μέλλον:
- γιορτάζει την φύτευση δέντρων,
- γιορτάζει όλους τους τρόπους με τους οποίους τα δέντρα εμπλουτίζουν τη ζωή μας και βελτιώνουν το περιβάλλον, και
- ενθαρρύνει τους ανθρώπους να φυτέψουν 1 δέντρο εκείνη την ημέρα.
Γιατί να φυτέψουμε δέντρα ;
Υπάρχουν τουλάχιστον 7 λόγοι :
1. Μειώνουν την θερμοκρασία του αέρα και αντισταθμίζουν το φαινόμενο «της αστικής θερμικής νησίδας» που δημιουργήθηκε από τις τόσο μεγάλες εκτάσεις από άσφαλτο στις πόλεις μας.
Οι γειτονιές με ώριμα δέντρα μπορούν να είναι έως και 11 βαθμούς πιο δροσερές από τις γειτονιές χωρίς δέντρα.
Τρία ώριμα πλατάνια που τοποθετούνται στρατηγικά γύρω από ένα σπίτι μπορούν να μειώσουν τους λογαριασμούς κλιματισμού από 10% έως 50%.
2. Τα δέντρα παράγουν οξυγόνο και αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα.
Στην πραγματικότητα, ένα τυπικό δέντρο αφαιρεί σημαντικές ποσότητες άνθρακα από τον αέρα κάθε χρόνο.
3. Ένα στρέμμα δέντρων παράγει αρκετό οξυγόνο για 18 άτομα κάθε μέρα.
4. Επιπλέον, τα δέντρα αποτρέπουν την διάβρωση και την απορροή του εδάφους.
5. Παρέχουν τροφή και καταφύγιο για την άγρια ζωή.
6. Αυξάνουν την αξία του ακινήτου και βελτιώνουν την υγεία και την κοινωνική συμπεριφορά.
7. Τέλος, τα δέντρα προσφέρουν ομορφιά στο σπίτι μας και στο αστικό περιβάλλον.
Η συγκεκριμένη γιορτή ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 1872.
Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει αντίστοιχη γιορτή στην Ελλάδα, αλλά ακόμα και εάν δεν υπάρχει, έχω να προτείνω μία εναλλακτική, η οποία είναι η εξής :
Την ημέρα των γενεθλίων μας ή την ημέρα της ονομαστικής μας εορτής, να φυτέψουμε ένα δέντρο !
Ή ακόμα καλύτερα, να φυτέψουμε δύο δέντρα: ένα δέντρο την ημέρα των γενεθλίων μας, και ένα δέντρο την ημέρα της ονομαστικής μας εορτής !
Οι γονείς θα μπορούσαν να φυτέψουν το δέντρο μαζί με τα παιδιά τους, δίδοντας το παράδειγμα, και βάζοντας τον σπόρο έτσι ώστε και αυτά με την σειρά τους να το επαναλάβουν με τα δικά τους παιδιά.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι 10.000.000, το οποίο σημαίνει ότι μέσα σε ένα χρόνο είναι δυνατό να φυτέψουμε 10.000.000 έως 20.000.000 δέντρα.
Και, εάν αυτό το επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο, για όλη την υπόλοιπη ζωή μας..;;!!
Πραγματικά, το μέλλον μας είναι στα χέρια μας, αρκεί να κινητοποιηθούμε.
Μία σημαντική σημείωση:
Ρωτήστε τον βοτανικό κήπο της περιοχής σας :
- για ιδέες κατάλληλων ειδών διότι η λάθος επιλογή δέντρου μπορεί να βλάψει τα υφιστάμενα δένδρα, καθώς και
- για την κατάλληλη εποχή διότι η βέλτιστη εποχή φύτευσης δεν είναι ίδια για όλα τα είδη δέντρων.
7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στις μέρες μας, η ποικιλομορφία των φυτών χάνεται με έναν άνευ προηγουμένου ρυθμό, και πολλά είδη φυτών παγκοσμίως αντιμετωπίζουν την απειλή της εξαφάνισης.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στις 4 Μαρτίου του 2021 ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: "κινδυνεύουμε να χάσουμε σχεδόν 1 εκατομμύριο είδη" (24).
Οι βασιλικοί βοτανικοί κήποι του Λονδίνου τονίζουν εμφατικά ότι ο άνευ προηγουμένου ρυθμός υποβάθμισης σημαίνει ότι ζούμε σε μια εποχή εξαφάνισης (23), και οι βοτανικοί κήποι του Σικάγου μας υπενθυμίζουν ότι "Όλη η ζωή εξαρτάται από τα φυτά" (21).
Βασιζόμαστε στα φυτά για όλα όσα συντηρούν τη ζωή:
- Αέρας.
- Τροφή.
- Ρουχισμός.
- Στέγη.
- Καθαρό νερό.
- Φάρμακα.
Ένα φαινομενικά προφανές γεγονός, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το συνειδητοποιούμε ή τείνουμε να το ξεχνάμε.
Τώρα που το αντιληφθήκαμε (ή το ξαναθυμηθήκαμε), ας αναλάβουμε δράση και να υποστηρίξουμε έναν ή περισσότερους βοτανικούς κήπους.
- Βοτανικοί κήποι στην Ελλάδα,
- Βοτανικοί κήποι στην Αθήνα
Ο κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τις δυνατότητες του και τις δεξιότητες του, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Καμμία συνεισφορά δεν είναι λίγη ή μικρή.
Ας σώσουμε τα φυτά.
Ας σώσουμε τον πλανήτη.
Όσο ακόμα έχουμε την δυνατότητα. Πριν η κατάσταση γίνει μόνιμη και μη-αναστρέψιμη.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. PLoS One. 2020 Feb 20;15(2):e0228965. doi: 10.1371/journal.pone.0228965. eCollection 2020. A botanic garden as a tool to combine public perception of nature and life-science investigations on native/exotic plants interactions with local pollinators Manuela Giovanetti, Claudia Giuliani, Samuel Boff, Gelsomina Fico, Daniela Lupi
2. Biopreserv Biobank. 2018 Oct;16(5):384-390. doi: 10.1089/bio.2018.0028. Botanic Gardens Complement Agricultural Gene Bank in Collecting and Conserving Plant Genetic Diversity Katherine O'Donnell, Suzanne Sharrock
3. Sci Rep. 2019 Jul 10;9(1):10000. doi: 10.1038/s41598-019-46441-z. The composition of the aphid fauna (Insecta, Hemiptera) of the Royal Botanic Gardens, Kew Karina Wieczorek, Tim K Fulcher, Dominik Chłond
4. Review Biol Rev Camb Philos Soc. 2018 Aug;93(3):1421-1437. doi: 10.1111/brv.12402. Epub 2018 Mar 5. The changing role of ornamental horticulture in alien plant invasions Mark van Kleunen, Franz Essl, Jan Pergl, Giuseppe Brundu, Marta Carboni, Stefan Dullinger, Regan Early, Pablo González-Moreno, Quentin J Groom, Philip E Hulme, Christoph Kueffer, Ingolf Kühn, Cristina Máguas, Noëlie Maurel, Ana Novoa, Madalin Parepa, Petr Pyšek, Hanno Seebens, Rob Tanner, Julia Touza, Laura Verbrugge, Ewald Weber, Wayne Dawson, Holger Kreft, Patrick Weigelt, Marten Winter, Günther Klonner, Matthew V Talluto, Katharina Dehnen-Schmutz
5. Review Plant Divers. 2017 Oct 18;39(6):396-401. doi: 10.1016/j.pld.2017.10.003. eCollection 2017 Dec. Biological and cultural diversity in the context of botanic garden conservation strategies Christopher P Dunn
6. Plant Divers. 2017 Dec 18;39(6):357-364. doi: 10.1016/j.pld.2017.12.001. eCollection 2017 Dec. Ex situ Flora of China Hongwen Huang, Jingping Liao, Zheng Zhang, Qingqing Zhan
7. Plant Divers. 2017 Nov 11;39(6):338-347. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.001. eCollection 2017 Dec. Adapting the botanical landscape of Melbourne Gardens (Royal Botanic Gardens Victoria) in response to climate change Timothy J Entwisle, Chris Cole, Peter Symes
8. PLoS One. 2020 Jul 31;15(7):e0235569. doi: 10.1371/journal.pone.0235569. eCollection 2020. The utility of DNA barcodes to confirm the identification of palm collections in botanical gardens Duc-Thanh Le, Yu-Qu Zhang, Yong Xu, Li-Xiu Guo, Zhi-Ping Ruan, Kevin S Burgess, Xue-Jun Ge
9. Review Plant Divers. 2017 Nov 24;39(6):331-337. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.003. eCollection 2017 Dec. Botanic gardens should lead the way to create a "Garden Earth" in the Anthropocene Charles H Cannon, Chai-Shian Kua
10. Review Plants (Basel). 2020 Jul 30;9(8):968. doi: 10.3390/plants9080968. Main Challenges and Actions Needed to Improve Conservation and Sustainable Use of Our Crop Wild Relatives Johannes M M Engels, Imke Thormann
11. Plant Divers. 2017 Dec 2;39(6):373-378. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.005. eCollection 2017 Dec. The contribution of botanic gardens to ex situ conservation through seed banking Katherine O'Donnell, Suzanne Sharrock
12. Review Plant Divers. 2018 Jul 25;40(4):181-188. doi: 10.1016/j.pld.2018.07.006. eCollection 2018 Aug. The role of botanical gardens in scientific research, conservation, and citizen science Gao Chen, Weibang Sun
13. Review Methods Mol Biol. 2021;2222:1-38. doi: 10.1007/978-1-0716-0997-2_1. Plant Taxonomy: A Historical Perspective, Current Challenges, and Perspectives Germinal Rouhan, Myriam Gaudeul
14. Botanic Gardens Conservation International, About Botanic Gardens
15. Denver Botanic Gardens, Science & Research
16. Kougioumoutzis, K.; Kokkoris, I.P.; Panitsa, M.; Kallimanis, A.; Strid, A.; Dimopoulos, P. Plant Endemism Centres and Biodiversity Hotspots in Greece. Biology 2021, 10, 72. https://doi.org/10.3390/biology10020072
17. Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, Βόλος 8-10 Μαΐου 2015, Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη: το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων, Ευρώπη-Σοφία Δαλαμπίρα, Ελένη Μαλούπα, Ανδρέας Οικονόμου
18. Denver Botanic Gardens, Horticultural Research
19. Review Conserv Biol. 2020 Apr;34(2):303-313. doi: 10.1111/cobi.13391. Epub 2019 Sep 19. Ex situ collections and their potential for the restoration of extinct plants Thomas Abeli, Sarah Dalrymple, Sandrine Godefroid, Andrea Mondoni, Jonas V Müller, Graziano Rossi, Simone Orsenigo
20. «Anthropocene: the meaning and the concept of the term on a social and scientific level» Apostolopoulos Efstathios, ISSN : 2241-4665, Αθήνα 28 Νοεμβρίου 2019
21. Chicago Botanic Garden, The Issue
22. Botanical Research Institute of Texas and the Fort Worth Botanic Garden, Branch Out on Arbor Day
23. Royal Botanic Gardens, Kew, About us
24. Ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να προστατεύσουμε τη βιοποικιλότητα σε παγκόσμιο επίπεδο: η Επιτροπή ενεργεί για να εξασφαλιστούν περισσότεροι υποστηρικτές
25. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, 2011, Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης και πρόταση ανάπλασης και ανάδειξης των βοτανικών κήπων του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μια θεμελιώδης αποστολή που έχουν οι βοτανικοί κήποι είναι η σύνδεση της άμεσης εμπειρίας του κοινού με την αντίληψη της σημασίας των φυσικών συστημάτων, προσφέροντας στους πολίτες χώρους αναψυχής και χαλάρωσης, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν ως «υπαίθρια μουσεία» (1).
Βοτανικοί κήποι βρίσκονται σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 2.700 βοτανικοί κήποι, τους οποίους τους επισκέπτονται περισσότερα από 500 εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο (2).
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα αποτελεί και η μεταπτυχιακή εργασία από την Ασημακοπούλου Ντίνα (25), στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Oι βοτανικοί κήποι ταξινομούνται ως η παλαιότερη μορφή αστικού πρασίνου (3)
Ιστορικά, οι βοτανικοί κήποι, οι οποίοι αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό της κηπουρικής (4), έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε όμορφες εκθέσεις συλλογών κηπουρικής, στην εξερεύνηση και συλλογή των φυτών, της ταξινομικής των φυτών (5) και της διάδοσης νέων ανακαλύψεων φυτικών ειδών (4).
Η ιστορία των Βοτανικών Κήπων αρχίζει από το 3.000 π.Χ. περίπου (17).
Ο πρώτος βοτανικός κήπος - σύμφωνα με τους σύγχρονους σκοπούς του - δημιουργήθηκε στην Ελλάδα, και πρόκειται για τον βοτανικό κήπου του Λυκείου της Περιπατητικής Σχολής του Αριστοτέλη στην Αθήνα, ο οποίος είχε ως σκοπό την διατήρηση, την εκπαίδευση, και την έρευνα.
Επιμελητής ήταν ο μαθητής του Αριστοτέλη, ο Θεόφραστος, ο οποίος θεωρείται σήμερα ο θεμελιωτής της Βοτανικής (17).
Κατά τον Μεσαίωνα, οι βοτανικοί κήποι υπάρχουν σε γυναικείες μονές ή μοναστήρια: συγκέντρωναν φαρμακευτικά φυτά, γηγενή ή εξωτικά, που τα χρησιμοποιούσαν για την φροντίδα σε διάφορες παθήσεις (1).
Στην Αναγέννηση, έγιναν χώροι για την συλλογή, την καλλιέργεια και την μελέτη φυτών με ιαματικές ιδιότητες (το πρώτο ήταν στην Πίζα της Ιταλίας, το 1543/44) (1).
Τον 15ο-16ο αιώνα, η ταξινομική των φυτών επωφελήθηκε, μεταξύ άλλων, και από την δημιουργία βοτανικών κήπων (13).
Κατά τον 18ο αιώνα, την περίοδο των μεγάλων εξερευνήσεων, οι βοτανικοί κήποι φιλοξένησαν τα εξωτικά είδη που προέρχονταν από χώρες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα με σκοπό να πειραματιστούν με το διακοσμητικό και το οικονομικό τους δυναμικό (1).
Η κοινωνική συνάφεια και η ελκυστικότητα των κήπων στο κοινό υπήρξε σε μεγάλο βαθμό ψυχαγωγική και αισθητική και - μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα - πολλοί βοτανικοί κήποι αλλά και τα δενδροκομεία προσέφεραν λίγα πράγματα στους χρήστες και στους επισκέπτες τους (5).
3. ΡΟΛΟΣ
Ο ρόλος της έρευνας που βασίζεται σε ζωντανές συλλογές υπήρξε ένα εξέχον χαρακτηριστικό σε όλη την ιστορία της εξέλιξης της βοτανικής επιστήμης: μια τέτοια έρευνα είναι ο πυρήνας και η ψυχή των βοτανικών κήπων (6).
Οι βοτανικοί κήποι σε όλο τον κόσμο διατηρούν μεγάλη ποικιλία καλά τεκμηριωμένων συλλογών ζωντανών φυτών με σκοπό την επιστημονική έρευνα, την διατήρηση των ειδών, την εκπαίδευση, την επίδειξη αυτών, την ομορφιά και πολλά άλλα (7, 8), όπως είναι π.χ. η ανάπτυξη και η βελτίωση των ζωντανών συλλογών τους (9), η επιστήμη των πολιτών (12), καθώς και η έρευνα στην κηπουρική (15), η οποία αποτελεί έναν από τους πυρήνες κάθε βοτανικού κήπου (18).
Όσον αφορά την διατήρηση των ειδών, τουλάχιστον το 30% όλων των γνωστών ειδών των φυτών βρίσκονται σε συλλογές βοτανικών κήπων (2, 10), συμπεριλαμβανομένου του 41% των απειλούμενων ειδών (2).
Αυτές οι συλλογές διατηρούνται με διάφορους τρόπους, οι οποίοι συμπεριλαμβάνουν τις τράπεζες σπόρων (2).
Πληροφορίες από τις βάσεις δεδομένων (GardenSearch, PlantSearch, ThreatSearch και GlobalTreeSearch) που διατηρεί η Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Βοτανικών Κήπων (Botanic Gardens Conservation International - BGCI) δείχνουν ότι υπάρχουν τουλάχιστον 350 βοτανικοί κήποι με τράπεζα σπόρων, σε 74 χώρες (11).
Οι βοτανικοί κήποι παρέχουν πολλά οφέλη στην κοινωνία, καθώς έχουν θετικό αντίκτυπο στην ψυχική και στην σωματική υγεία, ιδίως στις αστικές περιοχές όπου βρίσκονται οι περισσότεροι βοτανικοί κήποι (14).
4. ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Επί του παρόντος, στο πλαίσιο των απωλειών της βιοποικιλότητας, οι βοτανικοί κήποι έχουν αναλάβει νέο ρόλο ως αποθετήρια για την διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας των φυτών σε παγκόσμιο επίπεδο (1).
Ως εκ τούτου, η ανθρωπογενής υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία χαρακτηρίζεται από (5) :
- την διάβρωση της βιολογικής ποικιλομορφίας,
- την αλλαγή του κλίματος,
- την άνοδο της στάθμης της θάλασσας,
- την αλλοίωση του εδάφους
μπορεί - όπως έχει επιβεβαιώσει στο παρελθόν και με άλλα ιστορικά παραδείγματα - να οδηγήσει σε :
- κοινωνικές αναταραχές, και
- απώλεια της πολιτιστικής ταυτότητας.
Η αλλαγή του περιβάλλοντος και της χρήσης γης όπως είναι π.χ.
- τα επεμβατικά είδη,
- η υπερβολική συγκομιδή φυσικών πόρων,
- η γεωργική και αστική ανάπτυξη)
έχουν επιπτώσεις στα φυσικά συστήματα και στη βιολογική ποικιλομορφία, οι οποίες είναι καλά τεκμηριωμένες (5).
Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας αλλαγής του κλίματος, η απώλεια ενδιαιτημάτων και όλες οι προαναφερόμενες περιβαλλοντικές αλλαγές στους βιοτόπους και στους λαούς ανά τον κόσμο συνεχίζουν να αυξάνονται (5).
Παρά τις προσπάθειες να σταματήσει η κρίση της εξαφάνισης των ειδών, η απώλεια της βιοποικιλότητας που προκαλείται από τον άνθρωπο αυξάνεται παγκοσμίως (16).
Οι βοτανικοί κήποι συμβάλλουν σημαντικά σε περιβαλλοντικά ζητήματα, και αποτελούν το κλειδί για την αναβίωση της ανθρώπινης σύνδεσης με τον φυσικό κόσμο (5)
Τα ανησυχητικά ποσοστά εξαφάνισης των ειδών έχουν ενθαρρύνει όλους τους ανθρώπους που υποστηρίζουν ενεργά την προστασία και την διατήρηση του περιβάλλοντος να εντείνουν ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες τους ώστε να αποφευχθούν οι μελλοντικές απώλειες (19).
Τα προβλήματα είναι σοβαρά, αλλά όχι απελπιστικά - αν ενεργήσουμε τώρα διότι εάν συνεχίσουμε να χρονοτριβούμε σύντομα θα περάσουμε το σημείο χωρίς επιστροφή, και τότε η κατάσταση θα είναι μη-αναστρέψιμη, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για ολόκληρο τον πλανήτη.
Όσον αφορά την υποστήριξη των βοτανικών κήπων, η πρόταση μου είναι η εξής:
Επικοινωνήστε με τον βοτανικό κήπο της περιοχής σας και ρωτήστε με ποιον τρόπο μπορείτε να συνεισφέρετε.
Δεν είναι μόνο οι δωρεές, υπάρχουν και άλλοι υλικοί τρόποι, ενώ καθοριστική βοήθεια μπορούν να προσφέρουν και οι άυλοι πόροι όπως είναι π.χ. οι γνώσεις, ο χρόνος, η τεχνογνωσία και άλλες δεξιότητες ή ικανότητες που μπορεί να έχει ο εκάστοτε άνθρωπος και να είναι χρήσιμες σε έναν βοτανικό κήπο.
Επίσης, δεν χρειάζεται να περιοριστείτε μόνο στον βοτανικό κήπο της περιοχής σας, αλλά μπορείτε να απευθυνθείτε και σε άλλες περιοχές π.χ. στον βοτανικό κήπο της περιοχής που κατάγεστε ή της περιοχής που θα θέλατε να επισκεφτείτε κάποια στιγμή στο μέλλον ή της περιοχής που είχατε επισκεφτεί κάποια στιγμή στο παρελθόν.
Στις ημέρες μας, δεν χρειάζεται η φυσική μας παρουσία για να βοηθήσουμε διότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί και απομακρυσμένα.
Δείτε τον σύνδεσμο "Βοτανικοί Κήποι Ελλάδα" και "Βοτανικοί Κήποι Αθήνα" για μία λίστα με όλους τους βοτανικούς κήπους.
5. Ο ΚΗΠΟΣ ΓΗ
Καθώς διάβαζα την βιβλιογραφία, υπέπεσε στην αντίληψη μου μία ιδιαίτερα όμορφη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2017, με τίτλο "οι βοτανικοί κήποι πρέπει να οδηγήσουν το δρόμο για τη δημιουργία ενός «Κήπου Γη» στο ανθρωπόκαινο" (9).
Από το σύνολο της συγκεκριμένης ανασκόπησης, παραθέτω εκείνα τα αποσπάσματα που έκρινα ότι ήταν τα πιο ενδιαφέροντα. Για να διαβάσετε την πλήρη δημοσίευση, ανατρέξτε στην ενότητα "παραπομπές".
Αρχικά, ο όρος ‘ανθρωπόκαινο’ αναφέρεται στην κυριαρχία του ανθρώπου στη σύγχρονη γεωλογική εποχή, κατά την οποία για πρώτη φορά στην ιστορία, ο πλανήτης μας δέχεται τόσο ισχυρή επίδραση από ένα και μόνο είδος (Homo sapiens) σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα (20).
Με την αυγή του ανθρωπόκαινου, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να ζήσουμε στον "Κήπο Γη", όπου θα σχεδιάζουμε και θα διαχειριζόμαστε τα κτίρια που χτίζουμε όσο και το φυσικό περιβάλλον, με σκοπό να δημιουργήσουμε ένα υγιές, ευεργετικό τοπίο διαβίωσης για τους ανθρώπους και τους άλλους οργανισμούς.
Η εξειδίκευση που προσφέρουν οι βοτανικοί κήποι στη διατήρηση του περιβάλλοντος βασίζεται στη λεπτομερή γνώση και κατανόηση της φροντίδας, της διαχείρισης και της βιολογίας μιας ποικιλίας φυτικών ειδών.
Το προσωπικό των βοτανικών κήπων παγκοσμίως και οι ζωντανές συλλογές που διατηρούν αποτελούν τα καλύτερα παραδείγματα βιώσιμων, όμορφων και ευεργετικών περιβαλλόντων που ευδοκιμούν μέσω της ποικιλομορφίας των φυτών.
Αυτή η εξειδίκευση θα πρέπει να αποτελεί έναν θεμελιώδη πόρο για φορείς σε όλους τους τομείς που είναι υπεύθυνοι για την διαχείριση και τον σχεδιασμό των «πράσινων» υποδομών.
Βασική αποστολή για όλους τους βοτανικούς κήπους είναι η μελέτη, η επίδειξη και η διατήρηση της ποικιλίας των φυτών. Κανένας άλλος φορέας στον κόσμο δεν γνωρίζει περισσότερα για τις διάφορες ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των διαφόρων φυτικών ειδών και οι βοτανικοί κήποι έχουν διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διατήρηση και στην εφαρμογή της ποικιλομορφίας των φυτών σε όλον τον κόσμο.
Η πλειοψηφία των ανθρώπων φαντάζεται ένα μέλλον δυστοπικό και εστιάζει στις αρνητικές επιπτώσεις της αυξανόμενης κυριαρχίας μας στους φυσικούς κύκλους και στο περιβάλλον, π.χ. επικείμενες μαζικές εξαφανίσεις.
Ωστόσο, αυξάνεται η έμφαση στις θετικές προσεγγίσεις και λύσεις για τις προκλήσεις του ανθρωπόκαινου, και θα προτείναμε ότι είναι απαραίτητη.
Μια προφανής πτυχή του «καλού» αποτελέσματος στο ανθρωπόκαινο είναι ότι θα απαιτήσει πολλή «πράσινη» μηχανική, τοποθετώντας το σωστό φυτό στο κατάλληλο μέρος, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν πιο μεγάλη ποικιλία ειδών.
Αυτό το «καλό» όραμα για το ανθρωπόκαινο ισοδυναμεί ουσιαστικά με τον «Κήπο Γη» και αυτός ο κήπος θα αναπτυχθεί μόνο με :
- πολύ καλό σχεδιασμό, και
- προσεκτική σκέψη, σε
- συνδυασμό με μια βαθιά εικόνα και εμπειρία με τα φυτά.
6. H ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ
Κλείνοντας, ο βοτανικός κήπος του Τέξας αναφέρει μία ακόμα ιδέα, την οποία θεωρώ εξαιρετικά όμορφη (22). Παραθέτω, τα σημαντικότερα σημεία από το άρθρο τους:
Οι περισσότερες γιορτές γιορτάζουν ένα γεγονός που συνέβη στο παρελθόν.
Ωστόσο, η ημέρα "Άρμπο", επικεντρώνεται στο μέλλον:
- γιορτάζει την φύτευση δέντρων,
- γιορτάζει όλους τους τρόπους με τους οποίους τα δέντρα εμπλουτίζουν τη ζωή μας και βελτιώνουν το περιβάλλον, και
- ενθαρρύνει τους ανθρώπους να φυτέψουν 1 δέντρο εκείνη την ημέρα.
Γιατί να φυτέψουμε δέντρα ;
Υπάρχουν τουλάχιστον 7 λόγοι :
1. Μειώνουν την θερμοκρασία του αέρα και αντισταθμίζουν το φαινόμενο «της αστικής θερμικής νησίδας» που δημιουργήθηκε από τις τόσο μεγάλες εκτάσεις από άσφαλτο στις πόλεις μας.
Οι γειτονιές με ώριμα δέντρα μπορούν να είναι έως και 11 βαθμούς πιο δροσερές από τις γειτονιές χωρίς δέντρα.
Τρία ώριμα πλατάνια που τοποθετούνται στρατηγικά γύρω από ένα σπίτι μπορούν να μειώσουν τους λογαριασμούς κλιματισμού από 10% έως 50%.
2. Τα δέντρα παράγουν οξυγόνο και αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα.
Στην πραγματικότητα, ένα τυπικό δέντρο αφαιρεί σημαντικές ποσότητες άνθρακα από τον αέρα κάθε χρόνο.
3. Ένα στρέμμα δέντρων παράγει αρκετό οξυγόνο για 18 άτομα κάθε μέρα.
4. Επιπλέον, τα δέντρα αποτρέπουν την διάβρωση και την απορροή του εδάφους.
5. Παρέχουν τροφή και καταφύγιο για την άγρια ζωή.
6. Αυξάνουν την αξία του ακινήτου και βελτιώνουν την υγεία και την κοινωνική συμπεριφορά.
7. Τέλος, τα δέντρα προσφέρουν ομορφιά στο σπίτι μας και στο αστικό περιβάλλον.
Η συγκεκριμένη γιορτή ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 1872.
Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει αντίστοιχη γιορτή στην Ελλάδα, αλλά ακόμα και εάν δεν υπάρχει, έχω να προτείνω μία εναλλακτική, η οποία είναι η εξής :
Την ημέρα των γενεθλίων μας ή την ημέρα της ονομαστικής μας εορτής, να φυτέψουμε ένα δέντρο !
Ή ακόμα καλύτερα, να φυτέψουμε δύο δέντρα: ένα δέντρο την ημέρα των γενεθλίων μας, και ένα δέντρο την ημέρα της ονομαστικής μας εορτής !
Οι γονείς θα μπορούσαν να φυτέψουν το δέντρο μαζί με τα παιδιά τους, δίδοντας το παράδειγμα, και βάζοντας τον σπόρο έτσι ώστε και αυτά με την σειρά τους να το επαναλάβουν με τα δικά τους παιδιά.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι 10.000.000, το οποίο σημαίνει ότι μέσα σε ένα χρόνο είναι δυνατό να φυτέψουμε 10.000.000 έως 20.000.000 δέντρα.
Και, εάν αυτό το επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο, για όλη την υπόλοιπη ζωή μας..;;!!
Πραγματικά, το μέλλον μας είναι στα χέρια μας, αρκεί να κινητοποιηθούμε.
Μία σημαντική σημείωση:
Ρωτήστε τον βοτανικό κήπο της περιοχής σας :
- για ιδέες κατάλληλων ειδών διότι η λάθος επιλογή δέντρου μπορεί να βλάψει τα υφιστάμενα δένδρα, καθώς και
- για την κατάλληλη εποχή διότι η βέλτιστη εποχή φύτευσης δεν είναι ίδια για όλα τα είδη δέντρων.
7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στις μέρες μας, η ποικιλομορφία των φυτών χάνεται με έναν άνευ προηγουμένου ρυθμό, και πολλά είδη φυτών παγκοσμίως αντιμετωπίζουν την απειλή της εξαφάνισης.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στις 4 Μαρτίου του 2021 ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: "κινδυνεύουμε να χάσουμε σχεδόν 1 εκατομμύριο είδη" (24).
Οι βασιλικοί βοτανικοί κήποι του Λονδίνου τονίζουν εμφατικά ότι ο άνευ προηγουμένου ρυθμός υποβάθμισης σημαίνει ότι ζούμε σε μια εποχή εξαφάνισης (23), και οι βοτανικοί κήποι του Σικάγου μας υπενθυμίζουν ότι "Όλη η ζωή εξαρτάται από τα φυτά" (21).
Βασιζόμαστε στα φυτά για όλα όσα συντηρούν τη ζωή:
- Αέρας.
- Τροφή.
- Ρουχισμός.
- Στέγη.
- Καθαρό νερό.
- Φάρμακα.
Ένα φαινομενικά προφανές γεγονός, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το συνειδητοποιούμε ή τείνουμε να το ξεχνάμε.
Τώρα που το αντιληφθήκαμε (ή το ξαναθυμηθήκαμε), ας αναλάβουμε δράση και να υποστηρίξουμε έναν ή περισσότερους βοτανικούς κήπους.
- Βοτανικοί κήποι στην Ελλάδα,
- Βοτανικοί κήποι στην Αθήνα
Ο κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τις δυνατότητες του και τις δεξιότητες του, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Καμμία συνεισφορά δεν είναι λίγη ή μικρή.
Ας σώσουμε τα φυτά.
Ας σώσουμε τον πλανήτη.
Όσο ακόμα έχουμε την δυνατότητα. Πριν η κατάσταση γίνει μόνιμη και μη-αναστρέψιμη.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. PLoS One. 2020 Feb 20;15(2):e0228965. doi: 10.1371/journal.pone.0228965. eCollection 2020. A botanic garden as a tool to combine public perception of nature and life-science investigations on native/exotic plants interactions with local pollinators Manuela Giovanetti, Claudia Giuliani, Samuel Boff, Gelsomina Fico, Daniela Lupi
2. Biopreserv Biobank. 2018 Oct;16(5):384-390. doi: 10.1089/bio.2018.0028. Botanic Gardens Complement Agricultural Gene Bank in Collecting and Conserving Plant Genetic Diversity Katherine O'Donnell, Suzanne Sharrock
3. Sci Rep. 2019 Jul 10;9(1):10000. doi: 10.1038/s41598-019-46441-z. The composition of the aphid fauna (Insecta, Hemiptera) of the Royal Botanic Gardens, Kew Karina Wieczorek, Tim K Fulcher, Dominik Chłond
4. Review Biol Rev Camb Philos Soc. 2018 Aug;93(3):1421-1437. doi: 10.1111/brv.12402. Epub 2018 Mar 5. The changing role of ornamental horticulture in alien plant invasions Mark van Kleunen, Franz Essl, Jan Pergl, Giuseppe Brundu, Marta Carboni, Stefan Dullinger, Regan Early, Pablo González-Moreno, Quentin J Groom, Philip E Hulme, Christoph Kueffer, Ingolf Kühn, Cristina Máguas, Noëlie Maurel, Ana Novoa, Madalin Parepa, Petr Pyšek, Hanno Seebens, Rob Tanner, Julia Touza, Laura Verbrugge, Ewald Weber, Wayne Dawson, Holger Kreft, Patrick Weigelt, Marten Winter, Günther Klonner, Matthew V Talluto, Katharina Dehnen-Schmutz
5. Review Plant Divers. 2017 Oct 18;39(6):396-401. doi: 10.1016/j.pld.2017.10.003. eCollection 2017 Dec. Biological and cultural diversity in the context of botanic garden conservation strategies Christopher P Dunn
6. Plant Divers. 2017 Dec 18;39(6):357-364. doi: 10.1016/j.pld.2017.12.001. eCollection 2017 Dec. Ex situ Flora of China Hongwen Huang, Jingping Liao, Zheng Zhang, Qingqing Zhan
7. Plant Divers. 2017 Nov 11;39(6):338-347. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.001. eCollection 2017 Dec. Adapting the botanical landscape of Melbourne Gardens (Royal Botanic Gardens Victoria) in response to climate change Timothy J Entwisle, Chris Cole, Peter Symes
8. PLoS One. 2020 Jul 31;15(7):e0235569. doi: 10.1371/journal.pone.0235569. eCollection 2020. The utility of DNA barcodes to confirm the identification of palm collections in botanical gardens Duc-Thanh Le, Yu-Qu Zhang, Yong Xu, Li-Xiu Guo, Zhi-Ping Ruan, Kevin S Burgess, Xue-Jun Ge
9. Review Plant Divers. 2017 Nov 24;39(6):331-337. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.003. eCollection 2017 Dec. Botanic gardens should lead the way to create a "Garden Earth" in the Anthropocene Charles H Cannon, Chai-Shian Kua
10. Review Plants (Basel). 2020 Jul 30;9(8):968. doi: 10.3390/plants9080968. Main Challenges and Actions Needed to Improve Conservation and Sustainable Use of Our Crop Wild Relatives Johannes M M Engels, Imke Thormann
11. Plant Divers. 2017 Dec 2;39(6):373-378. doi: 10.1016/j.pld.2017.11.005. eCollection 2017 Dec. The contribution of botanic gardens to ex situ conservation through seed banking Katherine O'Donnell, Suzanne Sharrock
12. Review Plant Divers. 2018 Jul 25;40(4):181-188. doi: 10.1016/j.pld.2018.07.006. eCollection 2018 Aug. The role of botanical gardens in scientific research, conservation, and citizen science Gao Chen, Weibang Sun
13. Review Methods Mol Biol. 2021;2222:1-38. doi: 10.1007/978-1-0716-0997-2_1. Plant Taxonomy: A Historical Perspective, Current Challenges, and Perspectives Germinal Rouhan, Myriam Gaudeul
14. Botanic Gardens Conservation International, About Botanic Gardens
15. Denver Botanic Gardens, Science & Research
16. Kougioumoutzis, K.; Kokkoris, I.P.; Panitsa, M.; Kallimanis, A.; Strid, A.; Dimopoulos, P. Plant Endemism Centres and Biodiversity Hotspots in Greece. Biology 2021, 10, 72. https://doi.org/10.3390/biology10020072
17. Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, Βόλος 8-10 Μαΐου 2015, Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη: το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων, Ευρώπη-Σοφία Δαλαμπίρα, Ελένη Μαλούπα, Ανδρέας Οικονόμου
18. Denver Botanic Gardens, Horticultural Research
19. Review Conserv Biol. 2020 Apr;34(2):303-313. doi: 10.1111/cobi.13391. Epub 2019 Sep 19. Ex situ collections and their potential for the restoration of extinct plants Thomas Abeli, Sarah Dalrymple, Sandrine Godefroid, Andrea Mondoni, Jonas V Müller, Graziano Rossi, Simone Orsenigo
20. «Anthropocene: the meaning and the concept of the term on a social and scientific level» Apostolopoulos Efstathios, ISSN : 2241-4665, Αθήνα 28 Νοεμβρίου 2019
21. Chicago Botanic Garden, The Issue
22. Botanical Research Institute of Texas and the Fort Worth Botanic Garden, Branch Out on Arbor Day
23. Royal Botanic Gardens, Kew, About us
24. Ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να προστατεύσουμε τη βιοποικιλότητα σε παγκόσμιο επίπεδο: η Επιτροπή ενεργεί για να εξασφαλιστούν περισσότεροι υποστηρικτές
25. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, 2011, Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης και πρόταση ανάπλασης και ανάδειξης των βοτανικών κήπων του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
